Smalspoor
Van Wikipedia
| Spoorwijdte |
|---|
| Lijst van spoorwijdten |
Met smalspoor bedoelt men een spoorweg met een spoorwijdte, kleiner dan 1435 millimeter (normaalspoor). Wijd verbreid is spoor van 1000 mm, wat ook wel meterspoor genoemd wordt. Een ander veel voorkomende spoorwijdte is het kaapspoor (1067 mm) dat gebruikt wordt als spoorwijdte voor treinen in Zuid-Afrika, Indonesië, Vietnam en Japan. Vroeger waren ook diverse tramlijnen in Nederland uitgevoerd in kaapspoor, het laatst bij de Rotterdamse Tramweg Maatschappij (RTM).
Inhoud |
[bewerk] Kleinere boogstralen
Smalspoorwegen zijn makkelijker en goedkoper aan te leggen. De boogstralen zijn ook veel kleiner, wat gemakkelijker is in de bergen of in steden (bij trams bijvoorbeeld). Daar staat tegenover dat smalspoor minder stabiel is: bij hogere snelheden begint het materieel (bijvoorbeeld van de Vlaamse kusttram) veel meer te schudden, dan bij normaalspoor of breedspoor. Daarom gebruikt men smalspoor vooral waar de snelheid minder belangrijk is, maar kleine boogstralen wenselijk zijn. Smalspoorlijnen zijn vooral te vinden in berggebieden zoals de Alpen. Met name Zwitserland kent een groot aantal berglijntjes met smalspoor.
[bewerk] Industrieel smalspoor
Ook in de industrie is smalspoor gebruikt. Verschillende steenfabrieken voerden de klei per smalspoor aan. Ook in de aannemerij werd smalspoor veel gebruikt, bijvoorbeeld bij de aanleg van snelwegen. Bij de turfwinning in Zuidoost-Drenthe is eveneens gebruikgemaakt van smalspoor. Hier werden 900 mm lijnen aangelegd om turf en turfstrooisel uit het veengebied af te voeren. In het Amsterdamse Veld ten oosten van Erica lag een smalspoorlijn van 18 kilometer lengte door het veen, tot in Schöningsdorf in Duitsland. Deze lijn had bovendien allerlei aftakkingen. Tot 1983 is deze lijn gebruikt. In het Industrieel Smalspoor Museum te Erica zijn hiervan restanten te zien. In het Veenpark te Barger-Compascuum ligt 700mm smalspoor door het veengebied.
[bewerk] Personenvervoer op smalspoor
- De Gelderse Stoomtramweg Maatschappij (GSTM) vervoerde personen op 750 mm spoor rondom Doetinchem en Winterswijk. In Limburg waren ook diverse smalsporige tramlijnen. Onder andere de VTS van Venlo naar Steyl.
- De Nederlandse Smalspoorstichting (NSS) had een toeristische tramlijn op 700 mm spoor in de duinen van Katwijk vanaf begin jaren '70 tot 1992. Thans rijdt de SVM een toeristische route rondom het Valkenburgse Meer, in het zuidoosten van Katwijk.
- De stoomtrein in de Efteling rijdt op 600 mm spoorbreedte.
- In Rijssen rijdt een toeristisch treintje op een voormalig industriespoor met de naam Leemspoor.
[bewerk] Externe links
- Industrieel Smalspoor Museum te Erica
- Nationaal Smalspoormuseum te Valkenburg (Zuid-Holland)
- Gelderse Smalspoor Stichting te Heteren
- Trammuseum RTM Ouddorp en geschiedenis RTM
- Stichting Rijssens Leemspoor te Rijssen
- Decauville Spoorweg Museum in de Harskamp
- Museum steenfabriek de Werklust in Losser (met smalspoor)
- Stoomcentrum Maldegem, met oa uitbating op 60cm-spoor
