Grzyby
Z Wikipedii
| Grzyby | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | grzyby |
| Nazwa systematyczna | |
| Fungi | |
Grzyby (Eumycota, Fungi (w l. poj. Fungus)) - królestwo należące do organizmów eukariotycznych, w zależności od ujęcia systematycznego w randze królestwa lub podkrólestwa. Istnienie grzybów zaobserwowano we wszystkich strefach klimatycznych, przede wszystkim na lądach, rzadziej w wodach.
Do tej pory opisano ok. 120 tysięcy gatunków grzybów. Szacuje się, że co roku charakteryzuje się średnio 1700 nowych gatunków grzybów. Korzystając z danych uzyskanych z obszarów, na których rozpoznano większość organizmów żywych, przypuszcza się, że istnieje ok. 1,5 miliona gatunków grzybów (5 razy więcej niż roślin nasiennych).
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
W zasadzie grzyby to wielokomórkowe lub "komórczakowe" organizmy cudzożywne (głównie osmotroficzne), niezdolne do aktywnego ruchu, o ścianach komórkowych zbudowanych z chityny. W definicji tej są jednak pewne nieścisłości. Prymitywne grzyby wielokomórkowe wytwarzają zdolne do ruchu, jednokomórkowe, uwicione zarodniki pływkowe, mają też niekiedy bliskich, jednokomórkowych kuzynów. Ponadto do królestwa grzybów zalicza się niekiedy śluzowce będące zdolnymi do ruchu ameboidalnego komórczakami oraz Oomycetes - organizmy o trybie życia typowo grzybowym, ale o ścianie komórkowej zbudowanej z celulozy i innych cechach wskazujących, że pochodzą od pewnej grupy glonów.
[edytuj] Systematyka
Grzyby dzieli się na następujące typy (gromady) w botanicznym rozumieniu tej nazwy):
- Typ: skoczkowce (Chytridiomycota) - prawdopodobnie takson parafiletyczny. Jednokomórkowi i posiadający wici kuzyni grzybów wielokomórkowych. Zaliczani też często do (pod-)królestwa Protista
- Typ: sprzężniowce (Zygomycota)
- Klasa: sprzężniaki (Zygomycetes)
- Typ: workowce (Ascomycota)
- Klasa: drożdżaki (Saccharomycetes)
- Klasa: szpetczaki (Taphrinomycetes)
- Klasa: owadorośla (Laboulbeniomycetes)
- Klasa: workowce właściwe (Ascomycetes)
- Typ: grzyby podstawkowe (Basidiomycota)
- Klasa: podstawczaki (Basidiomycetes)
- Klasa: rydze (Uredomycetes)
- Klasa: głownie (Ustilaginomycetes, Ustomycetes)
- Klasa: galaretniaki (Gelimycetes)
- Klasa: teliaki (Teliomycetes)
- Typ: grzyby mikoryzowe (Glomeromycota)
- Typ: grzyby niedoskonałe (Deuteromycota, Fungi imperfecti) - sztuczny takson zawierający grzyby pasożytnicze lub pleśniowe o prymitywnej lub uwstecznionej budowie, których właściwej przynależności systematycznej nie można ustalić ze względu na brak rozmnażania płciowego.
- Typ: porosty (Lichenes) - sztuczny takson obejmujący organizmy symbiotyczne zbudowane ze strzępek grzyba i komórek glonów. Budujące je gatunki grzybów pochodzą głównie z różnych grup workowców, ale spotyka się też grzyby podstawkowe, a nawet sprzężniowce.
- Typ: mikrosporydia (Microsporidia)
[edytuj] Podział nieformalny
Z punktu widzenia laika (tj. nie-biologa) daje się zaobserwować następujące (nieformalne!) grupy grzybów:
- grzyby kapeluszowe - czyli makroskopowi przedstawiciele podstawczaków np. pieczarkowate, drobnołuszczakowate, borowiki i workowców np. smardz, trufla.
- grzyby jadalne - czyli wybrane gatunki grzybów kapeluszowych, uznane za smaczne, a przynajmniej nietrujące. Ponadto "jadalne" są też drożdże i niektóre gatunki pleśni związane z produkcją serów.
- grzyby trujące - grzyby, zwłaszcza kapeluszowe zawierające substancje trujące w ilości toksycznej dla człowieka np. muchomor zielonawy.
- pleśnie - czyli organizmy w postaci drobnego, zwykle włóknistego nalotu pojawiające się na różnych "materiałach biologicznych". Są to zazwyczaj przedstawiciele Zygomycota lub Deuteromycota
- grzyby pasożytnicze - przedstawiciele wszystkich taksonów grzybowych pasożytujący na innych organizmach, w szczególności kręgowcach i roślinach naczyniowych (bo to łatwo zauważyć).
[edytuj] Znaczenie grzybów
Grzyby jako jedyne organizmy mają zdolność do rozkładu ligniny oraz mają duże znaczenie przy rozkładzie celulozy. Bez nich większość ekosystemów lądowych pokryłaby gruba warstwa nierozłożonych liści czy gałęzi, a zawarte w nich związki nie wróciłyby do ekosystemu, aby stać się ponownie dostępnymi dla rosnących organizmów. Duże znaczenie w przyrodzie mają porosty jako pionierzy w zasiedlaniu niegościnnych siedlisk, jak skały czy piasek. Są one także wyznacznikiem czystości powietrza na danym terenie. Grzyby z wieloma roślinami tworzą mikoryzę - szacuje się, że od grzybów mikoryzowych zależy sprawne działanie około 90% roślin.Pewne gatunki grzybów są wykorzystywane w produkcji żywności. Niektóre z nich są przyczyną jej rozkładu prowadząc do skażenia jej szkodliwymi dla ludzi toksynami. Grzyby konserwuje się np. przez suszenie lub marynowanie.
[edytuj] Zbieranie grzybów
Zobacz osobne hasło: grzybiarstwo
