Szachy

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy gry planszowej. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Szachy
Od lewej: biały król, czarna wieża i hetman, biały pion, czarny skoczek i biały goniec.
Zawodników	2
Zalecenie wiekowe	Od 4-5 lat w górę
Czas przygotowania gry:	30-60 sekund
Czas gry	Od sekund na posunięcie oraz 1-3 minut na partię (tzw. bullet), 5 minut (tzw. blitz) do nawet kilku lat w przypadku gier korespondencyjnych. Najczęściej jednak czas gry to od 10 minut (szachy szybkie) do 4 godzin dla zawodnika
Złożoność reguł	Średnia
Elementy strategii	Duże
Elementy losowe	Brak
Potrzebne umiejętności	myślenie strategiczne i taktyczne

Szachy – rodzina strategicznych gier planszowych rozgrywanych przez dwóch graczy na 64-polowej, dwukolorowej planszy za pomocą zestawu bierek (pionów i figur).

[edytuj] Bierki

Przeciwnicy dysponują zestawami bierek w odmiennych kolorach. W skład każdego z nich wchodzi osiem figur: król, hetman (czasami nazywany damą lub królową), dwa gońce (z niemieckiego nazywane czasami lauframi), dwa skoczki (zwane też popularnie końmi), dwie wieże oraz osiem pionów.

Wg tradycji oraz zgodnie z wieloma analizami niebywałej ilości partii każdej figurze przypisuje się pewną teoretyczną wartość punktową:

hetman – 9 punktów,
wieża – 5 punktów,
skoczek i goniec – 3 punkty,
pion – 1 punkt.

Król nie ma przypisanej wartości punktowej – jest bezcenny. Jeśli jeden z graczy ma figury o sumarycznej wartości punktowej większej niż drugi, można by twierdzić, że ma przewagę materialną. Jednak nie zawsze musi ona przesądzać o wygranej – czasami decyduje tzw. przewaga pozycyjna. Debata nad wartością skoczków i gońców (również dotycząca kolorów samych gońców) również jest natury pozycyjnej i nie ma sensu bez odniesienia do konkretnej sytuacji na szachownicy. Z kolei dwie wieże mają przewagę nad hetmanem, mimo iż gra tym ostatnim jest z reguły łatwiejsza.

[edytuj] Reguły

Grę zawsze rozpoczynają białe, co daje im pewną inicjatywę w początkowej fazie partii. Gracze na zmianę wykonują posunięcia swoimi bierkami (poza zgodnie z zasadami ruchu dla danej bierki i jeśli wejdzie ona na pole zajmowane przez przeciwnika zbija jego bierkę.

Szach jest groźbą zbicia króla, która musi być zażegnana przez przeciwnika w następnym posunięciu (króla nie można zbić). Mat, czyli postawienie króla przeciwnika w szachu przed którym nie ma obrony, kończy partię i oznacza zwycięstwo gracza, którego bierka matuje króla przeciwnika. Remis występuje w przypadku, gdy:

gracze uzgodnili taki wynik partii,
na planszy wystąpił pat (jedna ze stron nie może wykonać prawidłowych posunięć, a jej król nie jest szachowany),
żadna ze stron nie posiada środków niezbędnych do wygranej (choćby teoretycznej),

partia zwykle kończy się remisem, gdy:

pozycja na planszy pojawiła się trzykrotnie,
jedna ze stron daje wiecznego szacha,
wykonano pięćdziesiąt posunięć bez ruchu pionem i bicia dowolną bierką.

Szachownica - ustawienie wyjściowe

[edytuj] Odmiany

Popularniejsze odmiany to:

Szachy międzynarodowe (klasyczne), znane też po prostu jako szachy (Zachód)
Szachy losowe (Fischera)
Szachy heksagonalne (polskie, Glińskiego)
Shōgi (Japonia)
Xiangqi (Chiny)
Janggi (Korea)
Shatranj (Persja)
Chaturanga (Indie)
kloc (klotz, ang. bughouse) - odmiana szachów przeznaczona dla gry w cztery osoby (dwie pary), w których zbitą bierkę przeciwnika przekazuje się partnerowi, który może wprowadzić ją do gry stawiając na swojej szachownicy)
antyszachy (ang. suicide chess) - bicie jest obowiązkowe (odwrotnie niż w szachach klasycznych), gracze dążą do jak najszybszego "podstawienia" wszystkich swoich bierek

[edytuj] Historia szachów

Jak przypuszczają niektórzy badacze, odnalezione terakotowe figurki na terenach dawnej Mezopotamii (datowane na 6000 lat p.n.e) używane były jako szachy. Bliskie współczesnym zasady gry w szachy opracowano w V wieku n.e. w Indiach, o czym świadczą wykopaliska i zapisy w starych księgach; ta starozytna odmiana szachów nosiła nazwę czaturanga. W Europie grę w szachy poznano około 1000 lat temu. Pierwsze informacje o szachach w Polsce pochodzą sprzed ok. 800 lat.

Obecnie szachy znane są na całym świecie. Najwięcej szachistów jest w Rosji, wielu jest też na Węgrzech, a poza Europą - w USA.

Szachownica

[edytuj] Gra jako wyzwanie algorytmiczne

Programy do gry w szachy są prawie tak stare jak komputery. Bardzo szybko stały się silniejsze od przeciętnych graczy, jednak przez długi czas nie mogły zwyciężyć najlepszych szachistów. W 1996 roku odbył się, składający się z sześciu partii, pojedynek szachowy pomiędzy ówczesnym mistrzem świata Garrim Kasparowem, a skonstruowanym przez firmę IBM, komputerem Deep Blue. Mecz ten zakończył się zwycięstwem Kasparowa, jednak w rewanżu rok później triumfował komputer, co było sporą sensacją w świecie szachowym. W 2003 roku Kasparow ponownie zmierzył się z komputerem, był to Deep Junior. Mecz zakończył się remisem.

Z uwagi na liczbę możliwych wariantów gra ta nie została jeszcze rozwiązana, to znaczy nie wiadomo czy istnieje strategia gwarantująca wygraną którejkolwiek ze stron. Ponieważ w Szachach występuje pojęcie remisu, łatwo udowodnić, że dla jednej ze stron musi istnieć strategia pozwalająca uniknąć porażki.