Końskie

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°12' N 020°25' E

Końskie
Herb Końskich
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	konecki
Gmina  - rodzaj	Końskie miejsko-wiejska
Burmistrz	Krzysztof Marek Obratański
Powierzchnia	17,68 km²
Położenie	51° 12' N 20° 25' E
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość	22 300 1261,3 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	41
Kod pocztowy	26-200
Tablice rejestracyjne	TKN
Położenie na mapie Polski Końskie
TERC10 (TERYT)	3263405034
Miasta partnerskie	Mohylów Podolski Šaľa
Urząd miejski3 ul. Partyzantów 1 26-200 Końskie tel. 41 372-32-49; faks 41 372-29-55 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Końskie to miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie koneckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Końskie. Położone jest na północnym skraju Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, wśród Lasów Koneckich. Ośrodek przemysłowy (przemysł metalurgiczny, wytwórnie płytek ceramicznych) i handlowy.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.

Przez Końskie przechodzi niebieski szlak turystyczny ze Skarżyska-Kamiennej (Pogorzałe) do Kuźniaków oraz czarny szlak rowerowy z Piekła do Młynka Nieświńskiego. Miasto jest punktem początkowym żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Serbinowa.

Spis treści 1 Historia 1.1 Żydzi w Końskich 2 Zabytki 2.1 Zespół parkowo-pałacowy 2.2 Pozostałe zabytki 3 Znani ludzie związani z miastem i Ziemią Konecką 4 Miasta partnerskie 5 Ciekawostki 6 Literatura 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie miasta pochodzą z XI wieku (cmentarzysko z tego okresu zostało odkryte w północnej części miasta w 1925 roku). Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości, jako własności Prandoty z Prandocina (protoplasty rodu Odrowążów), pochodzi z 1124 roku. Wieś pozostawała w rękach Odrowążów przez kilka kolejnych stuleci. W latach 1220-1224 Iwo Odrowąż, biskup krakowski, wybudował we wsi kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, ustanawiając w Końskich parafię. Kościół ten został rozebrany w XV wieku i na jego miejscu w latach 1492-1520 wybudowano nowy, gotycki kościół parafialny, wykorzystując elementy architektoniczne poprzedniego kościoła (m.in. romański tympanon).

W połowie XVII wieku wieś Końskie wraz z okolicą przeszła w posiadanie rodziny Małachowskich. Ród ten pochodził z Małachowic koło Łęczycy i należał do najznakomitszych rodów magnackich. Najwybitniejszą postacią spośród Małachowskich był bez wątpienia Jan – kanclerz wielki koronny, który w sposób szczególny zasłużył się dla miejscowości. W roku 1729 nadał przywileje mieszkańcom Końskich, a 30 grudnia 1748 roku, dzięki jego staraniom, król August III Sas nadał Końskim przywilej lokacyjny po czym nastąpiła oficjalna lokacja miasta na prawie magdeburskim. Wraz z uzyskaniem praw miejskich Końskie otrzymały herb przedstawiający splecione inicjały kanclerza K.J.M. na czerwonym tle i, pod nazwą Końskie Wielkie, stały się centrum zarządzania rozległymi posiadłościami kanclerza. Akt lokacji miasta spowodował napływ nowych osadników i rozwój rzemiosła, zaczęła pojawiać się miejska zabudowa wokół rynku, a Jan Małachowski przystąpił do budowy zespołu parkowo-pałacowego. W roku 1787 w mieście gościł powracając z Ukrainy król Stanisław August Poniatowski oraz towarzyszący mu w charakterze kronikarza ksiądz Adam Naruszewicz.

Katastrofalna dla miasta okazała się II wojna światowa. Już w pierwszych jej dniach miały tu miejsce bombardowania przynoszące śmierć wielu konecczanom. 28 września 1939 roku na rynku tego miasta miała miejsce egzekucja 30 cywilów, których rozstrzelano w odwecie za napaść na niemieckich żołnierzy. Obecna przy egzekucji w charakterze mimowolnego świadka była Leni Riefenstahl, która wzburzona tym zdarzeniem przerwała swoje prace i wróciła do Niemiec. Rejon miasta i jego okolic stał się ośrodkiem ożywionego ruchu partyzanckiego. Działał tu pierwszy oddział legendarnego majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala". Czasy II wojny światowej wykazały masowe zaangażowanie i bohaterstwo społeczeństwa Ziemi Koneckiej w walce o ojczyznę. Za wkład wniesiony w obronę przed okupantem miasto Końskie zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III Klasy.

[edytuj] Żydzi w Końskich

W połowie XVII wieku powstała tu gmina żydowska. W 1796 w Końskich mieszkało już 2534 Żydów (62% ludności), w 1921 - 5037, a w 1939 około 6500 Żydów. W połowie 1942 Niemcy utworzyli tu getto zamykając w nim 9000 osób. W listopadzie 1942 prawie wszystkich Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Kirkut znajdował się przy ulicy Wjazdowej, obecnie nie ma po nim śladu.

• Zobacz też: Synagoga w Końskich

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Zespół parkowo-pałacowy

Klasycystyczny zespół parkowo-pałacowy wzniesiony został przez Jana Małachowskiego w latach 40. XVIII w., na wzór zespołu w Pillnitz. W XIX w. zespół pałacowy był kilkukrotnie przebudowywany, w tym czasie uważany był za jeden z najpiękniejszych parków w Polsce. Zdewastowany w czasie okupacji niemieckiej, kiedy to skrzydło pałacowe zostało przeznaczone na biura Kreishauptmana i podlegającego mu urzędu. W okresie powojennym, na skutek nieprzemyślanych decyzji ówczesnych decydentów (budowa szkoły podstawowej i przedszkola na terenie parku oraz ulicy Partyzantów wraz z przylegającym osiedlem od północnej strony) teren parku został zmniejszony, a jego układ zaburzony. Obecnie powierzchnia parku wynosi około 15 ha. W skład zespołu wchodzą:

• pawilony i skrzydła pałacowe - obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy oraz niektórych wydziałów Starostwa Powiatowego
• Oranżeria Egipska
• Świątynia Grecka
• Glorietta
• Altana
• pozostałości muru z basztami i neogotyckim Domkiem Wnuczętów
• neogotycka kapliczka, zniszczona podczas burzy w 2002 r., odbudowana w 2006 r.
• liczne pomniki przyrody, stare lipy, dęby, brzozy, kasztany i klony

[edytuj] Pozostałe zabytki

• późnogotycka kolegiata pod wezwaniem św. Mikołaja i Wojciecha (wybudowana w latach 1492-1520), tympanon z pierwszej połowy XIII wieku
• barokowy, przycmentarny kościół św. Anny
• układ urbanistyczny rynku, przyległe domy z XVIII i XIX w. z portalami kamiennymi.

[edytuj] Znani ludzie związani z miastem i Ziemią Konecką

• Urodzeni w Końskich
  • Stanisław Małachowski (1736-1809)
  • Jacek Małachowski (1737-1821)
• Pozostali
  • Iwo Odrowąż (zm. 1229) - właściciel osady i okolicznych ziem
  • Jan Małachowski - kanclerz wielki koronny, właściciel miasta
  • Franciszek Maria Lanci (1799-1875) - architekt wielu zabytków wchodzących w skład zespołu parkowo-pałacowego
  • Mjr Henryk Dobrzański ps. Hubal
  • Mjr Jan Piwnik ps. Ponury
  • Ppor. Waldemar Szwiec ps. Robot
  • Andrzej Sypytkowski (ur. 1963) - kolarz szosowy, wicemistrz Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988)

[edytuj] Miasta partnerskie

• Šaľa
• Mohylów Podolski

[edytuj] Ciekawostki

• Problemy językowe
  • Ze względu na podobieństwo nazwy miasta z "koniem", wiele osób ma problemy z odmianą przymiotnika odrzeczownikowego od "Końskie" traktując ją tak, jak odmianę wspomnianego "konia". Przymiotnik ten brzmi "konecki", a nie "koński", a więc jest ulica konecka, powiat konecki, młodzież konecka. Trzeba jednak przyznać, że w czasach Królestwa Polskiego używany był właśnie przymiotnik "koński" w określeniu przynależności do "Końskich" (np. powiat koński).
  • Podobnie sprawa się ma z nazwą mieszkańca Końskich (w tym wypadku rzeczownik jest tworzony od przymiotnika "konecki"), a mianowicie: Konecczanin (mieszkaniec Końskich), Konecczanka (mieszkanka Końskich)

[edytuj] Literatura

• Ziemia konecka - przewodnik turystyczny pod redakcją R. Garusa i W. Paska, Kielce 2000, ISBN 83-86953-66-7
• Końskie: ziemie, domy, rodziny - Mieczysław Bilski, Centralny Ośrodek Sportu Warszawa 1999

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)