Galò
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
| Galò (Galò) | |
|---|---|
| Parlat en : | França |
| Regions : | Bretanha |
| Parlat per : | ? personas |
| Classament : | ?ena mai parlada |
| Tipologia : | SVO |
| Familha lingüistica : | - Lengas indoeuropèas - Lengas italicas |
| Estatut oficial | |
| Lenga oficiala de : | |
| Acadèmia : | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 (B) | |
| ISO 639-2 (T) | |
| Mòstra: | |
| Veire tanben : {{{grop}}} – lenga, lista de lengas | |
Lo galò o britoromanic (nom autoctòn: galo [ga'lɔ]) es una de las lengas pròprias de Bretanha, amb lo breton. L'estatut de "lenga" del galò es discutit: es considerat siá coma una lenga romanica del grop de las lengas d'oïl, siá pus tradicionalament coma un dialècte del francés (en admetent alavetz que "francés" e "lenga d'oïl" son sinonims).
Se parla dins la partida orientala de Bretanha (la Nauta Bretanha). Las vilas mai importantas del domeni galò son Rennes e Nantas.
Lo galò es pròche del normand mas amb mai d'influéncias celticas e bretonas. Auèi es en grèu perilh d'extincion davant lo francés, pr'amor qu'a pauca literatura escricha, maldespièch que foguèt la lenga de la cort dels ducs de Bretanha fins a son incorporacion a França. Se coneis pauc d'ela, pr'amor qu'es estada pauc estudiada, levat de l'estudi de Paul Sébillot, e tanpauc es pas emplegada dins los mèdias de comunicacion, encara que darrièrament i a agut d'intents de la far tornar a la vida vidanta, coma lo grop Les Amis du Parler Gallo, associacion fondada en 1976, qu' engenerat puèi los movements Bertaèyn Galeizz e Maézoe.
Lo vocabulari del galò, encara qu'aja agut plan d'influéncias del breton, contunha d'èsser basicament latin.
Demest las formas dialectadas es important lo mitaw, varianta parlada entre Léger e Vilaine (sa partida orientala), entre Nantas, Rennes, Châteaubriand e Redon.
Somari |
[Modificar] Exemples
| Occitan | Galò | Francés |
|---|---|---|
| abelha | avètt | abeille |
| cadièra (chadèira) | chaérr | chaise |
| formatge | fórmaij | fromage |
| sortida | desort | sortie |
| c(h)aire, tombar | cheir | choir, tomber |
| c(h)abra | biq | chèvre (informal: bique) |
| ostal (-au), maison | ostèu | maison (arcaïc: hostel) |
| labra, pòt | lip | lèvre |
| boc(h)a | góll | bouche ("gola": gueule) |
| numèro | limerot | numéro |
| pera | peirr | poire |
| escòla | escoll | école |
| esquiròl (-òu) | chat-de-boéz | écureuil, chat-de-bois |
| estela | esteill | étoile |
| orari | orier | horaire |
| fumar, tubar | betunae | fumer (arcaïc: pétuner) |
| uèi, anuèi | anoet | aujourd'hui |
| siblar | sublae | siffler |
[Modificar] Exemples
Dan qi qe tu sonj ? - En qui pensas ?
Je sae d'agrae o tai- Soi d'acòrdi amb tu
D'eyó qe t'es nasqi ? - Ont sès nascut ?
Pari qe n-i arae la presse séi Pelo ad'saïr? - I aurà plan de gents aqueste vèspre en cò de Pèire, pas 'rai?
Je sae periae a la pilleriy de pllase. - Soi invitat a la fèsta
[Modificar] Artistas
Ôbrée Alie
[Modificar] Movement associatiu
- 1976 : Les Amis du Parler Gallo (après Bertaèyn Galeizz)
- 1978 : Maézoe
- 198? : Association des Enseignants de Gallo
- 2003 : A-demórr
- 2004 : Lez emóleriy au sórgarr
