Stari Most
Van Wikipedia
Stari Most ("Oude Brug") is een brug over de rivier de Neretva, in Mostar, Bosnië en Herzegovina.
De stad Mostar werd gesticht in de 13e eeuw, en functioneerde als het handelscentrum van de regio door de strategische ligging tussen de zee en het binnenland. De enige brug over de rivier de Neretva was in Mostar. Dit was een houten brug, die regelmatig de geest gaf en opnieuw moest worden aangelegd.
In de 16e eeuw gaf Sultan Sulejman de Grote opdracht tot de bouw van een stenen brug in Mostar. Het werk aan deze brug begon omstreeks 1557 onder leiding van Mimar Hajrudin, en in 1566 (het laatste jaar van de heerschappij van Sulejman de Grote) werd het werk voltooid. In de loop der jaren werd de brug herhaaldelijk gerestaureerd en veranderd door opeenvolgende Ottomaanse heersers.
De brug, die na enige tijd de naam "Stari Most" ("Oude Brug") kreeg, had een enkele boog van 29 meter lang, die op een hoogte van 19 meter de Neretva overspande. De stenen brug trok veel bedrijvigheid in de regio aan. De stad Mostar groeide na het gereedkomen in snel tempo en de markten werden uitgebreid.
Op beide oevers stond een toren. De toren op de oostelijke oever (de "Hercegusa") werd na 1878, toen het gebied deel uitmaakte van Oostenrijk-Hongarije, gebruikt als munitie-opslagplaats. De toren op de westelijke oever (de "Halebinovka" of ook wel de "Celinova", naar de mensen die er renovaties aan uitvoerden) was gedeeltelijk een gevangenis en gedeeltelijk een uitkijktoren. De functie van uitkijktoren was noodzakelijk om de stad en de brug te beschermen tegen aanvallen van Venetiaanse krijgers. De functie als gevangenis werd uitgebuit om goedkope werkkrachten in te kunnen zetten voor herstelwerkzaamheden aan de brug.
Tijdens de Oostenrijks-Hongaarse periode werd de brug intensief gerestaureerd en verbeterd. De toegangswegen tot de brug werden verhoogd, zodat de brug beter bereikt kon worden. Veel werkzaamheden die in die tijd werden uitgevoerd, zijn na de Tweede Wereldoorlog echter weer ongedaan gemaakt.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog bestonden er plannen om de Stari Most te vernietigen. Dit plan is niet uitgevoerd, maar de brug liep tijdens de Tweede Wereldoorlog wel schade op.
In 1993 werd de brug verwoest tijdens de oorlog op de Balkan. In Mostar waren hevige gevechten uitgebroken tussen Kroaten en Moslims. Wie de brug vernietigd heeft wordt betwist. Veel bronnen beweren dat Kroatische milities, die meenden dat de brug door Moslims werd gebruikt om troepen te bevoorraden, in november van dat jaar in een paar uur tijd de brug vernietigden. Uit één (niet gepubliceerd) onderzoek blijkt echter dat de Stari Most niet vernietigd zou zijn door Kroatische milities maar door een mijn die vanuit het Moslim-gedeelte van de stad geactiveerd zou zijn. Na de oorlog werd er een noodbrug aangelegd, die al snel weer functioneerde als spil van de stad Mostar. De stad was nu verdeeld in een Kroatisch deel en een Moslim-deel. De brug was in geheel in het Moslim-gedeelte van de stad komen te liggen. In de zomer doken de jongeren nu vanaf de noodbrug in de rivier de Neretva, en niet meer vanaf de stenen Stari Most.
[bewerk] Heropening
De herbouw van de stenen brug nam in 2001 een aanvang onder supervisie van UNESCO. De renovatie heeft bijna 13 miljoen Euro gekost, waarvan het merendeel door de Europese Unie betaald is. Op 23 juli 2004 werd de brug feestelijk heropend. De brug wordt vaak gezien als een symbolische verbintenis tussen de Kroaten en Moslims. De werkelijke verbintenis is echter nog niet gerealiseerd: Moslims en Kroaten leven apart in dezelfde stad.
