Nessie

Z Wikipedii

Potwór z Loch Ness (Nessie) to tajemnicze i niezidentyfikowane zwierzę lub grupa zwierząt, rzekomo zamieszkujące szkockie jezioro Loch Ness, objętościowo największy słodkowodny zbiornik Wielkiej Brytanii. Razem z Wielką Stopą i Yeti, potwór z Loch Ness jest jedną z najbardziej znanych zagadek kryptozoologii. Większość naukowców uznaje obecną dokumentację mającą udowodnić istnienie zwierzęcia za nieprzekonującą. Uznają najczęściej, iż relacje ze spotkań z Nessie są oszustwami lub obserwacjami znanych zwierząt czy zjawisk. Jednakże wiara w istnienie zwierzęcia istnieje pośród wielu osób na całym świecie. Najbardziej popularną teoria próbująca wyjaśnić naturę rzekomego zwierzęcia określa je jako rodzaj plezjozaura.

Opisy Nessie najczęściej mówią o tym, że potwór ma długą szyję zakończoną paszczą, dwu- lub jednogarbny grzbiet i ciemną skórę. Jeden z opisów: "Miał co najmniej 10 metrów długości [...] kilka garbów [...] wystających mniej więcej 30 centymetrów [...] Ujrzałem coś co ciągnęło się od głowy do podstawy szyi na długości 1 metra - rodzaj ciemnej grzywy".^[1]

Spis treści 1 Jezioro Loch Ness 2 Relacje 2.1 Przed 1933 rokiem 2.2 1933 r. - początek legendy 2.2.1 Zdjęcie Graya 2.2.2 Film Irvine'a 2.3 Dalsze relacje 2.3.1 "Zdjęcie chirurga" 2.3.2 Wyprawa Mountaina 2.3.3 Zdjęcie Adamsa 2.3.4 Kolejne filmy i relacje 2.4 Lata '60 2.4.1 Film Dinsdale'a 2.5 Późniejsze relacje 3 Poszukiwania 3.1 Badania LNPIB (1967-8) 3.2 Badania Andrew Carrolla (1969) 3.3 Badania za pomocą łodzi podwodnych 3.4 "Wielka ekspedycja" 1970 r. 3.5 Badania Roberta Rinesa (1972, 1975 i 2001) 3.6 Discovery Loch Ness (1993) 3.7 Ekspedycja GUST (2001) 3.8 Dochodzenie telewizyjne (2003-4) 4 Próby wyjaśnienia 4.1 Plezjozaur 4.2 Kelpie 4.3 Foka o długiej szyi 4.4 Inne zwierzęta 4.4.1 Słoń 4.4.2 Węgorz 4.4.3 Ptaki, ryby, wydry i inne znane ssaki 4.5 Zjawiska i przedmioty martwe 4.5.1 Drzewa 4.5.2 Sejsze i kilwatery 5 Oszustwa 6 Potwór w popkulturze 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne 9 Bibliografia 10 Przypisy

[edytuj] Jezioro Loch Ness

Zobacz więcej w osobnym artykule: Loch Ness.

Loch Ness jest największym objętościowo zbiornikiem słodkowodnym na Wyspach Brytyjskich. Jezioro to jest długie i wąskie - liczy sobie ok. 38 kilometrów długości i średnio 1,6 kilometra szerokości. Znajduje się 16 metrów powyżej poziomu morza. Wraz z innym jeziorem, Loch Oich tworzy tzw. Kanał Kaledoński, znajdujący się w obniżeniu tektonicznym, zwanym Glen More (Wielka Dolina). Brzegi zbiornika są dosyć strome, opadając na głębokość maksymalnie ok. 230 metrów. Do jeziora wpada wiele górskich strumieni, które nanoszą torf, osadzający się na dnie Loch Ness. Nadaje to wodom ciemne, rdzawe zabarwienie, co powoduje iż widoczność pod wodą jest bardzo słaba. Loch Ness nie zamarza na zimę, jego wody utrzymują niemal przez cały rok mniej więcej stałą temperaturę, wynoszącą ok. 5,5 °C.

[edytuj] Relacje

[edytuj] Przed 1933 rokiem

Uważa się, że pierwsze pisane wzmianki o potworze zawarł Adamnan w swoich podaniach Żywotu Św. Kolumbana datowanych na ok. 700 rok n.e. Przez lata podań i deformacji w przekazywaniu tekstu powstało jednak kilka jego wersji, jednak większość z nich opisywała św. Kolumbana - nauczyciela Piktów, który ok. 565 r. n.e. uratował jednego z wieśniaków przed śmiercią od potwora. Rozdział dzieła Adamnana mówiący o potworze nosi tytuł O przepędzeniu przez świętego męża wodnego potwora za pomocą modlitwy. Opisuje on tam wydarzenie w następujący sposób:

"Innym znów razem, kiedy świątobliwy mąż zatrzymał się na kilka dni w prowincji Piktów, musiał przebyć rzekę Ness. Gdy przybył nad brzeg, ujrzał kilku miejscowych, grzebiących nieszczęśnika, którego według ich słów niedługo przedtem porwał i wściekle pokąsał wodny stwór. Ciało wyłowili uzbrojeni w bosaki przewoźnicy. Święty polecił jednemu ze swych towarzyszy przepłynąć rzekę i przynieść z drugiego brzegu bryłę torfu. Słysząc to Lunge Mocumin bez wahania zrzucił przyodziewek i zostawszy tylko w przepasce na biodrach skoczył do wody. Niepokój wywołany w rzece przez pływaka spowodował jednak nagłe pojawienie się potwora, który z wielkim rykiem i otwartą paszczą rzucił się w kierunku śmiałka, gdy ten znajdował się na środku strumienia. Widząc to świątobliwy mąż zapanował nad okrutnym potworem, mówiąc: <Powiadam ci, nie zbliżaj się i nie tykaj tego człowieka. Zawróć natychmiast!> Po tych słowach zdjęło potwora przerażenie i rzucił się do ucieczki szybszej, niż gdyby go ciągnięto na linach, aczkolwiek zbliżył się już był do Lugne'a na odległość jednego pchnięcia wiosłem."^[2]

Inna wersja natomiast podaje informacje o pochówku jednej z ofiar "potwora z jeziora", którą Kolumban przywrócić miał do życia.

W 1658 r. podróżnik Richard Frank wspominał w swoich Pamiętnikach z północy (Northern Memoirs) na temat "pływającej wyspy" pojawiającej się na powierzchni jeziora Loch Ness. Z kolei bardziej znany Daniel Defoe w siódmym wydaniu Podróży przez całe Wyspy Brytyjskie (Through the Whole Island of Great Britain) pisał na temat "lewiatanów" z Loch Ness, które niepokoiły ok. 1716 r. żołnierzy zajmujących się budową nadbrzeżnej drogi. XIX-wieczny badacz szkockiego folkloru, Campbell of Oslay w 1860 r. zapisał natomiast, iż usłyszał opowieści o zamieszkujących zbiornik "wodnych bykach", które "jednak nigdy nie zbliżały się do wodospadów Falls of Foyers".^[3]

Pierwszą osobą znaną z nazwiska, która twierdziła iż ujrzała potwora był niejaki Jimmy Hossak, który twierdził iż zobaczył go w 1862 r. Później (ok. 1880 r.) miał zobaczyć go zamieszkały w Abriachan Alexander MacDonald, który codziennie przepływał jezioro parowcem, udając się do Inverness. Miał on często widywać stworzenie, nazywane przez siebie "salamandrą", które jednak opisywał jako mające sierść. O rzekomych obserwacjach potwora z tego okresu pisały w 1896 r. Glasgow News.

W 1930 r. w Northern Chronicles ukazał się artykuł pt. "Dziwna przygoda w Loch Ness", zawierający relację wędkarza Iana Milne'a, który w lipcu tego roku wraz z dwójką przyjaciół łowił ryby w zatoce Dores. W pewnym momencie ich oczom miał ukazać się obiekt mierzący 6,5 metra, który płynął zakosami. Miał on 2-3 garby.

[edytuj] 1933 r. - początek legendy

Międzynarodowy rozgłos na temat rzekomej bestii zaczął się 2 maja 1933 r. za sprawą relacji właścicieli hotelu w Drumnadrochit - państwa Mackay (lub Kane) opublikowanej przez Alexandra Campbella w lokalnej gazecie Inverness Courier, zawierającej opis stworzenia podobnego do wieloryba spotkanego dnia 14 kwietnia tegoż roku. Campbell pisał m.in.:

"Oto w piątek zeszłego tygodnia mieszkający w pobliżu Inverness znany biznesmen jechał wraz z żoną północnym brzegiem jeziora. W pewnej chwili oboje w osłupieniu skonstatowali, że coś przerażającego wyrzuca w górę wodę [...] Stworzenie baraszkowało całą minutę. Kształtem przypominało nieco wieloryba. Wzburzona woda pieniła się i przelewała jak we wrzącym kotle [...]. Patrzący odnieśli wrażenie, że uczestniczą w niesamowitym wydarzeniu, i uświadomili sobie, że nie był to zwykły mieszkaniec głębiny."^[4]

Po raz pierwszy rzekome zwierzę jako "potwór" miał określić wydawca cytowanej gazety, dr Barron, jednak określenie to pojawiło się najpierw na łamach lokalnej The Northern Chronicle, numeru pochodzącego z dnia 8 maja 1933 r.

11 maja tego samego roku zwierzę miał widzieć Alexander Shaw i jego syn, którzy stali na trawniku przed domem, znajdującym się ok. 50 metrów od jeziora. Świadkowie ci twierdzili, iż ujrzeli na powierzchni wody bruzdę, jaką zostawia zwykle płynący obiekt, a później także grzbiet jakiegoś stworzenia. Potwora zaobserwować miała także rodzina MacLennanów z Temple Pier koło Drumnadrochit. Twierdzili ono, iż zobaczyli zwierzę o długości ok. 10 metrów, posiadające cztery płetwy, szyję z wełną lub sierścią, zwężającą się w kierunku łba, ogonem "przypominającym rybę" i grzbiet z garbami. Z 27 maja pochodzi relacja Nory Simpson - zgodnie z jej obserwacją zwierzę leżało na wodzie ok. 40 metrów od brzegu. Simpson twierdziła iż miało ono ok. 10 metrów długości i dwa garby na grzbiecie. Obserwacja miała trwał kilka minut, po upłynięciu których potwór zanurzył się gwałtownie pod powierzchnię wody.

22 lipca 1933 r. miała rzekomo miejsce pierwsza obserwacja potwora na lądzie. Tego dnia George Spicer wraz z żoną jechał drogą z Inverness do Foyers. Zgodnie z ich relacją, na wniesieniu za Whitefield na drodze pojawiło się dziwaczne zwierzę. Ok. 60 metrów od samochodu przez szosę przepełzło "okropne, ciemnoszare zwierzę o odrażającej sylwetce, przypominające ślimaka."^[5] Spicerowie opisali je jako posiadające długą, falującą szyję i duży wypukły korpus. Nie zaobserwowali głowy stwora ani odnóży czy ogona, ponieważ zasłaniały je wzniesienie terenu. Twierdzili także, iż na tyle szyi zwierzęcia znajdowała się jakaś dziwna, zwisająca, jakby przewieszona rzecz (później w prasie pojawiły się nieprawdopodobne spekulacje, iż była to przewieszona sarna lub koza będąca myśliwskim łupem zwierzęcia). Pani Spicer określiła długość potwora na 7,5 metra. Relacja z tego spotkania pojawiła się 4 sierpnia 1933 r. w artykule w Inverness Courier.

Z początku sierpnia 1933 r. pochodzi inna relacja z rzekomego spotkania z potworem na lądzie. Pani MacLennan, wracając z kościoła miała natknąć się na dziwne zwierzę, leżące na skalnej półce, znajdującej się ok. 2 metry nad wodą, nieco poniżej szosy. Kobieta przerażona widokiem stworzenia miała krzyknąć "O matko!", a stwór przestraszony ześlizgnął się ze skały i wpadł z pluskiem do wody. MacLennan opisała je jako podobne do słonia, ze względu na szarą skórę, pokrytą prążkowatymi zgrubieniami. Jak twierdziła

"Jego nogi, choć krótkie, grube i niezgrabne, były jednak najprawdziwszymi nogami, zakończonymi czymś w rodzaju świńskich racic, lecz znacznie większymi. Nie widać było ani śladu uszu, ale proszę mi wierzyć, że zwierzę słyszało. Wspięło się na przednie nogi, a następnie ześlizgnęło ze skały na racicach. Nie wyprostowało się tak jak na przykład krowa. Tylnymi kończynami przywierało do gruntu bardzo szczelnie. Wydawało się, że jego korpus jest za ciężki do udźwignięcia dla nóg. Zwierzę zjechało do wody, powodując wielki plusk. Zawołałam moich chłopaków, ale wszystko, co zobaczyli, to rozchodzące się po wodzie koła."^[6]

Jeszcze w wrześniu i listopadzie tego samego roku napłynęły kolejne zgłoszenia na temat potwora - łącznie 50 informacji w przeciągu roku (w tym jeden materiał filmowy). Historie te szybko zostały podchwycone przez prasę na całych wyspach i jeszcze tego samego roku drukowane była w gazetach francuskich.

[edytuj] Zdjęcie Graya

Z 12 listopada 1933 r. pochodzi pierwsze zdjęcie przedstawiające rzekomo potwora z Loch Ness. Tego dnia mieszkaniec Foyers, Hugh Gray sfotografował coś, co zgodnie z jego relacją było stworzeniem o dużym tułowiu i długiej, wyprostowanej szyi. Gray miał zrobić zdjęcie potworowi znajdując się na dziesięciometrowej skale znajdującej się nad powierzchnią jeziora ok. 1,5 km od Foyers. Fotografia została wywołana dopiero trzy tygodnie po dniu jej wykonania, a następnie ukazało się wraz z opowieścią rzekomego świadka w szkockim dzienniku Daily Mail.

Opinie ekspertów na temat tej fotografii okazały się niejednoznaczne. Zoolog prof. Graham Kerr z uniwersytetu w Glasgow stwierdził, iż "jako obraz żywego stworzenia fotografia jest nieprzekonująca".^[7] Inni natomiast doszli do wniosku, iż przedstawia ona zwierzę znane nauce. J.R. Norman z Muzeum Brytyjskiego przedstawił swoje wyjaśnienie, w którym stwierdził, iż "wszystko sprowadzić można do wieloryba z butelkowatym nosem, większego gatunku rekina czy wreszcie po prostu wraku statku."^[8] Inni naukowcy opisywali obiekt na zdjęciu jako zbutwiałą kłodę drewna, którą podwodne gazy wypchnęły na moment na powierzchnię.

[edytuj] Film Irvine'a

W grudniu 1933 r. nad jezioro przybyli Malcolm Irvine, Stanley Clinton i Scott Hay. Ich celem było sfilmowanie zwierzęcia zamieszkującego Loch Ness. 12 grudnia, ok. godziny 14 Irvine nakręcił film, który ich zdaniem przedstawiał potwora z Loch Ness. Było to pierwsze świadectwo filmowe, mające udowodnić istnienie tego stworzenia. Filmowcy założyli, iż zwierzę na pewno często pojawia się w zatoce znanej z bogatego występowania tam ryb. Po trzech godzinach oczekiwania sfilmowali przepływający w odległości ok. 100 metrów obiekt, który określili jako zwierzę długości 5 metrów, płynące z prędkością ok. 35 km/h.

Film wyświetlono po raz pierwszy 2 stycznia w Londynie, na zamkniętym pokazie. The Times z 4 stycznia 1934 r. zawiera opis filmu, który nie zachował się w całości do czasów obecnych. Zgodnie z tym artykułem, trwał on 2 minuty. Widoczne na nim były garby stworzenia, przesuwającego się z lewej na prawą stronę kadru.

"Najwyraźniejsze ruchy wykonywał ogon, być może zbliżony wyglądem do ogona wielorybiego. Jest on ciemniejszy niż reszta ciała. Fotografujący określają ogólną barwę stworzenia jako szarą, ogona zaś jako czarną. Wzburzenie wody z tyłu za potworem wydaje się być skutkiem działania czegoś w rodzaju płetw czy łopatek."^[9]

Do dziś przetrwało tylko kilka klatek filmu Irvine'a.

[edytuj] Dalsze relacje

5 stycznia 1934 r. miała rzekomo miejsce kolejna obserwacja stworzenia na lądzie. Arthur Grant miał spotkać potwora jadąc nocą motocyklem z Inverness do Drumnadrochit, ok. 5 km od Lochend. Grant miał zobaczyć w pewnym momencie po prawej stronie drogi ciemny obiekt, który okazał się zwierzęciem. Zgodnie z jego relacją, stworzenie przebyło dwoma skokami szosę i zniknęło nad brzegiem jeziora, porośniętym gęstymi krzakami. Grant próbował ścigać rzekomego potwora, ale usłyszał tylko plusk wody. Opisywał go później w następujący sposób:

"Widziałem ten obiekt doskonale. Niewiele brakowało, aby zderzył się z motocyklem. Miał długą szyję, zakończoną małą główką o dużych, owalnych oczach, jego ogon o długości około dwóch metrów był silny i, co ciekawe, nie zakończony spiczasto, lecz obło. Ogólna długość zwierzęcia - cztery do sześciu metrów. Mając pewną wiedzę przyrodniczą, mogę powiedzieć, że nigdy w życiu nie widziałem takiego zwierzęcia. To była jakaś hybryda - skrzyżowanie plezjozaura z foką."^[10]

Grant wykonał także rysunek przedstawiający stworzenie, które rzekomo widział. Został on opublikowany 8 stycznia 1934 r. w wychodzącym w Aberdeen Press and Journal.^{[11] [12]}

[edytuj] "Zdjęcie chirurga"

W kwietniu 1934 powstała słynna fotografia płk. Roberta Wilsona, będącego również lekarzem pracującym w Londynie. Zyskała ona szybko przydomek "zdjęcia chirurga", ze względu na profesję autora jak i to, że było to pierwsze do tej pory tak ostre i doświetlone zdjęcie potwora, przedstawiające rzekomo szyję zwierzęcia podobnego do plezjozaura, wystającą z wody. Wilson wracał z urlopu w północnej Szkocji, gdzie fotografował pociągi. Jak twierdził, znajdując się 5 km od Invermoriston, wysiadł z samochodu, gdy kręta szosa zbliżyła się na ok. 60 metrów do jeziora. Wówczas to, 250 metrów od brzegu miała ukazać mu się dziwny obiekt. Wilson wykonał cztery zdjęcia, z których dwa okazały się nieudane. Na trzeciej fotografii widnieje obiekt przypominający długą szyję i małą główkę jakiegoś zwierzęcia. Ostatnie zdjęcie przedstawia obiekt o wiele mniejszy, jakby zanurzający się. Uwagę zwracał jednak fakt, iż Wilson nigdy nie twierdził, iż sfotografował potwora z Loch Ness, tylko "coś w wodzie".

Fotografia uchodziła przez długi czas za prawdziwy dowód istnienia potwora z Loch Ness. Sceptycy zwracali jednak uwagę na to, iż najczęściej publikowano tylko część najsłynniejszego zdjęcia Nessie, wyciętą w taki sposób, aby wywołać wrażenie ogromu rzekomego zwierzęcia. Fotografia w całości przedstawia drugi brzeg jeziora i niewielki obiekt przypominający szyję i głowę zwierzęcia, unoszący się pośród fal, których rozmiar wskazuje na nieduże rozmiary rzekomego potwora.^[13] Część wyjaśnień "zdjęcia chirurga" mówiła o wydrze lub nurkującym ptaku.

Autentyczność fotografii została ostatecznie podważona przez wyznanie Chrisa Spurlinga, zięcia Marmaduke Wetherella, które uczynił na łożu śmierci. Spurling twierdził, iż zdjęcie przedstawiało gliniany model przyczepiony do zabawkowej łodzi podwodnej. Wetherell, wielki entuzjasta polowań, został wysłany na poszukiwanie potwora mającego zamieszkiwać jezioro. Dowody na jego istnienie wkrótce potem okazały się być efektem dziecięcych dowcipów. Wetherell został publicznie wyśmiany na łamach Daily Mail, dziennika, który go zatrudnił. Pragnąc zemsty, postanowił dokonać oszustwa, z pomocą Chrisa Spurlinga oraz potrafiącego rzeźbić Iana Marmaduke'a (własnego syna, który kupił materiały do modelu), a także Maurice Chambersa (agenta ubezpieczeniowego), który przekonał Kennetha Wilsona (chirurga), aby ten pokazał światu zdjęcia.

[edytuj] Wyprawa Mountaina

"Zdjęcie chirurga" wywołało sensację i jeszcze latem 1934 r. sir Edward Mountain powołał pierwszą w historii ekspedycję, mającą na celu wyjaśnienie tego zjawiska. Niestety badania nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi. Wyprawa rozpoczęła się 13 lipca 1934 r. i trwała kilka tygodni. Jej wynikiem było 17 relacji z rzekomych spotkań z potworem. M.in. 30 lipca William Campbell miał widzieć zwierzę unoszące się na wodzie 20 metrów od brzegu, posiadające jajowate ciało (w kształcie "wywróconej łódki") i długą szyję, wygiętą nad powierzchnią jeziora. 12 sierpnia Patrick Grant rzekomo ujrzał zwierzę przypominające mu kozła, ciemnobrązowego koloru, z dwoma krótkimi rogami, wąskimi ślepiami, nieruchomymi płetwami i czymś co określił jako "wole jak u ptaka". Wyprawa Mountaina wykonała także kilka zdjęć rzekomego stworzenia, a 15 września kierownikowi poszukiwań Jamesowi Frazierowi udało się wykonać film, mający przedstawiać płynącego potwora. Zoolog Martin Hinton, który obejrzał nagranie stwierdził jednak, iż przedstawia ono fokę, z czym nie chcieli zgodzić się członkowie ekspedycji.

[edytuj] Zdjęcie Adamsa

Z sierpnia 1934 r. pochodzi kolejne zdjęcie, uważane przez wielu za fotografię przedstawiającą stworzenie zamieszkujące Loch Ness. Wykonał je F.C. Adams, przebywając 3 sierpnia w ruinach zamku Urquhart. Zostało ono opublikowane przez Daily Mail oraz Illustrated London News. Fotografia przedstawia ciemny, trójkątny obiekt wystający z wody. Analizujący zdjęcie porównywali go bardzo często do grzbietowej płetwy orki.

Tego samego lata, 5 czerwca 1934 r., miała miejsce rzekomo kolejna obserwacja stworzenia na lądzie. Margaret Munro, pokojówka pracująca w Kilchumein Lodge nad zatoką Borlum, około godziny 7 rano ujrzała przez lornetkę zwierzę, które później opisywała jako największe jakie w życiu widziała. Obserwacja miała trwać ok. 25 minut, a rzekomy potwór został przez nią opisany jako posiadający żyrafią szyję, małą główkę i ogromne, nieproporcjonalne ciało o barwie szarej, dwie płetwy z przodu oraz kilka garbów na grzbiecie.^[14]

Kolejne doniesienia o pojawieniu się zwierzęcia pochodzą z 1937 r. O pojawieniu się trzech stworzeń na raz mówi relacja państwa Stevensonów, goszczących w zajeździe w Brachli 13 lipca 1937 r. - mieli oni obserwować stworzenia oddalone o 250 metrów od brzegu.

"W środku znajdowały się dwa błyszczące, czarne garby długości ponad półtora metra, a wystające ponad wodę na pół metra. Po obu ich stronach płynęły potwory mniejsze, z których jeden, hałaśliwie rozbryzgując wodę, skierował się ku przeciwległemu brzegowi. Największe zwierzę i drugie mniejsze podążały następnie w stronę zamku Urquhart."^[15]

[edytuj] Kolejne filmy i relacje

22 września 1936 r. Malcolm Irvine po raz drugi nakręcił film, który jego zdaniem przedstawiał płynącego potwora z Loch Ness. Tego dnia o godzinie 15.30 Irvine zajął pozycję nad zatoką 5 km od Inverfarigaig, gdzie udało mu się sfilmować szybko poruszający się obiekt, płynący od strony Foyers. Również i to nagranie nie zachowało się w całości do czasów dzisiejszych. Zdaniem jego twórcy, przedstawiało ono szyję i głowę płynącego stworzenia, opadające i wznoszące się wraz z ruchami jego płetw. Członek przyrodniczego Towarzystwa im. Linneusza, Eric Foxton po obejrzeniu filmu stwierdził, iż nie może zidentyfikować zwierzęcia widniejącego na kliszy.

Kolejny film rzekomo przedstawiający potwora został wykonany przez G.E. Taylora 28 maja 1938 r. Sfilmował on obiekt leżący nieruchomo na powierzchni wody, ok. 200 metrów od kamerzysty. Taylor opisywał rzekome stworzenie:

"Jego ciało było duże i zaokrąglone, zwężające się w kierunku szyi zanurzonej w wodzie i widocznej jeszcze jakieś pół metra pod powierzchnią. Szyja wyginała się w łuk, wystający ponad wodę na kilkanaście centymetrów, by następnie znów się zanurzyć. Wszystko wskazywało na to, że w miejscu, w którym ów łuk łączył się z wodą, znajdowała się część głowowa. Całe ciało koloru ciemnoszarego wynurzone było na około pół metra."^[16]

Taylor miał obserwować zwierzę ok. południa, po czym wrócił na miejsce obserwacji ponownie ok. 12.45, aby zobaczyć je i sfilmować ponownie.

W latach 40., 50. i 60. XX wieku pojawiały się kolejne doniesienia o rzekomych obserwacjach nieznanego zwierzęcia. W październiku 1936 r. miała obserwować je unoszące się na powierzchni wody przez ponad 14 minut, Marjory Moir. 10 sierpnia 1941 dziwny obiekt widziała spora grupa osób, o czym donosił Daily Mail - potwór miał mieć długą szyję w kształcie węża i długość ok. 5 metrów. Tuż po II wojnie światowej, w sierpniu 1946 r. zwierzę rzekomo pokazało się państwu Atkinsonom niedaleko Dores, a w grudniu 1948 r. miała zaobserwować je Russell Ellice i jej dwoje dzieci, w pobliżu Brachli.

14 lipca 1951 r. o godzinie 6.30 rano Lachlan Stuart wykonał zdjęcie, przedstawiające trzy garby wynurzające się z wody. Zgodnie z jego relacją, po wykonaniu tej fotografii, ponad powierzchnię wychynęła także głowa potwora, jednak w tym momencie świadkowi zaciął się aparat i nie był on w stanie zrobić więcej zdjęć. Stuart ocenił długość szyi na 2 metry, a każdego z garbów na ok. 1,5 metra. Po obejrzeniu zdjęcia Stuarta, kustosz muzeum przyrodniczego w Glasgow, Eric Palmer, stwierdził iż fotografia "może przedstawiać trzy nadnaturalnych rozmiarów, goniące się i figlujące foki, choć nie wydaje się to prawdopodobne."^[17]

Niedużego stwora miała nad Loch Ness zaobserwować 20 sierpnia 1952 r. Greta Finlay. Zaniepokojona dziwnymi odgłosami rzekomo ujrzała potwora za własną przyczepą kempingową. Potem mówiła o tym:

"Tak bardzo byłam zaabsorbowana dziwnym widokiem jego głowy i szyi, że nie przyjrzałam się uważnie reszcie. Były tam dwa lub trzy garby, a długość całego zwierzęcia mogła wynieść cztery i pół metra. Szyja była wyprostowana i nieco grubsza w partii łączącej ją z beczkowatym ciałem, skrytym pod wodą. Szyja wraz z głową miała trzy czwarte metra długości, zaś sama głowa około piętnastu centymetrów. Szerokość głowy nie była większa niż szyi. Poza odrażającym widokiem głowy szczególnie mnie zdumiały sterczącej z niej dwa piętnastocentymetrowe wyrostki z kroplistymi pęcherzykami na końcach. Skóra była czarna i lśniąca, najbardziej przypominająca ślimaka."^[18]

W grudniu 1954 r. po raz pierwszy zanotowano zagadkowy odczyt na ekranie echosondy badającej odmęty jeziora. Dryfter "Rival III" z Peterhead przepływający przez Loch Ness wyposażony był w takie urządzenie i członkom jego załogi udało się zarejestrować obraz dziwnego obiektu na głębokości ok. 150 metrów. Obraz zbadali pracownicy z Instytutu Kelvina i Hughesa, którzy stwierdzili, iż nie była to na pewno ławica ryb, lecz jednolity obiekt.^[19]

Kolejne zdjęcie mające przedstawiać potwora, lub nawet dwa osobniki, pochodzi z 9 lipca 1955 r. kiedy to P.A. MacNab, znajdując się na drodze nieco powyżej zamku Urquhart zauważył wzburzenie powierzchni wody. Za pomocą teleobiektywu wykonał fotografię obiektu, który uznał za ciemne, podłużne ciało przesuwające się w wodzie. Zdjęcie MacNaba ukazuje dwa wydłużone garby oraz ruiny zamku Urquhart. Wielu zwolenników istnienia potwora zwraca uwagę na to, iż oba obiekty najwidoczniej wywołują osobne bruzdy na powierzchni wody - co uznają za dowód zamieszkiwania Loch Ness przez kilka zwierząt. Wiarygodności zdjęciu nie dodało jednak to, iż wkrótce po opublikowaniu go w książce Konstancji Whyte, pojawiła się druga jego wersja, co może oznaczać, iż fotografia była retuszowana.

[edytuj] Lata '60

W r1960 r. pojawiła się nadspodziewanie duża ilość relacji o spotkaniach z rzekomym potworem, a zdaniem zwolenników jego istnienia, był on w tym czasie niezwykle aktywny. 28 lutego 1960 r. dziwny obiekt miał obserwować przez lornetkę Torquil MacLeod, znajdując się trzy kilometry od Invermoriston. Autor relacji opisywał obserwację w następujący sposób:

"Skierowałem lornetkę na poruszający się obiekt i ujrzałem wielką szaroczarną masę (przypuszczam, że skóra miejscami była mokra), a z przodu było coś przypominającego ogromną trąbę słonia. Po obu bokach dostrzegłem łopatkowate płetwy, lecz umiejscowione raczej w tylnej (przeciwnej do trąby) części ciała, która zwężała się i była zanurzona w wodzie. Zwierzę znajdowało się na stromym zboczu i jeśli jego kręgosłup uznać za linię względnie prostą, było odchylone o 15-20 stopni od linii mojego wzroku: na górze trąba nieco w lewo, na dole, już w wodzie, ogon - w prawo."^[20]

MacLeod ocenił długość zwierzęcia na ok. 13 metrów.

W tym samym roku, w jednym z numerów tygodnika Weekly Scotsman pojawiło się zdjęcie wykonane przez Petera O'Connora 27 maja, przedstawiające rzekomo grzbiet i głowę zwierzęcia płynącego ok. 25 metrów od brzegu. O'Connor miał wykonać je aparatem z fleszem, brodząc w wodzie jeziora. Wkrótce potem badacz sprawy Loch Ness, Maurice Burton ogłosił, iż nad brzegiem jeziora, w miejscu gdzie O'Connor wykonał swe zdjęcie, znalazł polietylenowy worek i drewniany słup, które najprawdopodobniej posłużyły do mistyfikacji. Wykonawca zdjęcia nie zareagował na to oskarżenie, ale i Burton nie udowodnił istnienia przedmiotów, które miał znaleźć nad jeziorem.

[edytuj] Film Dinsdale'a

W 1960 r. kolejny materiał filmowy nakręcił w inżynier żeglugi powietrznej Tima Dinsdale, który porzucił swoją pracę na rzecz poszukiwań legendarnego potwora. 23 kwietnia tegoż roku znajdował się on niedaleko Foyers, gdzie z wzgórza nad jeziorem sfilmował widoczny na poszczególnych klatkach pojedynczy garb, dość szybko płynący. Dr Maurice Burton stwierdził jednak, iż film Dinsdale'a przedstawia łódź 4,5-metrowej długości, której pasażerowie mieli na sobie brezentowe peleryny. Jednakże zwolennicy istnienia potwora wskazują na to, iż Dinsdale tego samego dnia nakręcił inny film, przedstawiający właśnie łódkę i ślady w wodzie pozostawione przez oba obiekty różnią się diametralnie.

11 sierpnia 1960 r. dziwny obiekt obserwowało piętnaście osób znajdujących się w hotelu "The Clansman". Jak twierdzili świadkowie, ujrzeli zwierzę płynące ok. 60 metrów od nich. Miało ono trzy ciemnoszare garby oraz dwie widoczne wiosłujące płetwy; nie była widoczna ani głowa ani szyja stworzenia. Obserwacja miała trwać ok. 5 minut.

[edytuj] Późniejsze relacje

Rzekomy potwór obserwowany był jeszcze wielokrotnie, jednak z powodu rozgłosu, jakiego nabrała tajemnica jeziora, nowsze relacje odbierane są z większym sceptycyzmem. Przykładowo, 17 czerwca 1993 r. Edna MacInnes i David Mackay z Inverness mieli zobaczyć potwora długości ok. 12 metrów, jasnobrązowego koloru z długą szyją wystającą z wody na dużą wysokość.^[21] Po przepłynięciu sporej trasy na powierzchni wody, zwierzę miało zanurkować i zniknąć. Pomimo że stwór był milę od brzegu, MacInnes twierdził, iż musiał biec wzdłuż brzegu, aby utrzymać z nim kontakt wzrokowy. "Byłem przestraszony, kiedy fala powstała z jego kilwateru uderzyła o brzeg, ale wciąż biegłem za nim. W czasie, gdy zanurkował pod powierzchnię, biegłem najszybciej jak potrafiłem" - dodał. Cztery minuty później zobaczyli rzekomego potwora ponownie, a Mackay'owi udało się nawet zrobić zdjęcie, które przedstawia jednak tylko wspomniany kilwater.^[22]

Później tego samego dnia stworzenie miał zobaczyć także James MacIntosh z Inverness, wraz ze swoim synem (o imieniu również James). Młody MacIntosh zobaczył zwierzę pierwszy, mówiąc "Tato, to nie jest łódź." Również opisali stworzenie jako jasnoszare zwierzę z długą szyją, tym razem płynęło ono w stronę przeciwną do brzegu.^[23]

Z tego samego wieczora pochodzi relacja Lorraine Davidson, która miała zobaczyć duży kilwater na jeziorze, pomimo tego, iż nie widać było żadnej łodzi w promieniu mil. Kilwater ten miał różnić się znacznie od tego wywoływanego przez łódź, ale w jaki sposób, o tym jej relacja nie wspomina.^[24]

[edytuj] Poszukiwania

[edytuj] Badania LNPIB (1967-8)

Prof. D.G. Tucker z Uniwersytetu w Birmingham zaoferował swą pomoc jako jeden z twórców sonaru, w badaniu jeziora w 1968 r. Była to część większego przedsięwzięcia przeprowadzonego przez Biuro Badania Fenomenu Loch Ness (Loch Ness Phenomena Investigation Bureau, LNPIB) w latach 1967-68, które opierało się na współpracy pomiędzy ochotnikami i profesonalistami z różnych dziedzin. Tucker wybrał Loch Ness jako pole doświadczalne dla prototypowego wówczas sonaru o maksymalnym zasięgu 800 metrów. Urządzenie zostało zainstalowane pod wodą niedaleko Temple Pier w zatoce Urquhart i "wycelowane" w kierunku przeciwnego brzegu, co oznaczało rozpięcie akustycznej "sieci" wszerz jeziora. W ciągu dwóch tygodni w sierpniu wielokrotnie zanotowano obecność sześciometrowej długości obiektów, poruszających się w górę i w dół, do dna jeziora. Analiza wykazała, iż obiekty te nie wynurzały się, ani nie zapuszczały wyżej niż do średnich partii wody (nie mogły więc to być zwierzęta oddychające powietrzem atmosferycznym). W 1968 r. LNPIB wydało oświadczenie prasowe, w którym stwierdzono m.in.:

Odpowiedź na pytanie o istnienie niezwykłego fenomenu w szkockim Loch Ness i o jego ewentualną naturę, zbliżyła się w 1968 r. w rezultacie eksperymentów z sonarem, przeprowadzonych przez zespół naukowców pod kierownictwem D. Godona Tuckera... Profesor Tucker doniósł, iż sonar odnotował kontakt z dużymi, poruszającymi się obiektami, osiągającymi szybkość przynajmniej 10 węzłów. Skonkludował, iż obiekty te na pewno są zwierzętami i wykluczył możliwość, iż były to zwykłe ryby. Stwierdził: "Wielokrotne podpływanie w górę i ponowne opadanie w głąb toni, sprawia, że wydaje się nieprawdopodobnym, iż mogłoby to być ryby. Pokusą jest stwierdzenie, że mogłoby to być wspaniałe potwory z Loch Ness, obserwowane po raz pierwszy podczas swej podwodnej aktywności."

[edytuj] Badania Andrew Carrolla (1969)

W 1969 r. pracownik New York Aquarium, zaproponował przeprowadzenie badań polegających na skanowaniu jeziora za pomocą ruchomego sonaru. Projekt został sfinansowany przez fundację Griffisa - nazwanej po Nixonie Griffisie, wówczas dyrektorze Aquarium. Badania Carrolla miały miejsce w październiku 1969 r. Pewnego dnia odnotowano kontakt sonarowy będący silnym echem jakiegoś ruchomego obiektu, odbieranym przez blisko trzy minuty na północ od Foyers. Natura obiektu pozostała tajemnicą. Późniejsze analizy wykazały, że echo powrotne było dwa razy większe niż ma to miejsce przy wykrywaniu obecności prawie 3,5 metrowych waleni - grindwali. Obliczono długość obiektów na 20 stóp (czyli ok. 7 metrów).

[edytuj] Badania za pomocą łodzi podwodnych

Wczesne wyprawy z wykorzystaniem łodzi podwodnych nie przyniosły rezultatów. Zasponsorowany przez World Book Encyclopedia, pilot Dan Taylor sprowadził nad Loch Ness jednostkę o nazwie "Viper" 1 czerwca 1969 r. Jego podwodne poszukiwania, przerywane powtarzającymi się problemami technicznymi, nie przyniosły żadnych nowych danych. Inna jednostka, "Deep Star III" zbudowana przez amerykańską korporację zbrojeniową General Dynamics, a także nienazwana dwuosobowa łódź podwodna produkcji firmy Westinghouse nie zostały nigdy zwodowane. Inna łódź, "Pisces" będąca własnością firmy Vickers, Ltd., została wynajęta w celu holowania kukły przedstawiającej potwora z Loch Ness, co miało zostać sfilmowane i wykorzystane w filmie o Sherlocku Holmesie, pt. Prywatne życie Sherlocka Holmesa (The Private Life of Sherlock Holmes). Sztuczny "potwór" zatonął jednak i osiadł na dnie jeziora, a "Pisces" poszukując go odebrała echo sonaru wskazujące na to, iż 70 metrów od łodzi i ok. 17 metrów nad dnem porusza się szybko jakiś duży obiekt. Sterujący łodzią zmniejszył ten dystans o połowę, lecz obiekt przemieścił się gwałtownie poza zasięg sonaru i zniknął.

[edytuj] "Wielka ekspedycja" 1970 r.

W czasie tzw. "wielkiej ekspedycji" w 1970 rok biolog Roy Mackal z Uniwersytetu w Chicago, zainstalował w jeziorze system hydrofonów (podwodnych mikrofonów). Zostały one osadzone w sierpniu tego roku na głębokości 100 i 200 metrów w zatoce Urquhart. Pod dwóch nocach nagrań przesłuchano nagrania - na taśmach pojawiły się dźwięki przypominające odgłosy ptaków, których intensywność wskazywała na to, iż zostały one wydane na dużej głębokości. W październiku nagrano natomiast dźwięki podobne do "pukania" i "klikania", które zarejestrował inny hydrofon w zatoce Urquhart. Dźwięki te wskazywały na pojawienie się w jeziorze zwierzęcia stosującego echolokację. Po odgłosach tych następowały dźwięki określane jako powstające przy poruszaniu ogonem przez duże morskie zwierzę. Członkowie ekspedycji uznali, iż zarejestrowane odgłosy były dźwiękami polowania - potwór miał posługiwać się echolokacją w celu odnalezienia stad ryb i poruszać się w ich kierunku w celu żerowania. Odgłosy zamierały gdy członkowie wyprawy zbliżali się do hydrofonów i ponownie pojawiały się gdy oddalali się na większą odległość. Dźwięki zwiększały swą intensywność na głębokości większej niż 35 metrów. Badacze postanowili skomunikować się z rzekomym zwierzęciem, odtwarzając wcześniejsze nagrania i czekając na rezultaty takiego eksperymentu. Nie przyniósł on rozstrzygających wyników - czasem dźwięki zmniejszały lub zwiększały swą intensywność, a czasem w ogóle jej nie zmieniały. Mackal zanotował, iż nie zauważył żadnego podobieństwa pomiędzy nagraniami a dźwiękami wydawanymi przez znane zwierzęta morskie. Stwierdził także, iż żadne ze znanych gatunków nie są zdolne do wydawania takich odgłosów.

[edytuj] Badania Roberta Rinesa (1972, 1975 i 2001)

We wczesnych latach '70, grupa osób pod przywództwem amerykańskiego prawnika patentowego i założyciela organizacji nazywanej Akademią Nauk Stosowanych, Roberta H. Rinesa, wykonała kilka podwodnych fotografii. Jedną z nich było niewyraźne zdjęcie obiektu przypominającego romboidalną płetwę (inni twierdzili, iż mogą to być pęcherzyki powietrza lub płetwa ryby). Ujrzawszy to zdjęcie, brytyjski przyrodnik Peter Scott ogłosił w 1975 r. naukową nazwę dla zwierzęcia - Nessiteras rhombopteryx ^[25] ("Potwór z Ness z romboidalnymi płetwami"). Miało to umożliwić włączenie Nessie do oficjalnego brytyjskiego spisu chronionych gatunków. ^[26] Jednakże gazety londyńskie zauważyły, iż nazwa ukuta przez Scotta jet anagramem zdania "monster hoax by sir Peter S." ("potworne oszustwo sir Petera S."). Sam Rines odpowiedział na to w liście, iż litery można ułożyć także w zdanie "Yes, both pix are monsters... R." ("Tak, oba obrazki są potworami... R.").

Podwodne zdjęcia miały zostać wykonane podczas starannego przeczesywania głębin jeziora przy pomocy sonaru, przez wiele dni, w poszukiwaniu niecodziennych podwodnych obiektów. Później do poszukiwań dołączyła podwodna kamera wyposażona w niezwykle mocny reflektor, niezbędny do penetracji osławionej mętnej wody Loch Ness. Kilka z powstałych w ten sposób zdjęć, pomimo dużej niewyraźności, pokazują obiekt przypominający kształtem plezjozaura, pojawiającego się w różnych pozycjach i w różnym oświetleniu. Fotografie mają ukazywać głowę, szyję i górę korpusu gada.^[27] Po bliższym przyjrzeniu się wielu zwolenników istnienia potwora zauważyło nawet kształt głowy i oczy zwierzęcia. Później okazało się, iż ta "głowa gargulca" okazała się być zanurzonym w wodzie pniakiem. Również zdjęcia mające przedstawiać romboidalną płetwę zwierzęcia zostały wykonane z kilku pozycji, co miało wywołać złudzenie ruchu.

Jednakże, znana wersja zdjęcia "płetwy" została wyretuszowana w porównaniu z pierwotną fotografią. Muzeum Oszustw (Museum of Hoaxes)^[28] pokazuje oryginalne zdjęcie. Charlie Wyckoff stwierdził, iż ktoś wyretuszował fotografię, aby wyeksponować rzekomą płetwę. Oryginał ukazuje o wiele mniejszy obiekt. Nikt nie wie natomiast na pewno w jakich okolicznościach do tego doszło.^[29]

W 2001 r. Akademia Nauk Stosowanych nagrała film przedstawiający potężny kilwater w kształcie litery "V", pojawiający się na spokojnej powierzchni wody w bezwietrzny dzień.^[30] Odnaleźli również pod wodą coś, co wyglądało jak rozkładające się ciało zwierzęcia.

[edytuj] Discovery Loch Ness (1993)

W 1993 r. nadawca Discovery Communications urządził ekspedycję, która miała zbadać ekologię jeziora. Nie skupiała się ona wyłącznie na potworze, ale także na populacji nicieni oraz liczbie ryb w zbiorniku. Udało się odkryć nowy gatunek nicienia. Spodziewając się natomiast niewielu ryb, schwytano dwadzieścia sztuk podczas jednego połowu. Oznaczało to zwiększenie wielkości ocenianej populacji ryb w Loch Ness dziewięciokrotnie.

Później, przy użyciu sonaru, odkryto zaburzenia pod powierzchnią wody jeziora, będące rzadkim rodzajem podwodnej burzy, która pojawia się, gdy energia (pochodząca np. z wiatru) zostaje zmagazynowana w zbiorniku i pojawia się jednocześnie brak równowagi pomiędzy cieplejszymi i zimniejszymi partiami wody. Następnego dnia, gdy badacze analizowali wydruki obrazujące to dziwne wydarzenie, zauważyli coś, co wyglądało na trzy obiekty wychwycone przez sonar, za każdym z nich ciągnął się potężny kilwater.

Badania zostały później przedstawione, wraz z analizą filmu Dinsdale'a, "zdjęcia chirurga" i fotografii Rinesa, w programie pt. Loch Ness Odkryte (Loch Ness Discovered).

[edytuj] Ekspedycja GUST (2001)

W 2001 r. miała miejsce kontrowersyjna ekspedycja Globalnego Zespołu Podwodnych Poszukiwań (Global Underwater Search Team, GUST). Używając nowoczesnych urządzeń sonarowych, próbowali namierzyć zwierzę. Pewnej nocy udało im się zobaczyć na ekranie urządzenia niewielki obiekt. Innym razem zauważono pewne zakłócenia, które uchwycono na filmie, jednak były one bardzo niewyraźne.

Ekspedycję ukazano w programie pt. Potwór z Loch Ness: Poszukiwanie Prawdy (Loch Ness Monster: Search for the Truth).

[edytuj] Dochodzenie telewizyjne (2003-4)

W 2003 r. ekipa BBC przeprowadziła zakrojone na jak dotąd najszerszą skalę badanie jeziora Loch Ness przy użyciu nawigacji satelitarnej i 600 wiązek sonarowych. Nie znaleziono żadnych śladów obecności potwora. Badacze doszli do przekonania, iż zwierzę nie istnieje. ^[31]

[edytuj] Próby wyjaśnienia

W ciągu lat pojawiło się wiele różnorakich prób wyjaśnienia czym tak naprawdę może być tajemniczy potwór z Loch Ness. Część z nich zakładała istnienie nieznanego zwierzęcia zamieszkującego jezioro. Inne natomiast próbowały wyjaśnić ten fenomen przy pomocy znanych stworzeń lub zjawisk.

[edytuj] Plezjozaur

Najczęściej występujący opis Nessie, bazujący na rzekomych obserwacjach zwierzęcia, przywodzi na myśl plezjozaura, morskiego gada o długiej szyi, który wymarł w czasie kredy. Dla uprawdopodobnienia tej teorii, jej zwolennicy wskazują na przetrwanie ryby latimerii, która uznawana za wymarła w czasach plezjozaurów, została ponownie odkryta u wybrzeży Madagaskaru w 1938 r..

Naukowcy podają jednak kilka powodów, ze względu na które takie zwierzę nie może zamieszkiwać Loch Ness. Pomijając kwestie wymierania kredowego, plezjozaur był gadem zmiennocieplnym, a średnia temperatura jeziora Loch Ness wynosi 5,5°C. Dzisiejsze gady morskie (krokodyle, żółwie morskie czy węże morskie) zamieszkują tropiki, gdzie ciepła woda utrzymuje dość wysoką temperaturę ich ciał. Z drugiej strony, naukowcy zauważają, iż jeżeli plezjozaury były stałocieplne tak jak dinozaury (lub przynajmniej ich część), to potrzebowałyby do przeżycia ogromnej ilości pożywienia, niezbędnej do utrzymania poziomu aktywności zwierzęcia stałocieplnego. To spowodowałoby z kolei większą liczbę obserwacji.^[32]

Struktura kości skamieniałych plezjozaurów nie wskazuje na to także, iż zwierzęta te posiadały zdolność echolokacji, tak jak delfiny i wieloryby. To bardzo przydałoby im się w jeziorze tak mętnym jak Loch Ness, gdzie widoczność jest mniejsza niż 5 metrów, a to ze względu na dużą ilość torfu i mułu w wodzie. W efekcie, światło słonecznie nie dociera w głąb jeziora, co zmniejsza ilość alg, a co za tym idzie również planktonu, małych ryb oraz większych ryb, idąc w górę łańcucha pokarmowego. Odkąd skamieliny wskazują na to, iż plezjozaury były myśliwymi posługującymi się przede wszystkim swym wzrokiem, wydaje się nieprawdopodobne, aby mętne wody jeziora pozwalały na przeżycie wystarczającej ilości ryb dla przetrwania nawet niewielkiej kolonii stosunkowo dużych zwierząt.

Dodatkowo w październiku 2006 r. Leslie Noè z Sedgwick Museum w Cambridge wskazał na to, iż "Konstrukcja kostna karku sprawia, iż można być absolutnie pewnym tego, iż plezjozaur nie mógł wznosić swej głowy ponad wodę na wzór łabędzia", co chyba ostatecznie oddala kandydaturę plezjozaura na idealne wyjaśnienie zagadki Loch Ness.^[33]

[edytuj] Kelpie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kelpie.

Zgodnie ze szwedzkim badaczem i pisarzem Bengtem Sjögrenem, obecna wiara w potwory z jezior, takie jak Nessie, jest związana ze starymi legendami o kelpie. Wskazuje on na to, iż opowieści o stworach z jezior zmieniły się w ciągu wieków, przedtem wspominając o "końskim" wyglądzie stworzeń, a w czasach współczesnych wykazują one podobieństwo do plezjozaurów i dinozaurów. Sjögren twierdzi, iż ewolucja ta podążała w kierunku bardziej "realistycznych" i "nowoczesnych" wersji, doprowadzając do zmiany kelpie - stworzenie z folkloru w zwierzę o realnej naturze. Zwolennicy istnienia potwora wskazują na to, że autorzy relacji z dawniejszych czasów porównywali stwora do zwierząt, które znali, nie mogąc słyszeć o plezjozaurach.

[edytuj] Foka o długiej szyi

Peter Costello w swojej książce In Search of Lake Monsters (W poszukiwaniu potworów z jezior, 1975) przedstawił teorię, iż Nessie, jak również inne "potwory z jezior", jest nieznanym gatunkiem foki o długiej szyi. Costello podpierał się przy tym kilkoma relacjami ze spotkań ze zwierzęciem na lądzie, poruszającym się chwiejnie w kierunku wody, jak czynią to foki i lwy morskie. Jednakże, wszystkie znane gatunki fok można łatwo spotkać w czasie dnia, w promieniach pełnego słońca, w przeciwieństwie do Nessie.

[edytuj] Inne zwierzęta

[edytuj] Słoń

Inna teoria, autorstwa Neila Clarka ^[34], paleontologa z Hunterian Museum w Glasgow sugeruje, iż Nessie może być po prostu słoniem; który był jedynym ze zwierząt wchodzących w skład cyrku, który przejeżdżał niedaleko Loch Ness w czasie, gdy miało miejsce najwięcej obserwacji rzekomego potwora.^[35]

[edytuj] Węgorz

Pojawiło się także przypuszczenie, iż potwór z Loch Ness może być po prostu dużym węgorzem. Jedynym gatunkiem węgorza występującym w jeziorze jest węgorz europejski (Anguilla anguilla), jednak ten nie jest wystarczająco długi, by pasował do opisów rzekomego zwierzęcia. Średnio osiąga długość 1/2 metra. Możliwe jest, iż węgorze zamieszkujące Loch Ness dorastają większych rozmiarów, aby pożerać większe ryby, lub też inny gatunek węgorza zasiedlił zbiornik. Wielki węgorz pasuje do niektórych relacji ze spotkań z Nessie, ale ryba ta nie potrafi wystawiać głowy z wody w sposób przypominający podobną czynność wykonywaną przez łabędzie.^{[36] [37]}

[edytuj] Ptaki, ryby, wydry i inne znane ssaki

Innymi zasugerowanymi zwierzęcymi "kandydatami" były: duży szczupak (Esox lucius występuje w jeziorze ^[38]), jesiotr ^[39], delfin, jakiś rodzaj dużego mięczaka ^[40] być może wielki głowonóg lub nicienie. Po obejrzeniu "zdjęcia chirurga", paleontolog i znawca waleni, Roy Chapman Andrews stwierdził, iż przedstawia ono płetwę orki. Niektóre z relacji były tłumaczone także obserwacjami płynących psów, jeleni, wydr czy wodnego ptactwa.

[edytuj] Zjawiska i przedmioty martwe

[edytuj] Drzewa

W serii artykułów w New Scientist w 1982 r/, dr Maurice Burton przedstawił teorię wyjaśniającą obserwacje Nessie i innych podobnych "potworów z jezior", za pomocą wolno fermentujących pod wodą pni sosny. Gazy wytworzone w tym procesie nie mogłyby uwolnić się z drewna, ze względu na dużą ilość zawartej w nim żywicy. Ostatecznie jednak sprężone gazy miałyby wyrzucać żywicę z jednej strony takiego gnijącego pnia, co powodowałoby wyrzucenie go na powierzchnię wody. Burton wskazywał, iż kształt podłużnych i dość cienkich pni sosny przypomina wiele opisów rzekomego zwierzęcia.^[41]

Cztery szkockie jeziora (m.in. Loch Morar, Loch Ness i Loch Lomond) są bardzo głębokie, spośród nich trzy mają legendy o zamieszkujących je potworach; te same posiadają brzegi porośnięte lasami sosnowymi. Lomond - jezioro bez legendy - nie jest otoczone takimi lasami. Wynurzenia pni spowodowane gazami gnilnymi powodują wzniesienie się ponad powierzchnię wody widocznej mgiełki pary wodnej - co pojawia się także w kilku obserwacjach Nessie. Pnie sosnowe, noszące ślady takich procesów odnaleziono na brzegach Loch Ness.

Przeciwnicy tej teorii wskazują jednak, iż wiele jezior, które mają być zamieszkane przez potwory, nie jest otoczone przez lasy iglaste. Dobrym przykładem są tutaj jeziora irlandzkie.^[42].

[edytuj] Sejsze i kilwatery

Zobacz więcej w osobnym artykule: Sejsza.

W Loch Ness, z powodu wydłużonego i stosunkowo prostego kształtu tego zbiornika, mają miejsce pewne niecodzienne zjawiska, mające wpływ na powierzchnię jeziora. Sejsza to swobodna fala stojąca, powstająca w zamkniętych zatokach, morzach i jeziorach pod wpływem wyraźnego zaburzenia równowagi wody (w jednej części zbiornika poziom wody podnosi się, a w drugiej jednocześnie opada). Fala wywołana przez to zjawisko przemieszcza się z jednego końca zbiornika do drugiego. W Loch Ness proces ten powtarza się regularnie co 31.5 minuty.^[43].

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kilwater.

Kilwatery pozostawione przez łodzie, mogą również wpłynąć na pojawienie się dziwacznych fal na powierzchni jeziora. Gdy łódź przepływa przez środek jeziora, pozostawiając po sobie kilwater, fale przez niego wywołane uderzają w oba brzegi zbiornika jednocześnie, po czym wracają i spotykają się ponownie na środku jeziora. Tam może to wywołać powstanie fali stojącej, o wiele większej od zwykłej fali. Może ona przypominać garb.^{[44] [45]}

Jednakże istnieje wiele relacji o falach, które nie mogły powstać w wyniku przepłynięcia łodzi. Często powierzchnia jeziora jest niezwykle spokojna w czasie spotkań z Nessie, nie widać żadnych przepływających statków. Na przykład barman David Munro widział obiekt poruszający się zygzakiem, nurkujący i wynurzający się ponownie. Był pewny, iż było to zwierzę.^[46] Niektóre obserwacje mówią o kilwaterze w kształcie litery "V" - który pojawia się, gdy coś porusza się tuż pod powierzchnią wody.^[47] Dodatkowo, w wielu obserwacjach, kilwater jest zupełnie odmienny od tego, jaki pozostawia płynąca łódź.^[48]

[edytuj] Oszustwa

Kilka razy dopuszczono się oszustw, wykorzystując fenomen Loch Ness. Niektóre z nich, takie jak np. opisane powyżej "zdjęcie chirurga" były bardzo przekonywające. Inne były wyjaśniane stosunkowo szybko, często przez samych sprawców, lecz najczęściej po krótkim czasie przez profesjonalnych badaczy. Kilka przykładów poniżej.

W 2004 r. zespół telewizji Channel 5 (złożony przede wszystkim z ekspertów od efektów specjalnych) próbował zwieść przebywających nad jeziorem, iż w zbiorniku przebywa jakieś duże zwierzę. Skonstruowali więc animatroniczny model potwora. Oszustwo zakończyło się sukcesem - pojawiło się wiele relacji ze spotkań z "potworem" w dniu uruchomienia modelu i w miejscu jego umieszczenia.^[49]

W 2005 r. dwójka studentów twierdziła, iż znaleźli oni ząb tkwiący w ciele jelenia znalezionego przez nich na brzegu jeziora. Opublikowali szeroko informacje o swoim znalezisku, zakładając nawet stronę internetową na ten temat. Wkrótce potem jednak eksperci stwierdzili, iż "ząb" był kłem mundżaka.^[50]

[edytuj] Potwór w popkulturze

Znaczna część relacji na temat potwora była zmyślana w celach marketingowych. Okolice jeziora zyskały bowiem atrakcję turystyczną, będącą źródłem utrzymania dla wielu mieszkańców nadbrzeżnych miejscowości. Potwór z Loch Ness stał się niemal takim samym symbolem Szkocji, jak wieża Eiffla - Francji.

O potworze można przeczytać lub usłyszeć:

• w literaturze, m.in. w:
  • opowiadaniach "Święty" ("The Saint"), reż. Leslie Charteris, oraz filmie na podstawie opowiadań
  • noweli "Masks of the Illuminati" (1981), autor: Robert Anton Wilson
  • książce "The Loch" (2005), autor: Steve Alten
  • książce "Outlander", autorka: Diana Gabaldon
  • a także licznych komiksach, czy bajkach jak "Duchy w Loch Ness" (2005), (Jacques Duquennoy)
• w twórczości zespołów muzycznych, m.in. w utworach:
  • Lochness, Judas Priest
  • Synchronicity II, The Police
  • Nessie i album Loch'd and Loaded, Real McKenzies
• w filmach, m.in. w:
  • "Prywatne życie Sherlocka Holmesa" ("The Private Life of Sherlock Holmes") (1970)
  • serial "Doctor Who" (1975)
  • "Amazon Women on the Moon" (1987)
  • serial "Święty" ("The Saint")
  • "Loch Ness" (1996)
  • serial "Rodzina Ness"
  • "Scooby Doo i potwór z Loch Ness",
  • "Zdarzenie w Loch Ness" (2004)
  • i wielu innych ([1])

[edytuj] Zobacz też

• kryptozoologia
• morgawr
• Bunyip
• Champ

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona wystawy (en)
• O Nessie w portalu "Szkocja - kraina legend"
• Loch Ness & Nessie links (en)
• Kamery internetowe - obraz jeziora na żywo (en)
• Relacja fotograficzna z wycieczki
• Strona informacyjna Harmsworth (en)
• http://www.lochnessinvestigation.org/ (en)
• http://www.skepticwiki.org/wiki/index.php/Loch_Ness_Monster (en)
• http://skepdic.com/nessie.html (en)
• http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1200/is_1_160/ai_76929763 (en)
• http://www.csicop.org/sb/9603/nessie.html (en)
• H. Bauer: The Case for the Loch Ness “Monster”: The Scientific Evidence (en)

[edytuj] Bibliografia

• Reuben Stone, Potwory i tajemnicze miejsca, Videograf II 2001, ISBN 83-7183-180-3
• Larousse, Największe sekrety historii, MAK 2001, ISBN 3-931154-25-4
• Morris Phillip (red.), Bez wyjaśnienia 3. Kolekcja największych zagadek i tajemnic, Łódź 1993, ISBN 83-85884-20-3
• Binns Ronald, The Loch Ness Mystery Solved, Great Britain 1984, ISBN 0-352-31487-7
• Sjögren Bengt, Berömda vidunder, Settern 1980, ISBN 91-7586-023-6

[edytuj] Przypisy