Leipzig (krążownik 1931)

Z Wikipedii

Leipzig - niemiecki lekki krążownik z okresu międzywojennego i II wojny światowej.

Spis treści 1 Historia powstania 2 Służba 3 Dane techniczne: 4 Bibliografia

[edytuj] Historia powstania

Projekt krążownika "Leipzig", opracowany w 1927, stanowił rozwinięcie poprzedniego typu krążowników typu K (Königsberg). Przy jedynie nieco zwiększonej wyporności i poszerzonym o metr kadłubie, zachowano takie samo uzbrojenie, lecz obie rufowe wieże ustawiono w osi symetrii okrętu, odstępując od przesunięcia ich w kierunku burt. Najbardziej widoczną różnicę w sylwetce okrętu stanowiło zastąpienie dwóch kominów przez jeden szerszy. Główne zmiany wprowadzono natomiast w mechanizmach napędowych. Zachowano nowatorski system kombinowanego napędu turbinowo-dieslowskiego (COSOD), lecz zastosowano znacznie mocniejsze silniki diesla (12 400 KM). Nowością było, że silniki napędzały trzecią śrubę, pozwalając na rozwinięcie prędkości ekonomicznej 19 w. (podczas pracy silnika diesla, pozostałe dwie śruby napędzane turbinami nie pracowały i na odwrót).

Podobnie jak poprzedniki, z ilością 9 dział 150 mm "Leipzig" dysponował silniejszą salwą burtową od zagranicznych lekkich krążowników budowanych do połowy lat 30., zachował także nietypowe rozmieszczenie artylerii, z jedną wieżą na dziobie i dwoma na rufie (w wariancie "defensywnym", optymalizowanym dla krążowników pełniących samotnie zadania rajderskie i zwiadowcze, ostrzeliwujących się podczas odwrotu). Przez to okręt zachował charakterystyczną sylwetkę, z nadbudówkami przesuniętymi silnie w kierunku dziobu.

Opancerzenie pionowe było stosunkowo dobre, według charakterystycznego schematu dla krążowników niemieckich, który tworzył pas burtowy i wewnętrzny pokład pancerny, schodzący skosami do burt i wzmacniający ich ochronę. W stosunku do krążowników typu K zmieniono jego układ, gdyż burtowy pas pancerny o maksymalnej grubości na śródokręciu 50 mm był nieco nachylony od pionu na zewnątrz (18°), a pokład pancerny schodził do jego dolnej krawędzi nie skosami, ale łukami o grubości 25 mm, wzmacniającymi ochronę burt. Kadłub dzielił się na 16 przedziałów wodoszczelnych, podobnie jak w typie K. Również po poprzednikach odziedziczył on jednak wadę w postaci małej wytrzymałości kadłuba, powodowanej chęcią zbudowania silnego okrętu przy zachowaniu ograniczeń co do wyporności. Zaletą było wyposażenie okrętu w katapultę dla wodnosamolotów zwiadowczych (od 1934, podobnie jak krążowniki typu K), lecz były one słabo chronione przed wpływami atmosferycznymi z powodu braku hangaru. Dalszym rozwinięciem projektu "Leipziga" był krążownik "Nürnberg".

Podobnie jak inne niemieckie krążowniki lekkie, "Leipzig" był mało intensywnie używany bojowo podczas II wojny światowej, nie miał on również starć z żadnymi większymi okrętami przeciwnika.

[edytuj] Służba

Okręt był budowany jako krążownik "E" (Kreuzer E) lub Ersatz Amazone (w celu zastąpienia okrętu "Amazone") w stoczni Marinewerft w Wilhelmshaven. Położenie stępki 18 kwietnia 1928, wodowanie 18 października 1929. Okręt wszedł do służby 8 października 1931 pod nazwą "Leipzig", jako trzeci krążownik noszący tę nazwę, po pierwszym krążowniku SMS Leipzig i drugim nie ukończonym z okresu I wojny światowej. Jesienią 1931 i przez cały 1932 rok miały miejsce próby i poprawki okrętu, który kilka razy musiał być dokowany oraz ćwiczenia załogi. W lutym 1933 udał się w pierwszy dalszy rejs do Portugalii. Pełnił służbę i uczestniczył w ćwiczeniach na Bałyku i Morzu Północnym. W lipcu 1934 razem z krążownikiem "Koenigsberg" wziął udział w pierwszej wizycie okrętów niemieckich w Wielkiej Brytanii po I wojnie światowej. W grudniu 1934 zamontowano na okręcie katapultę. Od sierpnia do października 1936 pełnił służbę patrolową na wodach ogarniętej wojną domową Hiszpanii w ramach Komitetu Nieinterwencji (w rzeczywistości wspomagając blokadę Republiki); ponownie od marca do czerwca 1937. Planowano na 1940 rok modernizację okrętu polegającą na wzmocnieniu i poszerzeniu kadłuba, na wzór krążownika "Karlsruhe", lecz odstąpiono od tych planów z powodu kosztów i wybuchu wojny.

Po wybuchu II wojny światowej, pierwszą operacją bojową "Leipziga" była osłona akcji stawiania min u wybrzeży Wielkiej Brytanii 12 listopada 1939, powtórzonej trzykrotnie na początku grudnia, bez kontaktów z nieprzyjacielem. 12 grudnia wziął udział z krążownikami "Koeln" i "Nürnberg" w wypadzie lekkich sił na Dogger Bank w celu osłony prowadzonej przez niszczyciele operacji minowej. Podczas wypadu, 13 grudnia przed południem, "Leipzig" i "Nürnberg" zostały storpedowane przez brytyjski okręt podwodny HMS "Salmon". "Leipzig" otrzymał trafienie jedną torpedą w śródokręcie i nabrał 1700 t. wody do wnętrza, lecz okręt udało się uratować i pomimo utraty napędu głównego zdołał powrócić do bazy na silnikach diesla. W czasie powrotu 14 grudnia, stał się celem ataku jeszcze jednego okrętu podwodnego HMS "Ursula", lecz torpedy udało się wyminąć, a ich ofiarą padł jedynie eskortowiec F-9.

Po długim remoncie "Leipzig" powrócił do służby 1 grudnia 1940, lecz już z przeznaczeniem do pełnienia funkcji okrętu szkolnego. Po remoncie usunięto mu jednak 4 zniszczone kotły i w byłej kotłowni urządzono pomieszczenia dla kadetów, przez co jego prędkość maksymalna spadła do 24 w. Wzmocniono mu nieco małokalibrowe uzbrojenie przeciwlotnicze (dwa poczwórne działka 20 mm). Od lutego 1941 "Leipzig" bazował na Bałtyku i wchodził w skład eskadry szkolnej. Po ataku na ZSRR, we wrześniu 1941 wszedł (wraz z krążownikiem "Emden") w skład południowej grupy floty bałtyckiej (Baltenflotte), utworzonej przez Niemców w celu przeciwdziałania ewentualnym próbom przedarcia sie okrętów floty radzieckiej. 26 września oba krążowniki ostrzeliwały pozycje lądowe na półwyspie Sworbe nad Zatoką Ryską, a 27 września dodatkowo odpierały atak 4 radzieckich kutrów torpedowych, niszcząc jeden (TKA-82). Po tym, okręt powrócił do służby szkolnej na Bałtyku.

4 marca 1943 został przebazowany do Lipawy i przeniesiony do rezerwy, jednakże już 1 sierpnia 1943 przywrócono do służby szkolnej. Otrzymał on wówczas radar FuMo 22. W 1944 zamierzano użyć go do stawiania min w cieśninach duńskich, lecz 15 października 1944 wychodząc z Gdyni, w rejonie Helu zderzył się we mgle z powracającym do Gdyni ciężkim krążownikiem "Prinz Eugen". "Prinz Eugen" praktycznie staranował "Leipziga", uderzając go dziobem w burtę między mostkiem a kominem. Po rozczepieniu okrętów, "Leipzig" odholowano do Gdyni. W obliczu sytuacji militarnej i zmniejszających się potrzeb posiadania dużych okrętów, prace remontowe prowadzono powoli. Od 12 marca 1945 okręt służył jako pływająca bateria artylerii, ostrzeliwując podchodzące pod Gdynię wojska radzieckie i polskie. 25 marca okręt wyszedł z portu mając uchodźców na pokładzie i przeszedł na silnikach diesla do zatoki Apenrade na północ od Flensburga, gdzie zastała go kapitulacja Niemiec. Po kapitulacji, przeholowano go do Wilhelmshaven, a z uwagi na warunki traktatu poczdamskiego, 6 lipca 1946 wyholowano na pełne morze i zatopiono na południowy zachód od Farsundu (według innych danych, zatopiono go 16 grudnia 1946, z zapasami gazów bojowych i amunicji chemicznej na pokładzie).

[edytuj] Dane techniczne:

• wyporność:
  • standardowa: 6310 t
  • pełna: 8382 t
• wymiary:
  • długość: 177,1 m
  • szerokość: 16,2 m
  • zanurzenie: 5,69 m
• napęd: 2 dwustopniowe turbiny parowe o mocy łącznej 60 000 KM (6 kotłów parowych) oraz 4 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 12 400 KM dla prędkości ekonomicznej, 3 śruby
• prędkość maksymalna: 32 w
• zasięg: 5700 mil morskich przy prędkości 19 w
• zapas paliwa: ? t. mazutu dla kotłów i ? t. ropy dla silników
• załoga: 524 (pokój) - 850

Uzbrojenie i wyposażenie:

• po wejściu do służby:
  • 9 dział 150 mm SKC/25, w wieżach trzydziałowych
    • donośność maksymalna 25.700 m, kąt podniesienia 40°, masa pocisku 45,5 kg.
  • 4 pojedyncze działa przeciwlotnicze 88 mm
  • 12 wyrzutni torpedowych 500 mm (4xIII)
  • 120 min morskich
  • hydrolokator GHG

• 1936:
  • 9 dział 150 mm SKC/25
  • 6 dział przeciwlotniczych 88 mm (3xII)
  • 12 wyrzutni torpedowych 533 mm (4xIII, po dwa stanowiska na burcie)
  • 8 działek przeciwlotniczych 37 mm
  • ? działek przeciwlotniczych 20 mm
  • 120 min morskich
  • 2 wodnosamoloty Heinkel He 60, później Arado Ar 196, katapulta (od 1934)
  • hydrolokator GHG

Opancerzenie:

• burty: pas pancerny 20-50 mm i łuki wewnętrznego pokładu pancernego 25 mm
• pokład pancerny: 20 mm
• stanowisko dowodzenia: 50-100 mm
• wieże: 30 mm przód, 20 mm boki i tył

[edytuj] Bibliografia

• Владимир Кофман: "Германские легкие крейсера Второй Мировой войны"
• German Naval History

Okręty niemieckie z okresu II wojny światowej
Pancerniki (Schlachtschiff)
Typu Bismarck: Bismarck | Tirpitz	Typu Scharnhorst: Gneisenau | Scharnhorst
Stare pancerniki (Linienschiff) typu Deutschland: Schlesien | Schleswig-Holstein
Krążowniki ciężkie (Schwerer Kreuzer)
typu Admiral Hipper Admiral Hipper | Blücher | Lützow | Prinz Eugen | Seydlitz
typu Deutschland : Admiral Graf Spee | Admiral Scheer | Lützow (ex. Deutschland)
Krążowniki lekkie (Leichter Kreuzer)
typu Emden: Emden	typu Königsberg: Karlsruhe | Köln | Königsberg
typu Leipzig: Leipzig	ulepszone typu Leipzig: Nürnberg
Okręty podwodne (U-Boot)	Lotniskowce (Flugzeugträger)
Typy: I | II | VII | IX | X | XI | XIV | XVII | XVIII | XXI | XXIII	Graf Zeppelin | Flugzeugträger B
Niszczyciele (Zerstörer)
Typ 1934 | Typ 1934A | Typ 1936 | Typ 1936A | Typ 1936A(Mob) | Typ 1936 B | ZH-1 | ZG-3
Torpedowce (Torpedoboot)
Typ 1923 (Möwe) | Typ 1924 (Wolf) | Typ 1935 | Typ 1937 | Typ 1939 (Elbing)