ORP Żuraw

Z Wikipedii

ORP Żuraw to polski okręt wojenny - trałowiec redowy typu Jaskółka, później przebudowany na okręt hydrograficzny ORP Kompas.

Zbudowany w Polsce - w Warsztatach Portowych Marynarki Wojennej w Gdyni, jako okręt drugiej serii trałowców typu "Jaskółka". Wodowany został 22 sierpnia 1938. Ponieważ okręt miał kłopoty z maszynką sterową i nie był całkowicie wyposażony, nie jest jasne, czy zdążył oficjalnie wejść do służby przed wybuchem wojny - dokładna data wejścia do służby nie jest znana.

Niezupełnie gotowy okręt wziął udział w kampanii wrześniowej w składzie Dywizjonu Minowców, dowodzony przez kpt. mar. Roberta Kasperskiego. 1 września 1939, razem z pozostałymi polskimi trałowcami, wziął udział w walce ze zmasowanym nalotem niemieckich bombowców koło Helu. Okręt następnie bazował w Jastarni, nie biorąc udziału w dalszych akcjach Dywizjonu Trałowców. 14 września "Żuraw" przeszedł na Hel, gdzie opuszczono banderę, a jego załoga dołączyła do obrony lądowej.

Po kapitulacji Helu 2 października 1939, okręt został zdobyty w porcie przez Niemców. Następnie, "Żuraw" został wcielony do niemieckiej marynarki (Kriegsmarine) pod nazwą "Oxhöft". Służył tam początkowo jako trałowiec, potem jako okręt pomocniczy (hydrograficzny). Przetrwał wojnę i razem z 3 innymi dawnymi polskimi trałowcami (ORP Mewa, ORP Rybitwa, ORP Czajka) wszedł w skład rezerwowego zespołu niemieckiej służby trałowej. Okręty te zostały następnie odnalezione przez władze polskie w Travemünde i rewindykowane. 25 stycznia 1946 jeszcze w Travemünde okręt podniósł ponownie polską banderę i przywrócono mu nazwę ORP "Żuraw".

Po uzbrojeniu i wyposażeniu w Kilonii, 12 marca 1946 trałowce z "Żurawiem" powróciły do Gdyni, gdzie zostały wcielone do Flotylli Trałowców, tworząc 1. dywizjon. Okręt nosił wówczas namalowany znak burtowy: ŻW, zmieniony później na: ŻR. Od grudnia 1946 okręt został skierowany do celów pomiarów hydrograficznych, a w maju 1947 "Żuraw" został przekazany do Oddziału Hydrograficznego Marynarki Wojennej, pełniąc funkcję okrętu hydrograficznego. Po przebudowie, polegającej na dodaniu nadbudówki ("domku") na rufie, mieszczacej kreślarnię dla map, "Żuraw" został 15 października 1948 oficjalnie przemianowany na okręt hydrograficzny, otrzymując numer burtowy: HG-11.

1 sierpnia 1951 okręt został uprowadzony przez część załogi, która sterroryzowała dowództwo, do Szwecji, gdzie 12 członków załogi poprosiło o azyl. Okręt z resztą załogi powrócił 3 sierpnia do kraju. Konsekwencją tego zdarzenia była fala procesów politycznych w Polsce przeciw reszcie załogi, zakończonych długoletnimi wyrokami więzienia. Ówczesne władze polskie uznały nazwę "Żuraw" za zhańbioną i okręt przemianowano na ORP Kompas. Przez następne dwudziestolecie służył dalej jako okręt hydrograficzny.

W latach 1959-63 ORP Kompas został gruntownie przebudowany, otrzymując dodatkowe kabiny na podwyższonym dziobie, co zmieniło sylwetkę okrętu. W 1971 został wycofany ze służby i przekształcony na barkę koszarową BK-4 w Gdyni. W 1977 został przeznaczony do skasowania. W czasie sztormu w noc sylwestrową 1978-79 zerwał się z cum i został wyrzucony na brzeg przy orkiestrze w X basenie po czym mieszkańcy ostatecznie go opuścili.

Kalendarium:

• 1937 położenie stępki
• 22 sierpnia 1938 wodowanie
• 31 sierpnia 1939 (?) podniesienie bandery
• 14 września opuszczenie bandery
• 2 października 1939-1945 w służbie niemieckiej jako "Oxhöft" w Kriegsmarine
• od 15 października 1945 w Deutsche Mineräumdienststeilung
• 25 stycznia 1946 podniesienie polskiej bandery i przywrócenie nazwy ORP Żuraw.
• 15 października 1948 przekształcenie na okręt hydrograficzny
• 1 sierpnia 1951 uprowadzenie okrętu do Szwecji
• 1951 zmiana nazwy na ORP Kompas
• 1971 wycofanie ze służby liniowej i przekształcenie na barkę koszarową BK - 4
• 1977 wycofanie i przeznaczenie do kasacji.
• 31 grudnia 1978/1 stycznia 1979 zerwanie cum i wyrzucenie na brzeg.
• 1981 początek złomowania

Dane techniczne:

• wyporność: standardowa - 183 ton, pełna - 203 t (po przebudowie - 300 t)
• wymiary: długość - 45 m; szerokość - 5,5 m; zanurzenie - 1,7 m (po przebudowie: długość - 45,7 m, szerokość - 5,5 m, zanurzenie - 2,2 m)
• napęd: 2 silniki wysokoprężne 8 cylindrowe o mocy łącznej 1050 KM
• prędkość: 18 węzłów (pod koniec służby - 14 w)
• załoga: 30 - 38
• uzbrojenie (do 1939):
  • 1 działo kaliber 75 mm
  • 1 podwójnie sprzężony najcięższy karabin maszynowy 13,2 mm Hotchkiss
  • 2 karabiny maszynowe przeciwlotnicze 7,92 mm
  • 20 min wz.08
  • 20 bomb głębinowych
• uzbrojenie (1946-1948):
  • 5 działek przeciwlotniczych kaliber 20 mm (dwa podwójne i 1 pojedyncze)
  • 20 min wz.08
• uzbrojenie (1948-49):
  • 2 działka przeciwlotnicze kaliber 20 mm (1 podwójnie sprzężone)
• od 1950 - bez uzbrojenia
• wyposażenie trałowe: 2 komplety trałów kontaktowych (jako trałowiec)

[edytuj] Zobacz też

• ORP Kompas, trałowiec typu Jaskółka, polskie trałowce

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Marynarka Wojenna Rzeczypospolitej Polskiej (dział: 1939)

Marynarka Wojenna Rzeczypospolitej Polskiej (MW RP)

Historia | Jednostki organizacyjne | Admirałowie Klasy okrętów | Rangi okrętów | Stopnie wojskowe | Mundury | Skrót "ORP" | Bandera wojenna Dowództwo | Centrum Operacji Morskich 3 Flotylla Okrętów | 8 Flotylla Obrony Wybrzeża | Brygada Lotnictwa | 1 Morski Pułk Strzelców | 11 Pułk Łączności | 6 Ośrodek Radioelektroniczny | Akademia | Szkoła Podoficerska | Centrum Szkolenia | Ośrodek Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego | Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego | Biuro Hydrograficzne | Zespół Informatyki | Centralna Składnica | Stocznia | Archiwum | Klub | Muzeum | Orkiestra Reprezentacyjna