Somalia

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Somalia (somali: Soomaaliya; arabisk: الصومال, As-Sumal) er eit land på austkysten av Afrika. Somalia grensar i vest til Djibouti, Etiopia og Kenya. I nord har landet ei kystline mot Adenbukta og i søraust mot det indiske havet.

Somalia har lenge vore prega av borgarkrig og staten er i realiteten gått i oppløysing. Det finst inga samla regjering eller andre fungerande statsorgan. Den 10. oktober 2004 valde eit parlament beståande av ulike klanfolk, militsleiarar og forretningsfolk Abdullahi Yusuf, president for Puntland-regionen, til president for heile Somalia. Av tryggleiksgrunnar fann møtet stad i Kenya sin hovudstad Nairobi. Yusuf er anerkjent internasjonalt, men det er fortsatt usikkert om dette kan føre til ei samling av landet.

Soomaaliya
الصومال
As-Sumal


(Detaljar)	Riksvåpen

Nasjonalt motto: Ukjent

Offisielt språk

Somali

Hovudstad

Mogadishu

President (de jure)

Abdulahi Yusuf Ahmed

Statsminister (de jure)

Ali Mohammed Ghedi

Areal
- Total
- herav vatn

Areal 41
636 657 km²
1,6%

Folketal
- Total ()
- Pr. km²

Størrelse 88
9 890 000
15,5/km²

Sjølvstende
- Dato

Frå Storbritannia og Italia
1. juli, 1960

Valuta

Shilling

Tidssone

UTC +3

Nasjonalsong

[[]]

Nasjonalt toppnivådomene

.SO

[endre] Historie

Somalia var koloni frå om lag 1875 og fram til slutten av 1950-talet. Den nordlege delen var britisk mens sør-Somalia var italiensk koloni i mesteparten av denne perioden. Diskusjonar om sjølvstende byrja etter 2. verdskrig og landet vart sjølvstendig i 1960. Interne spenningar bygde seg raskt opp og landet har med ulike avbrot vore i borgarkrig sidan 1977. Det nordvestlege området Somaliland har i praksis fungert som ein sjølvstendig og forholdsvis stabil stat sidan 1991, sjølv om det ikkje er internasjonalt anerkjent.

I 1993 vart det sendt ein 28.000 mann stor FN-styrke under leiing av USA til Somalia for å sikre leveransane av matvarehjelp samt avvæpne dei stridande hærane. Dette var fyrste gong FN greip militært inn i eit medlemsland uten dette sin aksept. Aksjonen vart mislukka, FN-styrkane lidde eit audmjukande nederlag i Mogadishu som seinare danna grunnlaget for filmen Black Hawk Down. Etter to år vart styrken trekt tilbake i 1995.

Den nordvestlege delen, Somaliland, erklærte seg sjølvstendig i 1993, og den nordaustlege regionen Puntland i 1998, men ingen av dei er internasjonalt anerkjent. Ein grensetvist pågår mellom dei to statane om to grenseprovinsar inne på Somalilands område. Dei to provinsane, som saman utgjer den nordlege halvparten av Somalia, er eit roleg område utan krig, i motsetnad til den kaotiske sørlege delen. Både i Somaliland og Puntland har det på fredeleg vis vorte gjennomført demokratiske val.

I byrjinga av juni 2006 erobra islamistiske styrkar Mogadishu etter dei hardaste kampane i hovudstaden på mange år, og sende koalisjonen av verdslege krigsherrar på flukt nordover. Med det vart heile byen for fyrste gong kontrollert av éi makt sidan Muhammed Siad Barre vart styrta i 1991. Dei nye makthavarane går under namnet Samveldet for islamsk lov og seier at dei vil etablera ein religiøs stat i Somalia.

[endre] Økonomi

Trass i alle problema i Somalia held det økonomiske livet fram, delvis fordi mykje av aktiviteten på det økonomiske området er lokal. Jordbruket er den viktigaste næringsgreina og kvegdrift står for om lag 40% av BNP og 65% av eksporten. På grunn av sjukdomen Rift Valley-feber har Saudi-Arabia forbode import av somalisk krøter, noko som er til skade for jordbrukssektoren. Tidlegare var det litt industri i Somalia, men denne har stort sett forsvunne.

Somalia sin servicesektor har lukkast i å vekse. Telekommunikasjonsselskap har bygd opp trådlause nett i dei fleste større byane og tilbyr Afrika sine lågaste prisar på internasjonal telefoni. I mangel av formelle bankar blomar valutavekslingsmarknaden. Hotellbransjen fungerer, og tryggleiken på hotella vert ivareteken av militsar. Noka større økonomisk utvikling er ikkje venta så lenge strida i landet held fram. Inflasjonen er på over 100%, mykje av dette kjem av omfattande falskmynteri.

[endre] Geografi

Kart over Somalia

Somalia ligg på ei halvøy på Afrika sin austkyst med Adengolfen mot nord og det Indiske hav mot aust. Saman med Etiopia og Djibouti vert området kalla Afrikahornet. Kystlina er 2.720 km lang.

Nordvest-Somalia (Somaliland) er prega av fjell og eit tørt klima. Berre ved elvane Juba og Shebelle er det fruktbare område.

[endre] Klima

For eit land som ligg så nær ekvator er klimaet overraskande tørt. Mykje av landet er ørken, og nesten ingen stadar har ein årleg nedbørsnormal over 625 mm, og dei fleste har mindre enn 250 mm. I nord har ein litt regn i årstida når sola står lågt på himmelen og temperaturane er litt lågare, men dette området er svært tørt resten av året. Elles er regntida perioden då sola står høgt på himmelen, frå april til september. Regnmengdene varierar derimot frå år til år, og tørke er eit tilbakevendande problem.

Temperaturane langs austkysten frå Kapp Guardafui og sørover er forholdsvis låge på grunn av ein kald havstraum like utafor, som gjev overraskande låg havoverflatetemperatur til å vere tropisk farvatn. Det kalde vatnet kan vere ein medverkande årsak til dei låge regnmengdene i store delar av landet. Temperaturen varierar lite frå månad til månad, og den relative fukta held seg høg.

Langs den nordlege kysten er derimot havtemperaturen svært varm, og kystområda har svært høge temperaturar mellom april og september. Den høge fukta gjer at denne delen av Somalia har det mest ubehaglege klimaet. I dei indre områda er det enno varmare, men fukta er mindre. Enkelte stader her har dei høgaste årlege middeltemperaturane i verda.

[endre] Fakta

Høgste punkt: Shimbiris 2 416 meter over havet
Naturressursar: uran samt store, urørte reservar av jernmalm, tinn, bauxitt, kopar og naturgass. Sannsynlegvis finst det òg olje.
Gjennomsnittsalder i befolkninga: 17,6 år (2002)
Spedbarnsdøying: 12% (est. 2003)
Gjennomsnittleg levealder: 47 år (anslag 2003)
Etniske grupper: Somaliarar 85%, bantu og andre grupper 15%
Religion: Sunni-islam
Analfabetisme: Over 60% av den vaksne befolkninga (2001)
Juridisk system: Inkje. I visse områder følgjer ein sharia.