Ranking szachowy

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ranking szachowy (ELO) – metoda obliczania relatywnej siły gry szachistów; patrz też. kategorie szachowe w punktacji elo. Nazwa ELO pochodzi od nazwiska Arpada Elo – amerykańskiego naukowca węgierskiego pochodzenia, którego prace ukształtowały szachowy system rankingowy oparty na naukowych podstawach.

Profesor Arpad Elo był szachistą i aktywnym członkiem Federacji Szachowej Stanów Zjednoczonych (USCF) od chwili jej założenia w 1939 roku. USCF używała opracowanego przez Kennetha Harknessa liczbowego systemu rankingowego, który umożliwiał szachistom śledzenie własnych postępów w porównaniu z osiągnięciami innych szachistów. System Harknessa był prosty, lecz w niektórych okolicznościach dawał wyniki sprzeczne z intuicyjną oceną siły gry poszczególnych szachistów. Na zamówienie USCF profesor Elo opracował nowy system, oparty na regułach stosowanych w statystyce.

Ocena siły gry szachisty jest zadaniem dość trudnym, ponieważ nie istnieją metody bezwzględnej oceny wartości poszczególnych posunięć w partii szachów. Można jedynie porównać poziom gry dwóch szachistów, biorąc pod uwagę wynik partii pomiędzy nimi. Jeśli zawodnik wygrał partię, należy założyć, że w tej partii zagrał na wyższym poziomie niż jego przeciwnik. Jeśli przegrał – na niższym. Remis w partii oznacza, że obaj szachiści grali na tym samym poziomie.

Profesor Elo zaproponował model, w którym zmiana rankingu szachisty jest bezpośrednio zależna od rankingów przeciwników i rezultatów partii z nimi rozegranych. Porównanie przed turniejem rankingu zawodnika i jego przeciwników powinno określić oczekiwany rezultat tego zawodnika. Jeśli w turnieju uzyskał wynik lepszy od oczekiwanego, jego ranking powinien wzrosnąć, jeśli gorszy – zmaleć. Najistotniejszym pytaniem w tym modelu było: jak różnica rankingów przekłada się na oczekiwany wynik? Do tego wyliczenia Elo zaproponował potraktowanie oczekiwanego wyniku jako zmiennej losowej o rozkładzie normalnym.

USCF wprowadziła w życie system zaproponowany przez profesora Elo w 1960 roku. Dość szybko okazało się, że nowy system rankingowy jest znacznie bardziej precyzyjny od dotychczas stosowanego. W 1970 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) wprowadziła system rankingowy oparty na tym samym modelu. W obu systemach nastąpiły pewne zmiany w stosunku do oryginału, skutkiem czego rankingi liczone przez FIDE i USCF dla tych samych szachistów znacznie się różnią. Swoje niezależne systemy rankingowe wprowadziły również inne organizacje, np. Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów (PCA) czy Internet Chess Club (ICC). Wszystkie te odmiany są oparte na tym samym modelu, lecz różnią się w szczegółach. W związku z tym określenie "ranking ELO szachisty" może niekiedy prowadzić do nieporozumień. Przykładowo, amerykański arcymistrz Grigorij Kajdanow w sierpniu 2002 roku miał ranking FIDE 2638 punktów i ranking USCF 2742 punkty (ranking USCF jest średnio o 100 punktów wyższy od rankingu FIDE). W rozgrywkach międzynarodowych powszechnie obowiązującym jest ranking FIDE, dlatego "ranking ELO" bez określenia konkretnej organizacji domyślnie odnosi się do listy rankingowej FIDE.

Poniższa krótka analiza listy rankingowej FIDE z kwietnia 2007 roku:

żaden aktywny szachista nie posiada rankingu powyżej 2800 (ranking taki posiada 1 zawodnik nieaktywny - Garri Kasparow - 2812),
19 szachistów ma ranking 2700 lub wyższy (w tym 6 powyżej 2750),
191 szachistów (również nieaktywnych) ma ranking 2600 lub wyższy (w tym 5 Polaków),
większość szachistów o rankingu wyższym od 2500 ma tytuł arcymistrza,
szachiści o rankingu pomiędzy 2400 a 2500 to w większości mistrzowie międzynarodowi.

Najwyższym osiągniętym dotychczas rankingiem FIDE może poszczycić się Garri Kasparow, który w lipcu 1999 roku osiągnął 2851 punktów. Profesor Elo szczegółowo opisał swój model w książce The Ratings of Chess Players: Past and Present (Ranking szachistów: przeszłość i teraźniejszość), wydanej w 1978 roku.

Hipotetyczne rankingi elo: