Royal Theater
Van Wikipedia
Het Royal Theater is een bioscoop in Heerlen.
De bioscoop is gelegen aan de overkant van het treinstation. Het ei-vormige gebouw dateert uit 1938 en is een van de oudste in gebruik zijnde bioscopen van Nederland. Het is ontworpen door Frits Peutz en J. Bongaerts. De gebouwen achter het Royal zijn later gebouwd. Hieronder ook een ander gebouw van Peutz, het Rivoli uit 1958.
Origineel had de biocoop 1180 zitplaatsen. Dit is later gereduceerd tot 743 om meer beenruimte te creëren.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
In 1903 besloot Laurentius van Bergen om een reizende bioscoop te beginnen naast zijn bestaande kermis attracties. 20 jaar later droeg hij het bedrijf over aan zijn zonen Alexander, Max en Mathieu. De zonen zagen meer brood in de bioscoopactiviteiten dan de kermisattracties. In 1932 bouwden zij hun eerste bioscoop in Roermond, een groot succes. Heerlen was in die tijd een stad in opkomst vanwege de mijnen en leek een goede plaats voor een nieuwe bioscoop. Er waren al meerdere bioscopen in Heerlen (Stadschouwburg, Hollandia, en Universal), maar die behoorden tot dezelfde eigenaar, de Verenigde Bioscoop-Theaters te Heerlen-Hoensbroek, een bedrijf van Erwin Hirschberg en zijn broer Curt. De bioscoopbond liet de bouw van een nieuwe bioscoop toe.
Max van Bergen gaf Frits Peutz de opdracht om een bioscoop te ontwerpen. De bouw van het Royal Theater wordt in 1937 begonnen en in minder dan 100 dagen wordt het gebouw opgetrokken uit het door Peutz zo geliefde beton en glas. Het theater wordt geopend op 29 januari 1938 met de openingsfilm Mutterlied van Duits/Italiaanse productie. Bij de opening overklaste de Royal meteen de twee weken doorvoor geopende Hollandia Theater, welke was gerenoveerd.
[bewerk] Tweede wereldoorlog
Gedurende WOII blijft de Royal redelijk goed lopen, ondanks de regelmatige boetes die de eigenaar krijgt voor het niet vertonen van propagandafilms, het draaien van verboden zaalmuziek en belediging van NSB-ers.
Het verzet gebruikt de kelders van de bioscoop als opslagmateriaal van wapens en in de kleedkamers houdt men geallieerde piloten verborgen. Op 11 juni 1942 is de met hakenkruizen versierde Royal het toneel voor een Nazi bijeenkomst waar Seyss-Inquart en Mussert een voordracht houden.
Na de bevrijding op 17 september 1944 wordt de Royal gebruik door de Amerikanen. Heerlen is in de periode van eind september 1944 tot augustus 1945 'Restcentre', een rustplaats waar Amerikaanse soldaten van het front een paar dagen vertier mogen zoek en mogen uitrusten. ’s Nachts wordt de theaterzaal gebruikt voor verhoor van krijgsgevangenen en overdag en ’s avonds vinden er grote shows plaats met beroemde artiesten als Marlene Dietrich en Bob Hope.
[bewerk] Na de oorlog
Als in 1945 ook de rest van Nederland bevrijd wordt, keert Royal terug naar het leven van alledag. In 1948 openen de gebroeders van Bergen een derde Royal Theater in Weert. Ze bezitten dan vier bioscopen (sinds oktober 1940 ook de Scala bioscoop in Heerlen). Max van Bergen neemt de leiding over de twee Heerlense bioscopen. Max’ zoon Laurentius (Lou) werkt al op vroege leeftijd mee in het bedrijf en neemt gaandeweg meer taken over van zijn vader. In de naoorlogse jaren vinden veel vernieuwingen plaats, vooral op technisch gebied. In 1958 wordt het theater verbouwd, de kleedkamers van Royal verdwijnen en de tweede theaterzaal wordt gebouwd.
Op 1 september 1973 stopt Lou van Bergen met de exploitatie van Royal, Rivoli en Scala. De magere jaren en de opkomst van de seksfilm hebben de Van Bergens doen besluiten dat er geen brood meer zit in de bioscoopbranche. Scala sluit voorgoed en Royal en Rivoli worden verhuurd aan Tuschinski. Het wordt er niet beter van en in 1984 neemt de familie het bedrijf weer in eigen handen. In 1986 wordt nog een derde zaal aangebouwd met 75 zitplaatsen, de zaal wordt wordt Maxim gedoopt, als eerbetoon aan Max van Bergen.
Als rond 2003 de bioscoopbezoeken in Nederland opnieuw beginnen te dalen besluit Royal een nieuwe koers te varen. De theaterfunctie moet weer terugkomen en er wordt geëxperimenteerd met muziek en theater. De formule lijkt succesvol, mede dankzij de langdurige sluiting van de Stadsschouwburg voor een ingrijpende verbouwing. Vanaf eind 2004 is Royal naast bioscoop blijvend actief met speciale evenementen.
