Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN) - polska partia polityczna o profilu narodowo-chrześcijańskim, powstała na fali przemian demokratycznych roku 1989.
ZChN nawiązywało do przedwojennych tradycji Narodowej Demokracji i Chrześcijańskiej Demokracji oraz ruchu niepodległościowego. Wyłoniło się z ruchu "solidarnościowego".
Spis treści |
[edytuj] Założyciele i członkowie
Do współzałożycieli i głównych działaczy należeli:Wiesław Chrzanowski, Henryk Goryszewski, Antoni Macierewicz, Jan Łopuszański, Marek Jurek, Stefan Niesiołowski, Marian Piłka, Jerzy Kropiwnicki, Grzegorz Palka, Halina Nowina-Konopczyna, Ryszard Makowski, Stanisław Wądołowski.
Z czasem do grona istotnych działaczy centralnych i terenowych zaliczyć można było słabo początkowo znanych liderów środowiskowych i lokalnych takich jak: Stanisław Zając, Kazimierz Marcinkiewicz, Henryk Klata, Wojciech Bogaczyk, Ryszard Czarnecki, Jan Piątkowski, Arkadiusz Urban, Artur Zawisza, Marian Blecharczyk, Marcin Libicki, Konrad Szymański, Jacek Szczot, Ryszard Wawryniewicz, Michał Tomasz Kamiński, Maciej Srebro, Tomasz Szyszko, Marek Zdrojewski, Zbigniew Wawak, Zbigniew Cieślak, Wojciech Hausner, Andrzej Kern.
A także działaczy lokalnych: Włodzimierz Tomaszewski, Włodzimierz Dobrowolski, Mirosław Jakubowski, Arkadiusz Siwko, Jacek Turczyńki, Andrzej Zajączkowski, Jacek Bartyzel, Andrzej Czuma, Marek Siwiec, Zbigniew Jaworski, Henryk Linowski, Paweł Kilarski, Waldemar Fluegel, Włodzimierz Blajerski, Zbigniew Dyka, Henryk Kowalczyk, Grzegorz Schreiber, Leszek Lewoc, Mariusz Grabowski, Grzegorz Kazimierski, Marcin Gugulski, Ryszard Tur, Tomasz Sieradz, Jerzy Matyjek, Zygmunt Mogiłą-Lisowski, Jan Czaplicki, Feliks Pieczka, Stanisław Rakoczy, Alojzy Szablewski, Mariusz Ambroziak, Jan Klawiter, Zdzisław Pupa, Maria Smereczyńska, Maria Maciaszczyk Krzysztof Górski, Jan Zamoyski, Jan Szafraniec, Zbigniew Pusz, Walerian Piotrowski, Wiesław Perzanowski, Eugeniusz Dziekan, Waldemar Bohdanowicz, Łukasz Andrzejewski, Jerzy Masłowski, Marek Chibowski, Bogusław Szymański, Adam Kopczyński, Mariusz Olszewski, Paweł Pytko, Wojciech Wrzesiński, Grzegorz Gołdynia, Piotr Janik, Marian Przeździecki, Władysław Garbiński.
Członkami ZChN byli również Wiesław Walendziak, Ludwik Dorn, Adam Glapiński, Bronisław Komorowski, Jacek Kurski, Ryszard Bender, Jan Maria Jackowski.
[edytuj] Historii partii
[edytuj] Sejm kontraktowy
W Sejmie tzw. kontraktowym 1989-1991, istotną rolę w propagowaniu partii i jej inpoderalibów odegrali „trzej muszkieterowie” ZChN w Klubie OKP: Stefan Niesiołowski, Jan Łopuszański i Marek Jurek, w znacznym stopniu przyczyniając się do zainteresowania partią i jej przyszłym sukcesem. Duże znaczenie partia zyskała po wyborach prezydenckich w 1990 1, popierając Lecha Wałęsę, a następnie, gdy wraz z KLD i PC utworzyła rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego. Reprezentował ją w nim Wiesław Chrzanowski jako minister sprawiedliwości, a także Kazimierz Kapera jako wiceminister zdrowia. W tym też czasie ZChN współtworzy masowy Chrześcijański Ruch Obywatelski. Prezes Wojciech Bogaczyk) wywołuje pierwsze poważne kontrowersje w łonie partii.
[edytuj] Sejm I kadencji
W pierwszych wolnych wyborach z października 1991 ZChN odniosło sukces, startując jako Wyborcza Akcja Katolicka i osiągając 8,74% głosów (42 miejsca w sejmie i 12 w senacie). Wraz z PC i Porozumieniem Ludowym współtworzyło rząd Jana Olszewskiego, gdzie zasiadali przedstawiciele tej partii tj. Jerzy Kropiwnicki (minister pracy), Antoni Macierewicz (minister spraw wewnętrznych), Zbigniew Dyka (minister sprawiedliwości), Piotr Naimski (UOP) i Marcin Gugulski (rzecznik rządu). Prezes ZChN Wiesław Chrzanowski, został pierwszym marszałkiem Sejmu III Rzeczypospolitej (1991-1993).
W programie wyborczym ZChN z 1991 uwagę zwracano na konieczność ochrony polskiej gospodarki przed zalewem zachodnich towarów (stąd np. akcja "kupuj polskie towary"), preferencji dla małych przedsiębiorstw (niższe obciążenia podatkowe), obniżenia podatków najsłabiej zarabiającym, ochrony warstw najsłabszych przed skutkami reform wolnorynkowych (partia krytycznie odnosiła się do planu Balcerowicza) oraz preferencji podatkowych dla rodzin wielodzietnych. Początkowo z niechęcią odnoszono się do idei integracji europejskiej, widząc w niej zagrożenie dla polskiej tożsamości narodowej i suwerenności państwowej (jakkolwiek partia poparła w sejmie układ stowarzyszeniowy ze wspólnotami). W dziedzinie ideologicznej domagano się utrzymania nauki religii w szkołach, wyłącznego prawa rodziców do wychowywania własnych dzieci, zapisu o poszanowaniu wartości chrześcijańskich w mediach. Ważnym punktem programu była walka o wprowadzenie zakazu aborcji na wzór irlandzki (ZChN musiał pogodzić się ostatecznie z łagodniejszą wersją ustawy).
Po słynnej aferze "teczkowej" z początku czerwca 1992, związanej z ujawnieniem przez Antoniego Macierewicza listy domniemanych agentów Służby Bezpieczeństwa i wnioskiem o odwołanie rządu Olszewskiego, partia głosowała przeciwko odwołaniu rządu, lecz bezskutecznie (na tzw. liście Macierewicza znaleźli się m.in. Wiesław Chrzanowski oraz Jan Zamoyski, przez co Macierewicz został następnie usunięty z ZChN).
Po trzydziestodniowych rządach Waldemara Pawlaka partia weszła do "koalicji siedmiu", współtworząc rząd Hanny Suchockiej, w którym objęła istotne stanowiska. Reprezentowali ją tam głównie wicepremier Henryk Goryszewski (ds. gospodarczych), Jan Piątkowski (minister sprawiedliwości), Zbigniew Jaworski (minister transportu) oraz Zdobysław Flisowski (edukacja). ZChN miało jednakże duży wpływ na politykę rządu ze względu na pokaźną liczbę mandatów. Często wyłamywało się z niekorzystnych dla Polski ustaleń rządowych, np. głosując przeciwko Programowi Powszechnej Prywatyzacji czy Układom Stowarzyszeniowym z EWG.
W opinii części społeczeństwa, ZChN w pierwszej połowie lat 90. miało wizerunek "modelowej" partii narodowo-katolickiej, zmierzającej do zwiększenia wpływu Kościoła w życiu publicznym i prywatnym oraz ograniczenia pewnych swobód obywatelskich, zwłaszcza w sferze obyczajowej, a także wiązane było z umiarkowanym nacjonalizmem. Wizerunek ten utrwalony został zwłaszcza przez niektórych artystów, głównie piosenkarzy i satyryków. W opinii innej części społeczeństwa ZChN broniło w sferze publicznej podstawowych wartości cywilizacji, w tym prawa do życia.
W wyborach 1993 ZChN utworzyło Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna” wraz ze Stronnictwem Ludowo-Chrześcijańskim Artura Balazsa i Partią Konserwatywną Aleksandra Halla. Mimo, iż KKW "Ojczyzna" zorganizowana pod auspicjami bp. Gocłowskiego osiągnęła 6,37 % głosów poparcia, to jednak nie przekroczyła progu wyborczego dla koalicji i nie znalazła się w Sejmie. Rozbicie ówczesnej prawicy na kilka komitetów wyborczych (PC, KPN, BBWR, PSL-PL, ROP) doprowadziło do niebywałego rozproszenia sił i zmarnowania głosów wyborców. Poza tym istotny wpływ miała też powszechna w mediach krytyka ZChN i ideologii chrześcijańsko-narodowej oraz prowokacyjnych afer obyczajowych o które niesłusznie oskarżono niektórych liderów - np. S. Niesiołowskiego (sprawa Anastazji P.), a także nierzadko niezrozumiałych zmian sojuszy politycznych w ciągu niecałych dwóch lat.
[edytuj] Poza parlamentem (II kadencja) =
Na cztery lata ZChN musiało zadowolić się pozostaniem w opozycji pozaparlamentarnej tworząc wówczas Przymierze Prawicy (ZChN-PC-PChD –PSL”PL”). Jedynymi reprezentantem ZChN wewnątrz władz centralnych był b. Wicepremier Henryk Goryszewski, który został szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego przy Prezydencie RP (1994-1995) i Marek Jurek będący przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W 1994 r. z kierowania ZChN-em zrezygnował prof. Wiesław Chrzanowski i nowym prezesem został Ryszard Czarnecki.
W czasie wyborów prezydenckich w roku 1995 ZChN nie mogąc się zdecydować na kilku kandydatów (m.in. Adam Strzembosz, Lech Kaczyński, Wojciech Łączkowski) ostatecznie na wniosek prezesa R. Czarneckiego poparła Hannę Gronkiewicz-Waltz, by tuż przed pierwszą turą udzielić poparcia urzędującemu prezydentowi Lechowi Wałęsie popieranemu od początku przez znaczną grupę działaczy ZChN skupionych w tzw. "Inicjatywie 44" (Henryk Goryszewski, Jan Łopuszański, Kazimierz Marcinkiewicz, Arkadiusz Urban, Ryszard Makowski). Po przegranych dla prawicy i ZChN wyborach prezydenckich Ryszard Czarnecki zrezygnował z fotelu szefa ZChN i nowym prezesem został wybrany w 1996 r. Marian Piłka.
[edytuj] III kadencja sejmu
W 1997 działacze ZChN wrócili do Sejmu - tym razem kandydując z list AWS, której ZChN było istotną częścią, sytuującą się po "narodowo-katolickiej" stronie ugrupowania. Dysponowali ok. 30 mandatami, choć nie tworzyli osobnej frakcji. W skład rządu Buzka weszło trzech przedstawicieli ZChN: Marek Zdrojewski a następnie Tomasz Szyszko i Maciej Srebro (min. łączności), Jerzy Kropiwnicki (Rządowe Centrum Studiów Strategicznych) Ryszard Czarnecki (Urząd Komitetu Integracji Europejskiej), a Stanisław Zając został wicemarszałkiem Sejmu.
W latach 1997-2001 partia reprezentowała nurt bardziej pragmatyczny niż w Sejmie I kadencji, zmieniła swoje stanowisko w sprawie integracji europejskiej (na "lekkie tak") oraz wycofała się z forsowania niektórych kwestii ideologicznych. W grudniu 2000 roku stała się częścią federacji AWS, a prezes ZChN Stanisław Zając był jednym z przywódców AWS.
[edytuj] Sejm IV kadencji
W wyborach 2001 ZChN wystartowało bez powodzenia z osłabionego mocno już AWSP. Znaczna część jego działaczy weszła jednak w skład nowego ugrupowania Prawa i Sprawiedliwości organizując się uprzednio w Przymierzu Prawicy (M.Jurek, M. Piłka, K. Ujazdowski, W. Walendziak). Inni odeszli do Ligi Polskich Rodzin (J. Łopuszański, H. Nowina-Konopczyna). Zarówno PiS jaki i LPR weszło do nowego parlamentu. Po przegranych wyborach ZChN zerwało współpracę z Ruchem Społecznym i zaczęło szukać sojusznika w Lidze Polskich Rodzin. Nowym prezesem ZChN został wybrany wówczas (2002) Jerzy Kropiwnicki.
W wyborach samorządowych w 2002r. ZChN wespół z RKN i ROP współtworzyło komitet wyborczy "Razem Polsce", który jednak nie odnosi większych sukcesów. Jedynie prezes ZChN Jerzy Kropiwnicki zostaje wówczas prezydentem Łodzi, a Ryszard Tur prezydentem Białegostoku. Po wyborach w roku 2004 działacze samorządowi ZChN inicjują powstanie Chrześcijańskiego Ruchu Samorządowego na którego czele staje prezes ZChN Jerzy Kropiwnicki.
W referendum unijnym w 2003 ZChN wzywało do opowiedzenia się za integracją z Unią Europejską. A w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 r. Jerzy Kropiwnicki imieniem ZChN współtworzy Narodowy Komitet Wyborczy wraz z b. Marszałkiem Sejmu Maciejem Płażyńskim i b. wicepremierem Januszem Steinchofem, który jednak nie odnosił sukcesów. Wtedy też tuż przed wyborami z ZChN odszedł do Samoobrony Ryszard Czarnecki.
29 września 2004 nadzwyczajny zjazd delegatów ZChN w województwie zachodniopomorskim podjął decyzję o rozwiązaniu lokalnych struktur tej partii. Władze centralne ZChN zgodnie ze statutem uznały tę decyzję za nielegalną.
[edytuj] Po roku 2005
W czasie wyborów prezydenckich roku 2005 stronnictwo początkowo upatrywało swej szansy w budowie bloku politycznego wokół kandydatury Zbigniewa Religi - m.in z PSL (Janusz Wojciechowski) w ramach porozumienia Zgoda. Zbigniew Religa jednak przed pierwszą turą wycofał się z kandydowania i poparła lidera PO Donalda Tuska. W tej sytuacji prezes Jerzy Kropiwnicki poparł imieniem ZChN zwycięskiego kandydata na prezydenta, Lecha Kaczyńskiego. W wyborach parlamentarnych w 2005r. po nieudanych próbach instytucjonalnego zawiązania porozumienia wyborczego ze znaczącą formacją centroprawicową (PiS, LPR, PO) i nieudanych próbach budowy alternatywnego komitetu wyborczego (m.in. wespół z Ruchem Patriotycznym i Domem Ojczystym) niewielka część członków ZChN startowała z powodzeniem z listy PiS.
Na ostatnim zjeździe partii 4 czerwca 2006 roku pojawiła się koncepcja nawiązania współpracy z Kołem Narodowym w parlamencie i współtworzenia nowej formacji chrześcijańsko-narodowej w oparciu o ZChN. Koncepcja ta reprezentowana przez Region Mazowiecki ZChN i jej kandydata na prezesa stronnictwa Arkadiusza Urbana (dotychczasowego wieloletniego sekretarza generalnego ZChN) uzyskała poparcie nieco ponad 40% delegatów. Za koncepcją tzw. "trwania" w dotychczasowej formule opowiedzieli się pozostali delegaci, którzy poparli Jacka Szczota (dotychczasowego wiceprezesa ZChN). Nie utrzymali oni jednak tej formuły prawnej, ani organizacyjnej stronnictwa. Partia została wykreślona z ewidencji partii politycznych w dniu 21 września 2006 Podobny problem ZChN przeżył już raz w roku 2001, kiedy frakcja Mariana Piłki usiłowała roztopić ZChN w jednolitej partii AWS. W styczniu 2007 działacze z różnych regionów podjęli wysiłek aby ponownie zarejestrować ZChN.
Działacze ZChN utworzyli już w 2005 r. Stowarzyszenie "Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe", którego władze są identyczne z przedostatnimi władzami partii ZChN (prezes - Jerzy Kropiwnicki, przewodniczący Rady Naczelnej - Stanisław Zając, sekretarz generalny Arkadiusz Urban). Formalnie jest ono quasi kontynuacją dawnego ZChN. Znaczna część działaczy stronnictwa współtworzy również Chrześcijański Ruch Samorządowy (od 2003), który bez większego powodzenia uczestniczy w kampanii wyborczej w 2006 r.
