Szympans karłowaty
Z Wikipedii
| Szympans karłowaty | |
 Bonobo |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ssaki |
| Podgromada | ssaki żyworodne |
| Szczep | łożyskowce |
| Rząd | naczelne |
| Podrząd | małpy właściwe |
| Rodzina | człowiekowate |
| Rodzaj | szympans |
| Gatunek | szympans karłowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Pan paniscus | |
| (Schwarz, 1929) | |
 |
|
 Systematyka Wikispecies |
|
Szympans karłowaty, bonobo (Pan paniscus) - małpa człekokształtna, jeden z dwóch gatunków szympansów. Termin "szympans" używany jest zwykle w odniesieniu do Pan troglodytes. Oba te gatunki, według datowania genetycznego, rozdzieliły się około 1,5-3 mln lat temu.
Bonobo wyróżniają się zdolnością do poruszania w postaci wyprostowanej, matriarchalną i egalitarną strukturą stada oraz dominującą rolą interakcji seksualnych w kontaktach międzyosobniczych.
Bonobo został odkryty w roku 1928 w środkowej Afryce przez amerykańskiego anatoma Harolda Coolidge'a. Do odkrycia doprowadziła czaszka z muzeum w Tervuren (Muzeum Afryki Środkowej) w Belgii, uważana poprzednio za czaszkę młodocianego szympansa. Za odkrywcę uważany jest jednak niemiecki anatom Ernst Schwarz, który opublikował artykuł o bonobo w 1929.
[edytuj] Zwyczaje
Stada bonobo są luźno związane, grupy liczące około 100 osobników rozdzielają się podczas dnia na podgrupy poszukujące pokarmu, które potem z kolei łączą się z powrotem na czas snu. W odróżnieniu od szympansa Pan troglodytes, który znany jest z okazjonalnych polowań na inne małpy, bonobo jedzą głównie pokarm roślinny (szczególnie owoce), urozmaicony jednak owadami i znacznie rzadziej małymi kręgowcami.
Seks odgrywa istotną rolę w społeczności bonobo. Stosunki seksualne są używane do powitań, rozwiązywania konfliktów i pokonfliktowego "godzenia się", a także jako przywilej udzielany przez samice w zamian za pożywienie (prostytucja?). Bonobo są jedynymi poza człowiekiem przedstawicielami naczelnych, u których zaobserwowano pocałunki językowe, spółkowanie pochwowe w pozycji twarzą w twarz, ocieractwo genitalne pomiędzy dwiema samicami (w języku Mongandu: hoka-hoka), ocieractwo genitalne pomiędzy dwoma samcami (ang. "penis-fencing"). Wszystkie te zachowania zachodzą zarówno pomiędzy członkami rodziny (blisko spokrewnionymi osobnikami) jak i innymi bonobo w stadzie. Bonobo nie utrzymują stałych związków rodzinnych. Dostępność seksualna samic spowodowała zupełny brak zachowań agresywnych u samców bonobo. U najbliżej spokrewnionych gatunków (Pan troglodytes, Homo sapiens) system "reglamentowanego seksu", jakim posługują się samice w procesie doboru płciowego, powoduje eskalację tego typu zachowań.
[edytuj] Występowanie
Bonobo zamieszkują jedynie lewe (południowe) dorzecze rzeki Kongo w Afryce Centralnej (Demokratyczna Republika Konga). Są gatunkiem zagrożonym, zarówno wskutek utraty habitatu jak i polowań na mięso (ang. "bushmeat"). Ocenia się, że ich liczba na wolności to około 10 000 (dane z grudnia 2004).
[edytuj] Inteligencja
W 1994 odkryto, że bonobo rozpoznają same siebie w lustrze czyli 'zdają' tak zwany test samo-świadomości. Bonobo komunikują się z innymi członkami stada przy pomocy słyszalnych dźwięków podobnie jak ludzie, jednak język bonobo nie został do tej pory odszyfrowany. Znane są jednak ich niektóre znaki gestykulacyjne, takie jak na przykład zaproszenie do zabawy.
Dwa bonobo, o imionach Kanzi i Panbanisha, zdołały nauczyć się (przy pomocy badaczy) języka złożonego z 400-500 znaków leksygraficznych (symboli geometrycznych). Potrafią one "pisać" używając specjalnej klawiatury z tymi symbolami oraz są w stanie odpowiadać nimi na zdania wypowiadane głosem przez ludzi. Mimika twarzy bonobo jest zrozumiała dla ludzi.
Należy jednak zaznaczyć, że szczególnie wcześniejsze wyniki z lat '70 XX w. nauczania małp języka, w którym mogłyby one komunikować się z ludźmi, zostały zakwestionowane i są określane na ogół jako nadinterpretacja. Podobnie zdolności językowe Kanzi i Panbanisha nie są bynajmniej oczywiste dla takich lingwistów jak Noam Chomsky i Steven Pinker.
