Robert Fischer

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Robert Fischer
Robert Fischer, 2005
Państwo	Stany Zjednoczone
Data urodzenia	9 marca 1943
Miejsce urodzenia	Chicago
Tytuł szachowy (rok nadania)	arcymistrz (1957)
Ranking (data)	2780 (01.01.2007)
Miejsce na liście krajowej (światowej)	niesklasyfikowany

Robert James "Bobby" Fischer (ur. 9 marca 1943 w Chicago) - amerykański szachista, mistrz świata w latach 1972 - 1975, jeden z najwybitniejszych szachistów wszech czasów.

[edytuj] Cudowne dziecko

Fischer wychowywał się w domu bez ojca, ponieważ jego rodzice rozwiedli się, gdy miał dwa lata. W międzyczasie wiele źródeł twierdzi, iż jego biologicznym ojcem był węgierski fizyk Paul Nemenyi (zobacz ang. wersję artykułu) Zasady gry w szachy poznał w wieku sześciu lat, czytając instrukcję dołączoną do kompletu szachów. Szachy zafascynowały go, próbował grać ze swoją starszą siostrą, lecz bardzo szybko okazało się, że jest ona zbyt słabym partnerem. Gdy miał trzynaście lat jego matka poprosiła znanego szachowego trenera Johna Collinsa, by wziął go pod opiekę. Collins trenował wcześniej znanych szachistów, takich jak William Lombardy i Robert Byrne. Fischer spędzał dużo czasu w domu Collinsa, który w pewnym sensie zastąpił mu ojca.

Pierwszym większym sukcesem Fischera było zwycięstwo w Mistrzostwach USA Juniorów w 1956 roku. O młodym szachiście stało się głośno w Ameryce z powodu kilku błyskotliwych zwycięskich partii ze znanymi szachistami. Dwa lata później Fischer zdobył tytuł mistrza Stanów Zjednoczonych, co było równoznaczne z zakwalifikowaniem się do turnieju międzystrefowego FIDE. Turnieje międzystrefowe były eliminacjami najniższego stopnia w cyklu turniejów o mistrzostwo świata. Sam udział w tym cyklu rozgrywek dawał szachiście rozgłos i prestiż. Niewielu dawało szansę piętnastoletniemu wówczas Fischerowi na sukces na tym szczeblu światowych rozgrywek, jednak Fischer zajął w turnieju międzystrefowym dzielone szóste miejsce i zakwalifikował się do turnieju pretendentów. To było już wielkie osiągnięcie, za ten sukces otrzymał tytuł arcymistrza. Był pierwszym młodocianym arcymistrzem w historii szachów. W wieku 19 lat Fischer po zajęciu czwartego miejsca w turnieju pretendentów awansował do ścisłej światowej czołówki. Rok później zdobył mistrzostwo USA niezwykłym wynikiem 11 wygranych partii na 11 rozegranych w turnieju.

[edytuj] Boje z radziecką koalicją

W turniejach pretendentów Fischer spotykał się z koalicją arcymistrzów radzieckich, którzy nadawali ton międzynarodowym rozgrywkom szachowym na najwyższych szczeblach. Lata sześćdziesiąte to pasmo sukcesów Fischera w międzynarodowych turniejach i nieudane próby pokonania radzieckich arcymistrzów w turniejach pretendentów. Fischer zarzucał im niesportową postawę. W turniejach pretendentów zazwyczaj występowało kilku szachistów z ZSRR, którzy przede wszystkim koncentrowali się na wyeliminowaniu konkurencji z innych krajów, remisując ze sobą bez walki. Analiza wyników i relacje świadków tamtych wydarzeń potwierdzają "zespołową" taktykę stosowaną w turniejach pretendentów m.in. przez Jefima Gellera, Paula Keresa i Tigrana Petrosjana. Na tym tle powstało wiele nieporozumień i konfliktów pomiędzy Fischerem a FIDE. Fischer postulował daleko idące zmiany w cyklu rozgrywek o szachową koronę. Jego postulaty spotykały się z ograniczonym zrozumieniem. Jako człowiekowi bezkompromisowemu trudno mu było się z tym pogodzić i już wtedy przyjaciele obawiali się, że z tego powodu porzuci szachy. Jednak pod jego naciskami FIDE zastąpiła turnieje pretendentów bezpośrednimi meczami systemem pucharowym.

W 1970 roku Fischer rozpoczął marsz po tytuł mistrza świata wygrywając w wielkim stylu turniej międzystrefowy. W kolejnych meczach pretendentów rozgromił kolejno arcymistrzów Marka Tajmanowa i Benta Larsena w stosunku 6-0. W ostatnim meczu były mistrz świata Tigran Petrosjan przerwał jego serię partii bez porażki, jednak Fischer wygrał i ten mecz w stosunku 6½ do 2½. Po raz pierwszy uzyskał tym samym prawo do gry w meczu o mistrzostwo świata. Jego przeciwnikiem był aktualny mistrz Borys Spasski.

[edytuj] Mecz stulecia

Mecz stulecia odbył się w Rejkiawiku, od lipca do września 1972 roku, jednak do ostatniej chwili nie było wiadomo, czy w ogóle się odbędzie. Fischer stawiał coraz to nowe wymagania przed organizatorami, wycofywał się i wracał do negocjacji. Mecz początkowo obfitował w nieporozumienia i dalsze żądania Fischera, a jego fatalny, prosty błąd w pierwszej partii tylko podgrzał atmosferę. Na drugą partię Fischer nie przyszedł - poddał ją walkowerem i radziecka federacja szachowa zażądała od Spasskiego przerwania meczu. Ten nie zareagował, gdyż chciał wygrać mecz, w którym prowadził już dwoma punktami. Jednak Fischer stawił się na trzecią partię i ją wygrał. Ostatecznie zwyciężył w całym meczu w stosunku 12½ - 8½. Tym samym przerwał hegemonię radzieckich arcymistrzów i został szachistą numer jeden na świecie (po raz pierwszy w historii przekroczył granicę 2700 w rankingu Elo i to aż o 80 punktów).

Zwycięstwo Fischera w meczu stulecia było jednym z najgłośniejszych wydarzeń w całej historii szachów. W szczytowych latach zimnej wojny zostało wykorzystane przez amerykańską propagandę do pognębienia ZSRR, w którym porażka Spasskiego została przyjęta jak klęska narodowa. Niemniej, w wielkim stopniu przysłużyło się do ogromnego wzrostu zainteresowania szachami w USA. Amerykańska federacja szachowa odnotowała trzykrotny wzrost liczby członków.

Od chwili zdobycia mistrzostwa świata Fischer nie rozegrał już ani jednej partii w oficjalnych rozgrywkach. Przed kolejnym meczem o mistrzostwo z Anatolijem Karpowem, który miał odbyć się w 1975 roku, Fischer przedstawił FIDE szczegółową listę warunków, na jakich mógłby przystąpić do tego meczu. Nie wszystkie jego postulaty mogły zostać spełnione, w związku z czym Fischer odmówił przystąpienia do meczu. FIDE uznała to za walkower i kolejnym mistrzem świata w roku 1975 został Karpow. Od tego czasu Fischer uciekł od życia publicznego, przez długi czas nie było nawet wiadomo, gdzie się znajduje. Po dwudziestu latach, w 1992 roku wrócił na chwilę na szachową arenę, by rozegrać mecz z Borysem Spasskim w Czarnogórze i Jugosławii. Mecz nazywany rewanżem za mecz stulecia, sponsorowany ogromną sumą 5 milionów dolarów przez jugosłowiańskiego biznesmena, zakończył się zwycięstwem Fischera 17½ - 12½.

[edytuj] Mecze Fischera o mistrzostwo świata

Rok	Przeciwnik	Wynik
1972	Spasski	wygrana (+7-3=11)
1975	Karpow	przegrana (walkower)
nieoficjalny rewanż za mecz stulecia:
1992	Spasski	wygrana (+10-5=15)
W nawiasach: liczba wygranych, przegranych i zremisowanych partii.

[edytuj] Bibliografia

Bobby Fischer - My 60 Memorable Games (New York, Simon and Schuster, 1969);
Bobby Fischer, Donn Mosenfelder, Stuart Margulies - Bobby Fischer Teaches Chess (Bantam Books, 1972);
Andy Soltis - Bobby Fischer Rediscovered (Batsford, October 2003);
Irving Chernev - Twelve Great Chess Players and Their Best Games (Dover, 1995);
Reuben Fine - The World's Great Chess Games (Dover, 1983).