Olivier van Noort
Van Wikipedia
Olivier van Noort (1558 – 22 februari 1627) was een Nederlandse ontdekkingsreiziger, die als eerste Nederlander rond de wereld voer.
Olivier van Noort werd in 1558 in Utrecht geboren.
De reis van Olivier van Noort werd ondernomen in het vroege begin van de Hollandse reizen naar Indië. Routes naar Indië waren bekend, omdat de Portugezen en Spanjaarden deze al hadden ontdekt. Maar omdat Holland en Spanje in staat van oorlog waren, werden verschillende pogingen gedaan om veiligere routes naar Indië te vinden. De noordelijke ontdekkingsreizen van Willem Barentsz en Henry Hudson waren daarvan voorbeelden. De vloot van Jacques Mahu was een paar maanden voor de reis van Van Noort erop uitgestuurd om de route rond Zuid-Amerika te verkennen, en ook de vloot van Noort had die opdracht.
Op 13 september 1598 begonnen de schepen Mauritius, Frederik Hendrik en de jachten Eendracht en Hoop aan hun reis. Vrijwel direct na de aanvang ontstond door het hautaine gedrag van viceadmiraal Jacob Klaasz van Ilpendam al onrust onder de bemanning waardoor 7 mannen met twee sloepen deserteerden.
In december bereikte de vloot het eiland Principe ten zuiden van Liberia. Na enige schermutselingen met de Portugezen en na vers water te hebben ingenomen vervolgden ze de tocht. Op 9 maart 1599 bereikten ze Rio de Janeiro waar ze opnieuw in gevecht met de Portugezen raakten. In een zware storm werden ze in noord-oostelijke richting teruggeslagen en landden ze uiteindelijk op Trindade, een kale rots in de Atlantische Oceaan waar ze alleen wat meeuwen konden vangen.
Juni 1599 deden ze het eiland St. Clara voor de Braziliaanse kust aan waar het jacht de Eendracht in brand werd gestoken omdat deze niet meer zeewaardigheid was. Op het eiland vond men voldoende fruit om de bemanning van de scheurbuik te verlossen.
Na een reis met slecht weer bereikten ze op 20 september Porto Desire. Daar herdoopten ze de Hoop in Eendracht, de naam van het schip dat op St Clara verlaten was. Ze verbleven hier ruim een maand om te verversen, maar ze verloren er ook 3 mannen in gevechten met de inboorlingen. Op 4 november bereikte de vloot onder slechte weersomstandigheden Straat Magellaan. Na verschillende pogingen lukte het de vloot uiteindelijk de Straat in te zeilen. In de Straat ontmoetten ze Sebald de Weert op het schip Geloof uit de vloot van admiraal Jacques Mahu. Sebald de Weert was door gebrek aan manschappen en het slechte weer het contact met de vloot kwijtgeraakt, en hij verbleef al 5 maanden in de Straat. Een poging om zich aan te sluiten bij Olivier van Noort mislukte, en hij zeilde later terug naar Holland.
Jakob Klaasz. van Ilpendam werd op 17 januari 1600 in de Straat Magellaan schuldig bevonden aan insubordinatie en achtergelaten. Wat er van hem geworden is, is onbekend.
Onder slechte weersomstandigheden doorkruiste de vloot de Straat Magellaan en pas eind februari bereikten ze de Stille Oceaan. Van de oorspronkelijke 248-koppige bemanning waren er nu nog maar 147 mannen over. Hier verloor Olivier van Noort het contact met de Frederik Hendrik. Tot 12 maart wachtten de Mauritius en de Eendracht tevergeefs op het schip, maar zeilden daarna noordwaarts naar het eiland Mocha voor de kust van Chili, waar ze foerageerden. De Frederik Hendrik zou op eigen kracht de Stille Oceaan oversteken en uiteindelijk in februari 1601 stranden op de kust van Ternate.
Van Mocha zeilden de Mauritius en Eendracht verder naar het noorden, op verscheidene plaatsen in gevecht rakende met Spaanse schepen. In april 1600 bereikten de twee schepen Lima. Daarna zetten ze koers naar het westen en kwamen in september bij de archipel Ladrones aan, om vervolgens koers te zetten naar de Filipijnen. Op weg naar de Straat van Manilla geraakten ze in een zo hevige storm dat masten en zeilen verloren gingen.
Op 14 december raakte van Noort in gevecht met twee Spaanse schepen, die van Manilla kwamen, en verloor daarbij de Eendracht aan de Spanjaarden. Op het enig overgebleven schip, de Mauritius, zette men met nog maar 35 man koers naar Borneo. Na een verblijf van 10 dagen verlieten ze Borneo en koersten naar Bantam.
Op 29 januari 1601 bereikten ze Djaratan op Java. 6 dagen later vertrokken ze weer, op weg naar Kaap de Goede Hoop. Op 3 mei rondden ze de Kaap en zetten koers naar St. Helena, waar ze verversten.
Uiteindelijk keerde Olivier van Noort op 26 augustus 1601 na een reis van bijna 3 jaar terug in Rotterdam.
Hij overleed in Schoonhoven en ligt daar ook begraven in de Grote- of Bartholomeuskerk.
| Bronnen en referenties: |
|
