Wojny diadochów
Z Wikipedii
Wojny diadochów to konflikty zbrojne pomiędzy dowódcami Aleksandra Wielkiego toczone po jego śmierci o panowanie nad stworzonym przez niego imperium. Toczyły się z przerwami w latach 321–286 p.n.e.
W roku 323 p.n.e. zmarł Aleksander III Wielki a jego państwo uległo rozpadowi. Pierwszych poczynań dokonano w Babilonie w 323 r. Tradycja macedońska nakazywała dowódcom armii wybierać króla. Posiadający największe wpływy spośród wodzów Aleksandra Perdikkas, mający za sobą poparcie kawalerii popierał spodziewanego (ale jeszcze nie narodzonego) syna Aleksandra III i Roksany, natomiast żołnierze falangi (niechętni Roksanie z racji jej irańskiego pochodzenia) na zgromadzeniu wybrali na króla Arridajosa (nieślubnego syna Filipa II, cierpiącego na chorobę psychiczną). Na mocy zawartego kompromisu Arridajos pod imieniem Filipa III miał panować razem z wkrótce narodzonym synem Aleksandra III, panującym jako Aleksander IV. Wodzowie zdawali sobie jednak sprawę, że faktyczną włada będzie należeć do ewentualnego regenta lub regentów. Wynikiem skomplikowanych przetargów i kompromisów było usunięcie ze stanowisk satrapów Persów, zniesienie podziału władzy na wojskową i cywilną (poza Persydą) oraz przedstawiający sie następująco podział funkcji:
- Antypater - zachował władzę nad Macedonią, która była mu dana jeszcze przez Aleksandra.
- Perdikkas - jemu przypadła decydująca rola w armii, pełnił funkcję chiliarchy.
- Krateros - wyznaczono go na opiekuna królów (nigdy nie objął tej funkcji).
- Ptolemeusz - na własne życzenie został satrapą Egiptu.
- Antygon - dostał zachodnią Azję Mniejszą.
- Lizymach - otrzymał Trację.
- Eumenes z Kardii - otrzymał Kapadocję z Paflagonią (tereny będące w tym czasie w ręku satrapy perskiego i wymagające dopiero podboju).
Wodzów tych nazywano diadochami (z gr. następcy). Tylko dwóch z nich chciało z pełni zachować imperium Aleksandra, inni pragnęli stworzyć własne, niezależne państwa. Władcy stoczyli pomiędzy sobą pięć wojen. Do decydującej rozgrywki doszło w 301 roku p.n.e. pod Ipsos, po której ostatecznie załamała się dominacja Antygonidów. Jednak jeszcze kilkanaście lat diadochowie walczyli między sobą o poszczególne części imperium Aleksandra.
Spis treści |
[edytuj] Wojny diadochów (321-286 p.n.e.)
[edytuj] Pierwsza wojna diadochów 321-320 p.n.e.
Twarde dążenie Perdikkasa do utrzymania jedności politycznej imperium szybko doprowadziły do powstania koalicji wymierzonej przeciwko niemu. Przystąpili do niej Krateros, Antypater, Antygon Jednooki, Lizymach i Ptolemeusz. Jedynym sojusznikiem Perdikkasa był Eumenes z Kardii, któremu Perdikkas umożliwił objęcie przyznanej mu satrapii. Perdikkas uznał, że stłumienie buntu należy rozpocząć od Egiptu. Ruszył więc na Ptolemeusza z początkiem 321 p.n.e. Bez większych przeszkód dotarł do Delty, tam padł jednak ofiarą spisku zawiązanego przez członków jego własnego sztabu. Po śmierci Perdikkasa spiskowcy ofiarowali jego miejsce Ptolemeuszowi, ten jednak odmówił (z konsekwencją trzymał się obranej drogi budowy własnego państwa, którego centrum miał być Egipt). O wiele lepiej niż Perdikkasowi powodziło się Eumenesowi - w bitwie pokonał Kraterosa, który przypłacił przegraną życiem. Zwycięstwo to dało mu panowanie na znacznymi obszarami Azji Mniejszej , jednak z czasem wobec śmierci Perdikkasa jego pozycja stawała się coraz gorsza - jako grek nie mógł liczyć na poparcie armii macedońskiej. Dodatkowo śmierć Kraterosa jednego z najpopularniejszych wodzów Aleksandra naraziła go na nienawiść Macedończyków. Na spotkaniu w Triparadejsos (321 p.n.e) członkowie koalicji dokonali ponownego podziału stanowisk:
- Antypater - przypadła mu opieka nad królami oraz kierownicze stanowisko.
- Antygon Jednooki otrzymał tytuł "stratega Azji". Miał on zająć sie także wykonaniem wyroku śmierci na Eumenesie z Kardii - na śmierć skazało go zgromadzenie wojska macedońskiego.
- Seleukos - (jeden z zabójców Perdikkasa) otrzymał w nagrodę satrapie Babilonii.
- dokonano także zmian na stanowiskach satrapów.
[edytuj] Ważniejsze bitwy pierwszej wojny diadochów
[edytuj] Druga wojna diadochów 319-316 p.n.e.
Kolejny konflikt wyłonił sie w 319 p.n.e wraz ze śmiercią Antypatra. Antypater jako osoba o ograniczonych ambicjach i wielkiej lojalności wobec dynastii Argeadów wyznaczył na swojego następcę Poliperchona, dowódcę z czasów Filipa II. Z takim obrotem spraw nie mógł się pogodzić Kassander, syn Antypatra, przez ojca obdarzony w testamencie funkcją chiliarchy armii macedońskiej. Stanowisko to nie zaspokajało jego ambicji, uciekł więc do Antygona do Azji Mniejszej. Powstała kolejna koalicja wymierzona tym razem w Poliperchona. W skład jej weszli wraz z Kassandrem i Antygonem również Ptolemeusz i Lizymach. Poliperchon był zdolnym wojskowym jednak brakowało mu talentów politycznych . Nie udało mu się powstrzymać postępów Kassandra. W celu poprawienia swojej sytuacji zaczął - jako pierwszy z diadochów - używać hasła wolności miast greckich, by uzyskać poparcie polis greckich w wojnie. Dla wzmocnienia swojej pozycji sprowadził z Epiru Olimpias, ta korzystając z okazji zleciła zabójstwo Filipa III, a także wielu popierających go arystokratów. Poliperchonowi udało się zachować włądzę jedynie nad częścią Peloponezu (nie jest pewne jak długo ją sprawował). Kiedy Kassander przybył do Macedonii, bez problemów uzyskał od armii wyrok skazujący Olimpias na śmierć (317 p.n.e) - mordy których dokonała po sprowadzeniu jej z Epiru przez Poliperchona wywołały wielkie oburzenie w Macedonii). Chcąc oprzeć swoją władzę ciągle jeszcze silnym przywiązaniu Macedończyków do dynastii Argeadów Kassander ożenił się z Tessalonike (przyrodnią siostrą Aleksandra III Wielkiego). W tym czasie Antygon wypełniał powierzone mu zadanie usunięcia Eumenesa. Kampania prowadzona w Azji Mniejszej, Syrii i Iranie zakończyła się dopiero w 316 p.n.e.
[edytuj] Ważniejsze bitwy drugiej wojny diadochów
- 319 p.n.e. - bitwa pod Kretopolis
- 318 p.n.e. - bitwa morska pod Bizancjum (flota pod wodzą Kleitosa zwyciężyła flotę 100 okrętów pod wodzą Nikanora)
- 318 p.n.e. - bitwa morska nad Bosforem
- 317 p.n.e. - bitwa pod Koprates
- 317 p.n.e. - bitwa na stepach solnych bitwa pod Parajtakene
- 316 p.n.e. - bitwa pod Gabiene (31000 ludzi i 65 słoni pod wodzą Antygonosa zwyciężyło 42700 ludzi i 114 słoni pod wodzą Eumenesa -dostał się do niewoli)
[edytuj] Trzecia wojna diadochów 315-311 p.n.e.
W 315 p.n.e. Antygon zaatakował Seleukosa, który został zmuszony do ucieczki do Egiptu. Tak poważny wzrost potęgi Antygona bardzo zaniepokoił innych diadochów. Zawiązali więc przeciwko niemu koalicje. Uczestniczyli w niej Ptolemeusz (a u jego boku Seleukos), Lizymach i Kassander. W pierwszej fazie wojny inicjatywa należała do Antygona, który panował resztę Azji Mniejszej, południową Syrię (315 p.n.e.). W walce politycznej zaczął stosować na szeroką skalę hasło wolności miast greckich kreując się obrońcę odwiecznej wolności greckich polis. Stał się także patronem związku polis Cyklad (tzw. Związek Wyspiarzy). Działania te godziły głównie w Kassandra i Ptolemeusza którzy w swoich rękach posiadali znaczna część miast greckich. Poparcie Greków dawało również możliwość swobodnego zaciągu greckich najemników. Antygon rozporządzał na tyle potężnymi siłami że mógł prowadzić wojnę na kilku frontach. Osobiście poprowadził wyprawę przeciwko Lizymachowi. W tym samym czasie jego syn, Demetriusz walczył z Ptolemeuszem, a jego dowódcy zmagali się z Kassandrem na południu Grecji. W 312 p.n.e. Ptolemeusz pokonał Demetriusza pod Gazą. Wykorzystując to Seleukos wraz z małym oddziałem otrzymanym od Ptolemeusza udał się do Babilonu gdzie został życzliwie przyjęty. W 311 p.n.e. obie strony uznały za konieczne podpisanie pokoju. Pokój zawarto na następujących warunkach:
- Kassander pozostanie opiekunem Aleksandra IV aż do jego pełnoletności.
- Lizymach i Ptolemeusz mieli pozostać przy swoich dziedzianach.
- Antygon otrzymał "całą Azję"
Pokój nie obejmował Seleukosa któremu jednak po początkowych niepowodzeniach udało się zbudować własne państwo a nawet rozszerzyć jego granice na wschód. Kassander zdawał sobie sprawę, że wraz z pełnoletnością Aleksandra IV straci on władzę w Macedonii. Zabił więc młodego króla w 310 p.n.e ., natomiast w 308 p.n.e. zamordowany został nieślubny syn Aleksandra, Herakles wraz ze śmiercią którego przestała istnieć dynastia Argeadów.
[edytuj] Ważniejsze bitwy trzeciej wojny diadochów
- 315 p.n.e. - bitwa pod Afrodizios
- 315 p.n.e. - bitwa pod Tyros
- 312 p.n.e. - bitwa pod Gazą
- 312 p.n.e. - bitwy pod Eurymenoi i Apollonią
[edytuj] Czwarta wojna diadochów 302-301 p.n.e.
Dążenie Antygona do ponownego zjednoczenia ziem podbitych przez Aleksandra III prowadziło do kolejnych tarć i konfliktów z innymi diadochami przerywanych okresowymi porozumieniami. Walki prowadzone było na wielu frontach. W latach 311-302 p.n.e. udało się Antygonowi zdobyć morską hegemonię i jedynie grecka wyspa Rodos pozostała poza jego wpływami, zdołała również zachować sojusz z Ptolemeuszem. W 306 p.n.e. Antygon ogłosił sie królem (gr. basileus). Proklamacja ta miała na celu podkreślenie jego aspiracji do odgrywania roli dziedzica Aleksandra III po zniknięciu Argeadów. W 305/304 p.n.e. oficjalnie tytuł królewski przyjął Ptolemeusz syn Lagida. Krok ten miał na celu podkreślenie jego niezależności względem Antygona (przed ogłoszeniem się królem Ptolemeusz oficjalnie sprawował funkcję satrapy Egiptu, choć rozporządzał władzą królewską, a sami Egipcjanie uważali go już wcześniej za króla. Wkrótce tytuły królewskie przyjęli Lizymach, Kassander i Seleukos. W 301 p.n.e. członkowie koalicji zdecydowali się na ostateczne złamanie potęgi Antygona. W bitwie która rozegrała się pod Ipsos wzięli udział osobiście Kassander, Lizymach i Seleukos. Wojska Antygona poniosły klęskę, a on sam zginął. Posiadłości jego zostały podzielone pomiędzy członków koalicji w sposób następujący:
- większa część Azji Mniejszej przypadła Lizymachowi.
- Syrię (bez części południowej) otrzymał Seleukos.
- Ptolemeusz zagarnął południową Syrię.
[edytuj] Ważniejsze bitwy czwartej wojny diadochów
[edytuj] Piąta wojna diadochów 288-286 p.n.e.
- 287 p.n.e. - bitwa pod Amfipolis
- 286 p.n.e. - bitwa pod Edessą
