Stanisław Małachowski
Z Wikipedii
Stanisław Małachowski herbu Nałęcz (ur. 24 sierpnia 1736, Końskie, zm. 29 grudnia 1809, Warszawa) – hrabia, polityk, poseł, marszałek Sejmu Czteroletniego, referendarz koronny 1780-1792.
Syn Jana kanclerza wielkiego koronnego, wnuk wojewody poznańskiego Stanisława Małachowskiego. Poseł na sejm konwokacyjny 1764, gdzie domagał się dokładniejszego określenia zakresu władzy hetmańskiej i ograniczenia liberum veto. W 1774 został marszałkiem Trybunału Koronnego, któremu przywrócił dawną sprawność i uczciwość, zyskując u współczesnych miano Arystydesa polskiego. W latach 1776-1780 konsyliarz Rady Nieustającej. Poseł sandomierski na Sejm Czteroletni, wybrany jego marszałkiem, przeprowadził zawiązanie Sejmu w konfederację i został marszałkiem konfederacji koronnej. Należąc do Stronnictwa Patriotycznego był wraz z Ignacym Potockim i Kołłątajem jednym z głównych twórców Konstytucji 3 maja. Mieszkał w pałacu Czapskich (na Krakowskim Przedmieściu, dziś Akademia Sztuk Pięknych), gdzie na tajnych zebraniach redagowano tekst tej ustawy, on też przeprowadził jej uchwalenie na sesji sejmowej 3 maja 1791.
Małachowski popierał dążenia miast do rozszerzenia ich praw politycznych i był zwolennikiem współpracy szlachty z mieszczaństwem. Jako jeden z pierwszych ze swego stanu wpisał się do księgi miejskiej jako obywatel miasta Warszawy (29 kwietnia 1791). W swych dobrach ostrogskich na Podolu oczynszował chłopów (1791), spisał powinności, zwolnił ich od niektórych ciężarów, zaczął organizować opiekę lekarską dla włościan. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, na zebraniu 23 lipca 1792 był przeciwny decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej i sprzeciwił się jakimkolwiek układom z targowiczanami. Po przystąpieniu króla do Targowicy 25 lipca 1792 wystąpił z manifestem potępiającym akt konfederacji i stwierdzającym iż "sejm nadal trwa, a będzie zwołany, jak tylko okoliczności na to pozwolą", po czym udał się do Wiednia, a potem Włoch. Odmówił udziału w insurekcji kościuszkowskiej, obawiając się jej radykalizmu. W 1796 powrócił do swych dóbr na Kielecczyźnie, które znalazły się w wyniku III rozbioru w Galicji. W 1798 został aresztowany przez władze austriackie w związku z projektowanym na emigracji (1797) reaktywowaniem Sejmu Czteroletniego, więziony przez 8 miesięcy w Krakowie.
W grudniu 1806 został wezwany przez Napoleona do Warszawy, gdzie 14 stycznia 1807 został prezesem Komisji Rządzącej. W październiku 1807 król Fryderyk August III mianował go prezesem Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego. "Był to wybór nieodpowiedni [...] Małachowski był człowiekiem poprzedniej generacji, [...] nie miał zrozumienia dla potrzeb scentralizowanego i biurokratycznego państwa napoleońskiego" (Andrzej Zahorski).
Jako prezes Rady, Małachowski był zwolennikiem reaktywowania w Księstwie Konstytucji 3 maja i przeciwnikiem wprowadzenia Kodeksu Napoleona oraz innych projektów ministra sprawiedliwości, Feliksa Łubieńskiego. Gdy król opowiedział się przeciwko jego pomysłom, w grudniu 1807 złożył dymisję. Otrzymał nominację na honorowe stanowisko prezesa senatu. W tej też roli w marcu 1809 otwierał pierwszy sejm Księstwa, na którym wystąpił z atakiem na Kodeks Napoleona, nie uzyskał jednak szerszego poparcia.
Żonaty dwukrotnie, z córkami Tomasza Hutten-Czapskiego herbu Leliwa, (1711-1784): z Urszulą Hutten-Czapską, starościanką knyszyńską i z Konstancją Hutten-Czapską rozwódką po Dominiku ks. Radziwiłł na Nieświeżu herbu Trąby, (1754-1798).
Zmarł 29 grudnia 1809 roku. Pochowany w warszawskim kościele św. Krzyża.
Jego braćmi byli Mikołaj Małachowski, Antoni Małachowski i Jacek Małachowski.
Stanisław Małachowski • Ludwik Szymon Gutakowski • Tomasz Adam Ostrowski
Stanisław Małachowski • Ludwik Szymon Gutakowski • Stanisław Kostka Potocki
Ludwik Szymon Gutakowski • Stanisław Małachowski • Stanisław Kostka Potocki • Tadeusz Dembowski • Feliks Łubieński • Jan Paweł Łuszczewski • Tadeusz Matuszewicz • Tadeusz Mostowski • Józef Poniatowski • Aleksander Potocki • Ignacy Sobolewski • Jan Węgleński • Józef Wielhorski •
Jan Sierakowski • Mikołaj Sienicki • Rafał Leszczyński • Stanisław Sędziwój Czarnkowski • Stanisław Szafraniec • Mikołaj Grzybowski • Jan Firlej • Wacław Agrippa • Rafał Przyjemski • Andrzej Firlej • Stanisław Przyjemski • Lew Sapieha • Stanisław Pękosławski • Stanisław Uchański • Kasper Dębiński • Paweł Orzechowski • Jan Gajewski • Dymitr Chalecki • Hieronim Gostomski • Jan Izdbiński-Rusiecki • Jan Pac • Mikołaj Daniłowicz • Stanisław Sasin Karśnicki • Piotr Myszkowski • Florian Gomoliński • książę Świrski • Zbigniew Ossoliński • Feliks Kryski • Stanisław Białłozor • Stanisław Ryszkowski • Mikołaj Mieliński • Krzysztof Wiesiołowski • Jan Swoszowski • Maksymilian Przerębski • Aleksander Korwin Gosiewski • Jan Świętosławski • Jakub Szczawiński • Jan Drucki Sokoliński • Jakub Sobieski • Maciej Maniecki • Stefan Pac • Jerzy Ossoliński • Marcin Żegocki • Krzysztof Radziwiłł • Mikołaj Ostroróg • Gedeon Michał Tryzna • Mikołaj Łopacki • Kazimierz Lew Sapieha • Jan Stanisław Jabłonowski • Łukasz Opaliński • Władysław Kierdey • Bogusław Leszczyński • Krzysztof Zawisza • Jerzy Sebastian Lubomirski • Hieronim Radziejowski • Jan Mikołaj Stankiewicz • Stanisław Sarbiewski • Filip Obuchowicz • Franciszek Dubrawski • Wincenty Gosiewski • Andrzej Maksymilian Fredro • Aleksander Sielski • Krzysztof Zygmunt Pac • Krzysztof Grzymułtowski • Jan Kazimierz Umiastowski • Władysław Lubowiecki • Jan Gniński • Michał Kazimierz Radziwiłł • Jan Wielopolski • Jan Chrapowicki • Jan Chryzostom Pieniążek • Marcin Oborski • Andrzej Kotowicz • Karol Czartoryski • Stefan Sarnowski • Feliks Kazimierz Potocki • Andrzej Krzycki • Jan Kierdey • Stanisław Herakliusz Lubomirski • Gabriel Drucki-Sokolnicki • Stefan Czarniecki • Jan Franciszek Bieliński • Benedykt Sapieha • Mikołaj Hieronim Sieniawski • Władysław Skoroszewski • Franciszek Sapieha • Hieronim Augustyn Lubomirski • Rafał Leszczyński • Andrzej Giełgud • Stanisław Antoni Szczuka • Tomasz Działyński • Michał Kryszpin de Kirszenstein • Stefan Humiecki • Kazimierz Ludwik Bieliński • Krzysztof Stanisław Zawisza • Stanisław Antoni Szczuka • Jan Szembek (kanclerz) • Michał Serwacy Wiśniowiecki • Stanisław Denhoff • Stanisław Ledóchowski • Franciszek Maksymilian Ossoliński • Stefan Potocki • Jerzy Ożarowski • Michał Józef Massalski • Franciszek Radzewski • Antoni Poniński • Wacław Rzewuski • Kazimierz Rudzieński • Kazimierz Karwowski • Tadeusz Franciszek Ogiński • Antoni Benedykt Lubomirski • Wojciech Siemieński • Józef Massalski • Adam Małachowski • Adam Kazimierz Czartoryski • Józef Sosnowski • Jacek Małachowski • Celestyn Czaplic • Karol Stanisław Radziwiłł • Adam Poniński • Michał Hieronim Radziwiłł • Andrzej Mokronowski • Ludwik Tyszkiewicz • Antoni Małachowski • Kazimierz Krasiński • Ksawery Chomiński • Stanisław Gadomski • Stanisław Małachowski • Kazimierz Nestor Sapieha • Stanisław Bieliński