Meteoryt
Z Wikipedii
Meteoryt – pozostałość drobnego skalnego ciała niebieskiego (meteoroidu) przyciągniętego przez znacznie większe ciało niebieskie, która w postaci ciała stałego dotarła do jego powierzchni.
Spis treści |
[edytuj] Definicje
Ponieważ pojęcia meteoroidu, meteoru i opisywanego meteorytu są często mylone ze sobą, istotne jest wskazanie różnic pomiędzy nimi:
Meteoroidy sa to najmniejsze ciała znajdujące się w kosmosie. Powstały podczas formowania się układu słonecznego, miało to miejsce 4,5 Miliarda lat temu. Najwięcej meteoroidów krąży między orbitami Marsa i Jowisza. W przestrzeni kosmicznej meteoroidy zderzają się ze sobą przez co wypadają ze swoich orbit i niekiedy wpadają na kurs kolizyjny z ziemią. Te, które wpadną w atmosferę ziemską, przelatują przez nią z początkową prędkością ok. 20 km/s, a na skutek oporu powietrza wyhamowują na wysokości 20-40 km, rozgrzewając się i świecąc. Ich świetlne ślady nazywa się meteorami. W trakcie hamowania, na skutek temperatury, następuje najczęściej całkowite unicestwienie takiego meteoroidu, jednak czasami, w przypadku większych obiektów, zdarza się, że ich ocalałe części docierają do powierzchni Ziemi, i to je właśnie nazywa się meteorytami.
Większe meteoroidy przy wkraczaniu w atmosferę, ze względu na dużą masę i prędkość, rozpadają się i spadają na powierzchnię Ziemi jako „deszcz meteorytowy”. Powierzchnię spadku nazywamy elipsą rozsiania.
[edytuj] Meteoryty ziemskie
Ziemskie meteoryty występują w wielkościach od drobnych okruchów do kilku metrów. Ze względu na skład minerologiczny meteoryty dzieli się na:
- aerolity – kamienne (chondryty i achondryty)
- syderyty – żelazne
- syderolity – o składzie mieszanym (kamienno-żelazne)
Ponadto związane z uderzeniami są tektyty powstające ze skał ziemskich w wyniku uderzenia meteorytu
[edytuj] Pochodzenie
Obserwacje astronomiczne stacji połączonych sieciowo pozwoliły na określenie orbit spadających meteorytów. Dowodzą one, że większość meteorytów pochodzi spośród kolidujących między sobą asteroidów, które wypadając z orbit, wpadły w orbitę Ziemi. Pas tych asteroidów znajduje się pomiędzy Marsem a Jowiszem. Pochodzenie pozostałych meteorytów jest raczej nieokreślone. Bardzo nieliczną grupą są meteoryty przybyłe z Marsa i ziemskiego Księżyca. Wiek większości meteorytów szacowany jest na 4,5 miliarda lat. Jest to wiek powstania naszego układu słonecznego. Jednocześnie wspomniane już powyżej marsjańskie i księżycowe meteoryty są bardzo młodymi skałami, które szacowane są na nie więcej niż 360 milionów lat. Najstarszymi jednak utworami, zaliczanymi do „pramaterii”, są chondryty węgliste, najprawdopodobniej pochodzące spoza Układu Słonecznego.
[edytuj] Rozpoznawanie meteorytów
Makroskopowo można zauważyć we wszystkich typach meteorytów tak zwaną skorupę obtopieniową, zwykle koloru czarnego, rzadziej beżowego, w miarę upływu czasu skorupa ta ulega wietrzeniu. Poza tym, typowe są także „regmaklipty” - rzeźba powierzchniowa uformowana podczas przelotu poprzez atmosferę.
Mikroskopowo najłatwiej od skał ziemskich odróżnić meteoryty klasyfikowane jako chodryty. Meteoryty te zawierają chondry - sferyczne struktury krystaliczne średnicy od submilimetrowej nawet do przekraczającej centymetr, które powstają wyłącznie w warunkach nieważkości i próżni. Ponadto wyróżna je często wysoka zawartość niklu oraz obecność minerałów, których na Ziemi nie spotykamy jak również nispotykane proporcje zawartości różnych izotopów tlenu. Większość meteorytów (pomijając silnie magnetyczne meteoryty żelazne), wykazują się różnym stopniem magnetyzmu. Pospolite chondryty są łatwe do wykrycia za pomocą silnego magnesu, ale należy uwzglednić też to, że niektóre skały ziemskie też reagują na magnes.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- polski wortal poświęcony meteorytom
- Polski Serwis Meteorytów
- Informacje o Meteorycie Pułtusk
- Klasyfikacja meteorytów
