ORP Generał Haller

Z Wikipedii

ORP Generał Haller- polski okręt wojenny - kanonierka z okresu międzywojennego i kampanii wrześniowej.

Tuż po odzyskaniu niepodległości i uzyskaniu przez Polskę dostępu do morza, rozpoczęto starania o zakup okrętów dla nowo powstałej polskiej Marynarki Wojennej. W kwietniu 1920 roku zakupiono w Finlandii dwie małe kanonierki, które w polskiej służbie otrzymały nazwy ORP "Generał Haller" i ORP "Komendant Piłsudski".

Oba okręty należały do składającego się z 6 jednostek typu dozorowców (w rosyjskiej klasyfikacji storożewyj korabl) Wodoriez. Budowę ich rozpoczęto w 1916 roku w stoczni Chrichton Vulcan w Åbo w Finlandii, będącej wówczas częścią Cesarstwa Rosyjskiego, na zamówienie rosyjskiej marynarki wojennej. Po rewolucji w Rosji i uzyskaniu przez Finlandię niepodległości, jednostki te, znajdujące się w budowie, zostały przejęte przez Finów i przeklasyfikowane na kanonierki. Dwie pierwsze jednostki, "Wodoriez" i "Łuń" zdecydowano wcielić do marynarki fińskiej jako "Turunmaa" i "Karjala", jednakże ostatecznie sprzedano je Polsce, a pod tymi nazwami wcielono do marynarki fińskiej dwie dalsze jednostki (pozostałych dwóch nie ukończono). Po sprzedaży, kanonierka "Turunmaa", dawna "Wodoriez", otrzymała 19 listopada 1920 polską nazwę "Generał Haller" na cześć gen. Józefa Hallera (według części źródeł, "Generał Haller", dawny "Wodoriez", nosił jednak fińską nazwę "Karjala").

Okręt wodowano prawdopodobnie w 1920. Przejęcie okrętu i podniesienie bandery nastąpiło w Finlandii w marcu 1921, po czym kanonierka udała się do Gdańska, gdzie 20 kwietnia 1921 wcielono ją oficjalnie do polskiej Marynarki Wojennej. Oba okręty utworzyły Grupę Kanonierek. Pierwszym dowódcą "Generała Hallera" został kmdr ppor. Adam Mohuczy, w maju dowództwo objął kmdr ppor. M. Bereśniewicz, a od 15 października 1921 do 1923 - kmdr ppor. Borys Mohuczy (stryjeczny brat Adama). W latach 1923-24 dowódcą był kpt. mar. Karol Trzasko-Durski, następnie od kwietnia 1924 kpt mar. Tadeusz Bramiński.

W okresie międzywojennym kanonierki używane były między innymi do szkolenia. Już w czerwcu 1921 "Generał Haller" odbył rejs szkoleniowy do Kłajpedy, a zimą do Rygi. W październiku 1922 obie kanonierki złożyły pierwszą oficjalną wizytę polskich okrętów w Finlandii i Estonii. W latach dwudziestych "Generał Haller" odbył także kilka innych wizyt zagranicznych do państw nadbałtyckich i Kopenhagi w Danii. W 1925 kanonierkę uzbrojono w jedno działo kalibru 100 mm na rufie, jednakże okazało się ono zbyt ciężkie i zastąpiono je działami 75 mm.

1 kwietnia 1930 roku kanonierki weszły w skład Dywizjonu Minowców. W styczniu 1932 "Generał Haller" został przydzielony do Grupy Okrętów Podwodnych, a następnie od 27 września 1932 wycofany do rezerwy i przydzielony do Komendy Portu Wojennego w Gdyni. W 1935 kanonierka przeszła remont kapitalny. 20 stycznia 1936 obie kanonierki ponownie przydzielone zostały do Dywizjonu Minowców (źródła różnią się, czy miały w tym czasie możliwość stawiania min; możliwość ta wymagała jednak jedynie stosunkowo prostych adaptacji). Kanonierki nadal pełniły też funkcje szkoleniowe. W chwili wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 dowódcą "Generała Hallera" był kpt. mar. Stanisław Mieszkowski.

W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 "Generał Haller" patrolował Zatokę Gdańską, a nad ranem skierował się do Gdyni, gdzie zastał go wybuch wojny. "Generał Haller" brał udział w początkowej fazie obrony Wybrzeża - stojąc w porcie na Oksywiu uczestniczył w odpieraniu niemieckiego nalotu na port. Okręt odniósł powierzchowne uszkodzenia od odłamków i pocisków karabinów maszynowych, przy czym poniosło śmierć dwóch członków załogi. Po południu, okręt wyszedł w morze wraz z głównymi siłami polskiej floty zmierzającymi w kierunku Helu, w składzie stawiacza min ORP "Gryf", niszczyciela ORP "Wicher", sześciu trałowców "ptaszków" i bliźniaczej kanonierki ORP "Komendant Piłsudski", w celu osłony operacji minowania Rurka. Na wodach Zatoki Puckiej polski zespół został zaatakowany przez niemieckie bombowce nurkujące i kanonierki uczestniczyły w odpieraniu ich ataków. W nocy na 2 września "Generał Haller" znajdował się na morzu w rejonie Jastarni, a w dzień patrolował rejon Hel - Mechlinki, po czym ok. godziny 16 obie kanonierki przeszły do portu rybackiego na Helu. Tam, na rozkaz dowództwa Morskiej Obrony Wybrzeża, z powodu małej prędkości kanonierek i ich niewielkiej wartości bojowej, okręt unieruchomiono, wygaszając kotły. Z kanonierki zdjęto uzbrojenie i ustawiono na pozycjach lądowych, a załoga zeszła na ląd, wzmacniając oddział przeciwdesantowy. Podczas nalotu na Hel 3 września ok. godz. 16 "Generał Haller" został uszkodzony bliskim wybuchem bomby, który zerwał część poszycia. Na skutek kolejnego nalotu 6 września 1939, okręt zatonął. Wrak następnie został wydobyty przez Niemców i złomowany.

Od stycznia 1932 do lipca 1937 okręt nosił znak taktyczny na burcie: "H".

[edytuj] Dane techniczne:

• wyporność:
  • standardowa: 342 t
  • pełna: 441 t
• wymiary:
  • długość: 50,0 m
  • szerokość: 7,0 m [6,8?]
  • zanurzenie: 2,9 m [2,3]
• napęd: 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy łącznej 1150 KM (podawane też są dane 100)-1600 KM), 2 kotły parowe wodnorurkowe systemu Normand, 2 śruby
• prędkość maksymalna: 14,5 w
• zasięg: 700 mil morskich przy prędkości 14 w
• zapas paliwa: 50 t. (maksymalnie 70 t. - węgiel)
• załoga: 49

Uzbrojenie:

• do 1925:
  • 6 działek 47 mm wz. 1885 Hotchkiss (6xI)
  • 2 karabiny maszynowe 7,92 mm wz.08 Maxim
  • 30 min (według części źródeł)

• 1926-35:
  • 3 działa 75 mm Schneider (3xI) (inne dane: 2 działa)
  • 2 działka 47 mm wz. 1885 Hotchkiss (2xI)
  • 2 karabiny maszynowe 7,92 mm wz.08 Maxim

• 1936-39:
  • 2 działa 75 mm Schneider (2xI)
  • 2 wkm plot 13,2 mm Hotchkiss (1xII)
  • 2 karabiny maszynowe 7,92 mm wz.08 Maxim

[edytuj] Zobacz też

• Marynarka Wojenna Rzeczypospolitej Polskiej (dział: 1939)

Marynarka Wojenna Rzeczypospolitej Polskiej (MW RP)

Historia | Jednostki organizacyjne | Admirałowie Klasy okrętów | Rangi okrętów | Stopnie wojskowe | Mundury | Skrót "ORP" | Bandera wojenna Dowództwo | Centrum Operacji Morskich 3 Flotylla Okrętów | 8 Flotylla Obrony Wybrzeża | Brygada Lotnictwa | 1 Morski Pułk Strzelców | 11 Pułk Łączności | 6 Ośrodek Radioelektroniczny | Akademia | Szkoła Podoficerska | Centrum Szkolenia | Ośrodek Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego | Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego | Biuro Hydrograficzne | Zespół Informatyki | Centralna Składnica | Stocznia | Archiwum | Klub | Muzeum | Orkiestra Reprezentacyjna

 

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP)

Historia | Jednostki organizacyjne | Generałowie | Admirałowie Stopnie wojskowe | Sądownictwo wojskowe | Formacje wojskowe Ministerstwo Obrony Narodowej | Sztab Generalny Wojska Polskiego | Wojska Lądowe | Siły Powietrzne | Marynarka Wojenna Dowództwo Operacyjne | Dowództwo Wojsk Specjalnych | Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych | Żandarmeria Wojskowa | Służba Kontrwywiadu Wojskowego | Służba Wywiadu Wojskowego | Dowództwo Garnizonu Warszawa | Uczelnie wojskowe