Nelly Sachs
Van Wikipedia
Nelly Sachs (Berlijn, 10 december 1891 — Stockholm, 12 mei 1970) was een Duitse schrijfster uit de Exilliteratur. In 1966 won ze de Nobelprijs voor de Literatuur.
[bewerk] Leven
Sachs werd als Leonie Sachs in Berlijn geboren uit Joodse ouders. In haar jeugd schreef ze hoofdzakelijk romantische poëzie, en in 1921 bracht ze een verhalenbundel uit. Ze werd hoofdzakelijk als dichteres bekend, wier werk één grote evocatie van dood en vervolgingsangst is. Door toedoen van het antisemitisme in de jaren 1930, kreeg ze publicatieverbod opgelegd; dit zorgde voor een ommezwaai in haar stijl, die tegelijk hypergevoelig en ietwat retorisch werd.
Het is ten overvloede bekend dat het leven van joodse kunstenaars in het Derde Rijk niet veilig was, en er zijn inderdaad joodse dichters en schrijvers die in Duitsland bleven, alsmede politiek andersgezinde schrijvers die niet in ballingschap gingen, vermoord (men denke aan Gertrud Kolmar en Erich Mühsam); Sachs kreeg aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de kans te ontsnappen aan een potentiële dood dankzij bemiddeling van de Zweedse schrijfster Selma Lagerlöf. In 1940 vluchtte ze naar Zweden, en schreef tussen 1940 en 1944 een verzameling gedichten die hoofdzakelijk over ballingschap en de Holocaust handelen; deze collectie werd onder de titel In den Wohnungen des Todes gepubliceerd: de 'woningen des doods' zijn een allegorie voor de concentratiekampen, waarbij rook, stof en schoorstenen een krachtige beeldspraak vormen. In 1952 werd Sachs tot Zweedse genaturaliseerd. Zij schreef ook toneelwerk.
Sachs' poëzie kreeg religieuze dimensies. Haar lyriek stond in het teken van de 'Vergangenheitsbewältigung': zij poogde in het reine te komen met het lot dat de Joden, als volk, te beurt was gevallen. Het collectieve trauma van de ballingschap en vervolging vormt een leidmotief in haar werk, en zij maakt gebruik van chassidische teksten als voorbeeld van oude, betrouwbare waarden.
In 1966 werd Nelly Sachs, tezamen met de Israëlische schrijver Agnon, de Nobelprijs voor de literatuur toegekend, bij wijze van erkenning van haar bijdrage aan de naoorlogse joodse literatuur. Zij bleef in Zweden wonen en overleed er in 1970. Men zou kunnen opperen dat de toekenning van de Nobelprijs aan haar een politieke geste was, maar het betreft hier een schrijfster van een internationale relevantie, die de problematiek van de ballingschap en vervolging op poignante wijze schildert. Er bestaat een Nelly-Sachs-Preis, die wordt uitgereikt door de stad Dortmund.
[bewerk] Werken
- 1921 Legenden und Erzählungen
- 1947 In den Wohnungen des Todes
- 1949 Sternverdunkelung
- 1951 Die Leiden Israels
- 1957 Und niemand weiß weiter
- 1959 Flucht und Verwandlung
- 1961 Fahrt ins Staublose
- 1966 Glühende Rätsel
- 1966 Die Suchende
- 1971 Suche nach Lebenden
- 1971 Teile dich Nacht. Die letzten Gedichte
| Bronnen en referenties: |
|
