Chili
Van Wikipedia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chili (Spaans: Chile), officieel de Republiek Chili (Spaans: República de Chile) is een land in Zuid-Amerika, grenzend aan Peru, Bolivia en Argentinië. Het ligt ingeklemd tussen de Grote Oceaan en het Andesgebergte. De hoofdstad is Santiago, het parlement zetelt in Valparaíso. Het land maakt ook aanspraak op een stuk van Antarctica (dat tezelfdertijd grotendeels ook door Argentinië opgeëist wordt). Om deze reden staat de obelisk die het officiële geografische middelpunt van Chili markeert ook in het zuiden, bij de stad Punta Arenas, vlakbij Vuurland.
De Juan Fernández-archipel, Desventuradaseilanden en Paaseiland, dat zeer ver ten westen van het vasteland ligt, horen ook bij Chili. Chili is lid van APEC en de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS).
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De vroegste menselijke resten die op het Chileense grondgebied zijn gevonden dateren van ongeveer 10.500 jaren geleden.
De eerste Spaanse ontdekkingsreiziger was Diego de Almagro die in het jaar 1535 vanuit Peru, via Argentinië, Chili bereikte. Het was echter pas met de expeditie van Pedro de Valdivia in 1540-1541 dat de eerste blijvende Spaanse nederzettingen werden gevestigd. In die eerste reis legde Valdivia de grondvesten van een aantal steden, waaronder Santiago. Santiago heette toen nog Santiago de Nueva Extremadura. Het Christusbeeld dat Pedro de Valdivia had meegenomen uit Spanje is nu nog steeds te bezichtigen in de hoofdstad.
Ook de Nederlanders hebben geprobeerd Chili te veroveren. Zie: Nederlanders in Chili.
Tot 1810 was Chili een kolonie van de Spaanse troon. In dit jaar verklaarde het land zich onafhankelijk onder leiding van de generaal Bernardo O'Higgins. Hij werkte met het onafhankelijkheidsleger van generaal José de San Martín van Argentinië. O'Higgins was de zoon van een Ierse immigrant.
Van 1879 tot 1884 is Chili in oorlog met zowel Peru als Bolivia over de salpeter-velden in het noorden, een grensstreek van de drie landen. Chili wint deze Salpeteroorlog (ook wel Oorlog van de Stille Zuidzee genoemd) en neemt grote delen van Peruviaans en Boliviaans grondgebied in. Hierdoor raakte Bolivia zijn toegang tot de Grote Oceaan kwijt. De jonge republiek voerde ook oorlog met de Mapuche-indianen, die zich tot dusverre altijd hadden weten te weren. Hierdoor kreeg Chili zijn langgerekte vorm en breidde het zich zuidwaarts uit tot Vuurland. De Mapuche-indianen hebben zich echter nooit overgegeven en vechten nog steeds om erkend te worden. Eind 19e eeuw besloot de Chileense regering om het zuidelijke deel van Chili te bevolken en stuurde hiervoor officiële delegaties naar Europa. In die jaren zijn met name veel Duitsers naar Chili geëmigreerd, wat nog steeds terug te vinden is in de architectuur, m.n. in Valdivia, Osorno Puerto Montt, etc., alsmede in de taal. Vele mensen van Duitse afkomst spreken nog steeds Duits en ook de Duitse kleeddracht en enkele gebruiken worden nog steeds in ere gehouden.
Chili heeft een lange democratische traditie. Met een onderbreking in de jaren '30 hield het leger zich afzijdig van de politiek. Door de salpeter, het koper en de tin was er welvaart, die echter beperkt was tot de bovenlaag. Op het platteland bleef het grootgrondbezit in stand, en boerenknechts en mijnwerkers leden gebrek. De christen-democratische regering van Eduardo Frei Montalva kwam in de jaren '60 niet veel verder dan de belofte van een groene revolutie.
In 1970 won een coalitie Unidad popular van communisten, socialisten en radicalen onder leiding van de arts Salvador Allende de verkiezingen. Een programma van landhervorming en nationalisatie van de mijnen en andere vitale sectoren, leidde tot obstructie en sabotage door de politieke oppositie en de ondernemers. Op de achtergrond financierde de CIA het verzet.
Op 11 september 1973 zette generaal Augusto Pinochet de socialistische president Salvador Allende via een militaire staatsgreep af. De daarop volgende 17 jaar ging het land gebukt onder een militaire dictatuur. In 1990 keerde de democratie terug.
[bewerk] Demografie
[bewerk] Bevolking
Volgens een schatting woonden er in juni 2006 16.432.674 mensen in Chili, waarmee het het zestigste land ter wereld is qua aantal inwoners. De volkstelling van 2002 leverde een aantal op van 15.116.435 inwoners.
Chilenen zijn voor het grootste deel nazaten van immigranten uit diverse Europese landen, waarbij de nakomelingen van Spaanse immigranten overheersen.
[bewerk] Taal
De talen in Chili zijn Spaans, Aymara en Quechua
[bewerk] Bestuurlijke indeling
 Zie Bestuurlijke indeling van Chili voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Chili bestaat uit vijftien regio's. Deze bestaan elk uit meerdere provincies, 51 in totaal. De provincies zijn op hun beurt ingedeeld in gemeenten, 346 voor heel Chili.
[bewerk] Geografie
In het noorden van Chili ligt de Atacama Woestijn, dit is de droogste zoutvlakte ter wereld. In het zuiden van het land zijn er de grote ijsvlaktes, die, op Antarctica na, de grootste zoetwaterreserves ter wereld zijn.
[bewerk] Steden
De hoofdstad is Santiago. Enkele andere plaatsen zijn:
[bewerk] Bezienswaardigheden
- Nationaal park Rapa Nui
- Kerken van Chiloé
- Historische wijk van de havenstad Valparaíso
- Salpetergroeves Humberstone en Santa Laura
- mijnstad Sewell
[bewerk] Natuur
[bewerk] Economie
De grootste exportproducten zijn koper, wijn, fruit, vismeel en cellulose.
[bewerk] Politiek
Het staatshoofd van Chili is een president die elke vier jaar gekozen wordt. Op 15 januari 2006 koos het land de socialiste Michelle Bachelet als president (met 53,5% van de stemmen). Ze is de eerste vrouwelijke president van het land.
Het parlement (Congreso Nacional) bestaat uit twee kamers: de Senaat (Senado, 48 leden) en de Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados, 120 leden).
Politieke partijen zijn:
- Christen Democratische Partij van Chili
- Communistische Partij van Chili
- Partido Socialista de Chile
- Volksfront (Chili)
[bewerk] Klimaat
Door de langgerekte vorm en zijn noord-zuid ligging heeft Chili diverse soorten klimaten, het heeft echter geen tropisch klimaat.
[bewerk] Zie ook
| Bronnen en referenties: |
| {{{afb_links}}} | Landen in Zuid-Amerika | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela Niet zelfstandig: Falklandeilanden · Frans-Guyana |
Categorieën: Land | Chili
