Maja Cziburdanidze

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Maja Cziburdanidze
Maja Cziburdanidze, 1973
Państwo	Gruzja
Data urodzenia	17 stycznia 1961
Miejsce urodzenia	Kutaisi
Tytuł szachowy (rok nadania)	arcymistrz
Ranking (data)	2510 (01.01.2007)
Miejsce na liście krajowej (światowej)	1 (7)

Maja Cziburdanidze (ur. 17 stycznia 1961 w Kutaisi) – gruzińska szachistka, szósta mistrzyni świata w szachach.

Cziburdanidze nauczyła się grać w szachy w wieku ośmiu lat. Była pierwszą kobietą, która zyskała sławę wybitnie utalentowanego szachowo dziecka. W wieku trzynastu lat zadebiutowała w turnieju międzynarodowym w Braszowie, zajmując pierwsze miejsce. Zaledwie cztery lata zajęła jej droga od debiutu do tytułu mistrza świata. W 1975 roku zwyciężyła w turnieju w Tbilisi, w roku następnym przystąpiła do rozgrywek o mistrzostwo świata. Zajęła drugie miejsce w turnieju międzystrefowym w Tbilisi, po czym w meczach pretendentek pokonała renomowane przeciwniczki: Nanę Aleksandriję, Jelenę Achmyłowską, Ałłę Kusznir i awansowała do meczu o mistrzostwo świata z dzierżącą tytuł od szesnastu lat Noną Gaprindaszwili. Mecz, rozegrany w 1978 roku w Tbilisi, zakończył się przekonującym zwycięstwem (+4 -2 =9) siedemnastoletniej Cziburdanidze, która została najmłodszą w historii mistrzynią świata.

Gaprindaszwili oddała tytuł w godne ręce. Cziburdanidze podtrzymała dominację Gruzinek w szachowej elicie i przez następne trzynaście lat była niepokonaną mistrzynią świata. W tym czasie czterokrotnie obroniła tytuł, głównie przed swymi rodaczkami. W 1981 roku w Tbilisi zremisowała z Naną Aleksandriją (+4 -4 =8) i zgodnie z przepisami Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE zachowała tytuł. W następnych cyklach rozgrywek wygrała z Iriną Lewitiną (+5 -2 =6, Wołgograd, 1984), Jeleną Achmyłowską (+4 -1 =9, Sofia, 1986) i Naną Joseliani (+3 -2 =11, Tel Awiw, 1988).

Na początku lat dziewięćdziesiątych do walki o najwyższe laury nieoczekiwanie włączyła się chińska szachistka, Xie Jun. Młoda Chinka wygrała mecz o mistrzostwo świata z Cziburdanidze w 1991 roku w Manili wynikiem 8½ - 6½. Skończyła się era niepokonanych Gruzinek, a w światowej czołówce obok coraz większej liczby doskonałych szachistek z Chin od kilku lat brylowały siostry Polgar, które dotychczas nie były zainteresowane rozgrywkami w gronie samych kobiet. Cziburdanidze jeszcze trzykrotnie, w 1992, 1994 i 1997 roku awansowała do turniejów pretendentek. Najbliżej awansu do meczu o mistrzostwo świata była w 1994 roku, gdy wspólnie z Zsuzsą Polgar wygrała turniej pretendentek w Tilburgu, jednak dogrywka w Petersburgu w 1995 zakończyła się jej dotkliwą porażką 1½ - 5½. Brała również udział w turniejach o mistrzostwo świata w 2000, 2001 i 2004 roku rozgrywanych systemem pucharowym. Pierwszy z nich był całkowicie nieudany. W drugim awansowała do półfinału, gdzie przegrała z przyszłą mistrzynią świata, Zhu Chen. W 2004 roku w Eliście ponownie awansowała do półfinału i została wyeliminowana przez bułgarską arcymistrzynię, Antoanetę Stefanową.

Cziburdanidze, podobnie jak jej wielka poprzedniczka, Gaprindaszwili oraz coraz więcej szachistek ze ścisłej czołówki światowej, chętnie grała w silnych turniejach z udziałem mężczyzn. Największe sukcesy na tym polu osiągnęła w latach osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych. Na swoim koncie ma pięć zwycięstw w silnych turniejach: w Delhi (1984), Banja Luce (1985), Belgradzie (1992), Wiedniu (1993) i Lippstadt (1995 rok). Od 1978 roku regularnie uczestniczyła w kobiecych olimpiadach szachowych, zdobywając wraz z drużyną ZSRR pięć złotych i dwa srebrne medale, reprezentując od 1992 roku Gruzję – trzy złote i dwa srebrne medale.

Cziburdanidze byłą drugą szachistką w historii, po Gaprindaszwili, która otrzymała tytuł arcymistrza. W kwietniu 2004 roku była jedną z ośmiu szachistek z tytułem męskiego arcymistrza.