Schaatsen

Schaatsen is het zich voortbewegen op dunne, rechte ijzers over ijs, de schaats. Recreatief schaatsen kan zowel op natuurijs als op de schaatsbaan. Het woord schaatssport duidt meer op het wedstrijdschaatsen.

Inhoud

1 Recreatief schaatsen
2 Wedstrijdschaatsen
- 2.1 Wedstrijdschaatsen op de baan
  - 2.1.1 Puntentelling bij toernooien
  - 2.1.2 Nationale en internationale schaatsrecords
- 2.2 Wedstrijdschaatsen op natuurijs
  - 2.2.1 Grote schaatswedstrijden op natuurijs
3 Zie ook
4 Trivia
5 Externe links

[bewerk] Recreatief schaatsen

Schaatsen toen

Schaatsen nu

Wanneer een Nederlander 'schaatsen' zegt, bedoelt hij of zij daarmee vrijwel altijd "het hardrijden op de schaats". Maar ook als prettige vrijetijdsbesteding op winterse dagen is het bijzonder populair. Het is een van de oudste Nederlandse volkssporten en wordt van jongs af aangeleerd. Wanneer het een paar dagen vriest dat het kraakt en het ijs stevig is, geven scholen wel eens ijsvrij. Een groot aantal Nederlandse schilders uit de middeleeuwen en later hebben de winterse ijspret vastgelegd met kwast en verf. Hoewel ook in andere landen van het noordelijk halfrond schaatsen in trek is, is het als volksvermaak toch een typisch Nederlands verschijnsel.

[bewerk] Wedstrijdschaatsen

Men onderscheidt drie vormen van wedstrijdschaatsen:

Hardrijden (op de lange baan of op natuurijs)
Shorttrack
Kunstschaatsen

(IJshockey is een aparte categorie.)

In 1892 werd de Internationale Schaats Unie opgericht, die wedstrijden uitschrijft en daarvoor de afstanden bepaalt. Het traditionele mannentoernooi (grote vierkamp) bestaat uit de 500, 1500, 5000 en 10000 meter. Op vrouwentoernooien worden tegenwoordig de 500, 1500, 3000 en 5000 meter verreden (voorheen 500-1000-1500-3000m). Een enkele maal wordt ook bij de mannen de 3000 meter in plaats van de 10000 meter gereden: hierbij wordt dan gesproken van de kleine vierkamp. Deze kleine vierkamp heeft nog geen officiële status, al wordt er steeds openlijker over gesproken om de kleine vierkamp bij de grote toernooien te gaan rijden in plaats van de grote vierkamp. Bij een sprinttoernooi zijn dat de 500 en de 1000 meter, die elk tweemaal gereden worden (eenmaal startend in de binnenbaan, eenmaal in de buitenbaan). Kortebaantoernooien over 160 meter (mannen) en 140 meter (vrouwen) worden alleen nog op regionaal niveau georganiseerd in Nederland. De ISU behartigt ook de belangen van andere schaatsdisciplines. Sinds 2002 worden ook alternatieve wedstrijden door de ISU georganiseerd, zoals de 100 meter sprint en de ploegenachtervolging. Tijdens de Olympische Spelen in Turijn in 2006 werd voor het eerst de ploegenachtervolging gereden voor een medaille.

Disciplines:

Sprinters, lange-afstandschaatsers en all-rounders
Supersprint - 100 meter en 300 meter .
Sprint - 500 meter en 1000 meter meter.
Middellange afstand - 1500 meter en 3000 meter meter.
Lange afstand - 5000 meter en 10.000 meter meter.
Ploegenachtervolging
Marathonschaatsen
Duurrijden

[bewerk] Wedstrijdschaatsen op de baan

Op een 400 meterbaan worden er door telkens twee dan wel vier (kwartet-start) deelnemers tegelijk, rondjes tegen de klok in gereden. De schaatsers wisselen per ronde op het rechte stuk van baan. Tijden worden (meestal) elektronisch opgenomen en vervolgens landelijk geregistreerd in de zogenaamde SARA-database van de KNSB. De banen moeten regelmatig opnieuw worden geprepareerd, want door het schaatsen ontstaan er kleine scheurtjes in het ijs. Deze moeten weer bijgevuld worden met behulp van een ijsmachine. Vroeger werden wedstrijden op buitenbanen gereden, tegenwoordig zijn er een aantal goede en mooie binnenbanen. De voor internationale wedstrijden gebruikte binnenbanen zijn:

De schaatsbaan Silverdome in Zoetermeer wordt door de KNSB gebruikt als nationaal trainingscentrum.

De schaatsbanen van Calgary en Salt Lake City zijn zogenoemde hooglandbanen. Deze liggen op meer dan 1000 meter boven de zeespiegel, waardoor de luchtdruk er lager is dan op de andere (laagland)banen en er sneller gereden kan worden. De meeste wereldrecords zijn op een van beide banen gereden. Voor de Aziatische Winterspelen van 2011 en de kandidatuur voor de Olympische Winterspelen van 2014 zal in de Kazakse stad Alma-Ata, die tot eind jaren tachtig bekend stond vanwege de hoogste en dus snelste buitenbaan ter wereld (Medeo), de komende jaren een nieuwe binnenbaan worden gebouwd die nog hoger zal liggen dan de bestaande hooglandbanen in Noord-Amerika. De tijdwinst die bij het schaatsen door lagere luchtdruk wordt behaald ligt volgens bewegingswetenschapper (en ex-topschaatser) Harm Kuipers in de orde van eenhonderdste seconde per millibar op de 500 meter.

Voor een uitgebreider overzicht van schaatsbanen bekijk hier de lijst van schaatsbanen.

Grote schaatstoernooien op de baan (voor zowel vrouwen als mannen):

Nederlandse Kampioenschappen (all-round, sprint, per afstand)
Europese Kampioenschappen (all-round)
Wereldkampioenschappen (all-round, sprint, per afstand)
Olympische Winterspelen (per afstand)

[bewerk] Puntentelling bij toernooien

Bij toernooien wordt een klassement opgemaakt aan de hand van de op het toernooi verreden afstanden. De langere afstanden worden hiervoor omgerekend naar tijd per 500 meter (in duizendsten) en daarna opgeteld. De 1500 meter wordt dus gedeeld door 3, de 5000 meter door 10 en de 10 kilometer door 20. Dit geldt ook voor sprintkampioenschappen. Op afstandskampioenschappen worden direct de gereden tijden met elkaar vergeleken.

[bewerk] Nationale en internationale schaatsrecords

Door de ISU worden records bijgehouden op verschillende disciplines binnen het schaatsen.

Zie ook:

[bewerk] Wedstrijdschaatsen op natuurijs

[bewerk] Grote schaatswedstrijden op natuurijs

Elfstedentocht
Noorder Rondritten
Andere toertochten
- Rottemerentocht
- Ankeveen
- Alternatieve Elfstedentocht (Weissensee)
- Alternatieve Elfstedentocht (Kuopio) in Kuopio-Finland

Samen met Noorwegen, Duitsland, Rusland, Verenigde Staten, Japan, Canada, China en in mindere mate Zweden, Finland, Oostenrijk, Polen en Zwitserland mag Nederland zich tot de grote schaatsnaties rekenen. Enkele andere landen zoals Frankrijk doen weliswaar mee met de grote toernooien, maar gooien nog geen hoge ogen. De laatste jaren doen enkele Nederlanders namens België met redelijk succes mee aan de grote toernooien (de zogenaamde schaatsbelgen).

[bewerk] Zie ook

KNSB
Shorttrack
Ontwikkeling van de schaatssport
Schaats
Lijst van schaatsers (o.a. bekende schaatsers uit binnen- en buitenland)
Lijst van schaatsbanen
IJsmeester
Marathonschaatsen

[bewerk] Trivia

Schoonrijden begon officieel rond 1875. De voorlopers als zwierschaatsen en baaivangen worden al eeuwen beoefend in Nederland. Schoonrijden is een geheel andere discipline dan kunstrijden en is daar ook geen voorloper van. Schoonrijden heeft veel bijgedragen aan het moderne hardrijden.
De uitdrukking een scheve schaats rijden betekent dat iemand zich onbehoorlijk of lichtzinnig gedraagt.

[bewerk] Externe links

{{{afb_links}}}	Zie ook:	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Portaal Sport · Categorie:Sport · Sport van A tot Z · In het nieuws - Sport · Sport · Wintersport			{{{afb_groot}}}