Młodszy dryas
Z Wikipedii
Młodszy dryas - stadium klimatyczne trwające od 10 850 do 9570 r. p.n.e. Nazwa pochodzi od dębika ośmiopłatkowego (Dryas octopetala), tundrowo-górskiej krzewinki, której pyłek znaleziono w osadach z tego okresu.
Okres ten wywołany był przez gwałtowne obniżenie się o 100 m poziomu lodowcowego jeziora Agassiz. Blokujące je lody pękły i w ciągu krótkiego czasu, możliwe że tylko jednego roku, 85% wód jeziora popłynęło na wschód – przez Wielkie Jeziora, Niagarę i rzeką św. Wawrzyńca – do Atlantyku. Masa 9500 km³ lodowatej słodkiej wody zakłóciła cyrkulację prądów morskich, powodując oziębienie północnej półkuli. Nieco sprzeczne z powyższym przypuszczeniem byłoby zjawisko oziębienia Huelmo/Mascardi, które wystąpiło na półkuli południowej i oznaczane radiowęglowo wskazuje na daty o kilkaset lat wcześniejsze. Oznaczało by to, że młodszy dryas poprzedziło oziębienie południowej hemisfery. Problematyczne jest też datowanie radiowęglowe tamtego okresu w związku ze spłaszczeniem skali radiowęglowej okresu 10 200 - 9200 r. p.n.e., dla którego lata radiowęglowe 10k są przeliczane jako między 11 200 a 12 200 lat temu.
Według oznaczenia na podstawie pokładów lodu temperatura spadła w tym okresie na Grenlandii o 15 °C, a ogólny spadek temperatury wynosił od 5 do 7 °C.
Koniec młodszego dryasu szacuje się na ok. 9600 r. p.n.e., co jest zbieżne z wynikami różnych metod:
- 9530 r. p.n.e. (±50) – GRIP rdzeń lodowy, Greenlandia
- 9530 r. p.n.e. (+40-60) – Jezioro Kråkenes Lake, zachodnia Norwegia.
- 9570 r. p.n.e. – Basen Cariaco odwiert, Wenezuela
- 9570 r. p.n.e. – dendrochronologicznie z dębu w środkowej Europy
- 9640 r. p.n.e. (±280) – GISP2 rdzen lodowy, Grenlandia
(referencje w wersji angielskiej)
[edytuj] Młodszy dryas a początek rolnictwa
Młodszy dryas często bywa łączony z zapoczątkowaniem rolnictwa w południowo-zachodniej Azji. Uważa się, że zimny i suchy okres młodszego dryasu obniżył zdolność regionu do utrzymania ludzkiej populacji (dany region mógł wyżywić mniej osób) i zmusił osiadłe populacje wczesnych Natufian do podjęcia bardziej wędrownego trybu życia. Sądzi się, że dalsze pogorszenie klimatu zapoczątkowało uprawę zbóż. Chociaż istnieje dość duża zgodność co do znaczenia młodszego dryasu dla zmiany trybu życia w okresie panowania kultury Natufian, jego związek z początkami rolnictwa w końcu okresu pozostaje sporny. Istotnym aspektem tego sporu jest wniosek, że wymieniona masa 9500 km³ wody z jeziora Agassiz powinno była podnieść poziom mórz o 0,5 m i spowodować gwałtowne zatopienie delt.
