జానపద గీతాలు
వికీపీడియా నుండి
జానపదమనగా జనపదానికి సంబంధించినది. జనపదమనగా పల్లెటూరు. జనపదమున నివశించు వారు జానపదులు, వారు పాడుకొను పాటలు జానపదములు. జానపద గీతాలు: జాన పదులు పాడుకునే గీతాలను జాన పద గీతాలు అంటారు. వీటినే ఆంగ్లములో folk songs అని అంటారు. తెలుగు జాన పద గీతాలు చాలా పురాతన కాలమునుండి వస్తున్నాయి. ఆశ్చర్యకరమైన విషయము ఏమిటంటే ఈ జనపదగీతాలలో కొన్నిసార్లు చక్కని ఛందస్సు కూడా ఉంటుంది.
పదకవితా పితామహుడు అన్నమాచార్యుల వారు ఆ కాలంలో ప్రసిద్ధములైన జానపద బాణీలలో చాలా పదములు రాసి మనల్ని ధన్యులని చేయ రాగిరేకుల పై భద్రపరిచినారు.
కొండవీడు మందేరా - కొండపల్లి మందేరా కాదనువాడుంటే - కటకం దాకా మందేరా
చూసినారా ఎంత వీర పదమో, ఈ పదము వెనక ఒక చిన్న కథ ఉన్నది, శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు కటకం పై యుద్దానికి వెళ్తూ శకునం చూడగా ఒక రజకుడు ఈ పాట పాడుతూ తన బిడ్డడిని నిద్రపుచ్చుతున్నాడంట :-)
అలాగే ఈ దిగువ మాయలేడి కోలాటం పాట చుడండి
[మార్చు] కోలాటం పాట
రామయ్య గట్టించే కోలు రత్నాల మేడ కోలు
సీతమ్మ గట్టించే కోలు సిరిపరినా సోల కోలు
సిరిపర్నసోలాలా కోలు సిత్తారీ ముగ్గు కోలు
సిత్తారి ముగ్గు పైనా కోలు రత్నాల కమ్మడీ కోలు
రత్నాల కమ్మడీ పైనా కోలు వాలు చిలకాలు కోలు
వాలు చిలుకలపినా కోలు వారిద్దరయ్యా కోలు
రామయ్యా సీతమ్మా కోలు జూదమాడంగా కోలు
ఆడుతాడుత వచ్చే కోలు అది మాయలేడి కోలు
మాయాలేడికైనా కోలు మడిమే లందమ్మూ కోలు
అటుజూడురామయ్య కోలు అటుజూడావయ్యా కోలు
.....ఇలా సాగి పోతుంది
దీనిని శ్రీ బిరుదురాజు రామరాజు గారు 1956 లో నల్లగొండ జిల్లా కేతేపల్లి గ్రాములో కట్టెకోత వృత్తివాల్ల దాగ్గర నుండి సేకరించినారు.
ఇహ జానపదాలను రకరకాలుగా విభజించ వచ్చు
- వివిధ రస పోషణనును బట్టి, అనగా హాస్యాది నవరస పోషణను బట్టి
- వివిధ వస్తు నిర్ణయాన్ని బట్టి, అనగా భక్తి, చారిత్రిక, స్త్రీల పాటలు ఇత్యాది
- ఇంకా వాటి లోని కవిత్వ నిర్ణయాన్ని బట్టి
[మార్చు] కవిత్వాంశాలను బట్టి జానపద విభజనము
- జోల పాటలు
- లాలి పాటలు
- పిల్లల పాటలు
- బతుకమ్మ పాటలు
- గొబ్బిళ్ళ పాటలు
- సుమ్మీ పాటలు
- బొడ్డేమ్మ పాటలు
- ఏలెస్సా, ఓలెస్సా పాట
- వానదేవుని పాటలు
- తుమ్మెద పాటలు
- సిరిసిరి మువ్వ పాటలు
- గొల్ల పాటలు
- జాజఱ పాటలు
- కోలాటపు పాటలు
- ఏల
- చిలుక
- సువ్వాల
- భ్రమర గీతాలు
- నాట్ల పాటలు
- కలుపు పాటలు
- కోతల పాటలు
- చెక్కభజన పాటలు
- జట్టిజాం పాటలు
- వీధిగాయకుల పాటలు
- పెళ్ళి పాటలు
- గ్రామదేవతల పాటలు
- తత్త్వాలు
- భిక్షుకుల పదాలు
- ఇంకా వర్గీకరింపబడని గీతాలు
[మార్చు] జానపద గీతాలు
జోల పాటలు || లాలి పాటలు || పిల్లల పాటలు || బతుకమ్మ పాటలు || గొబ్బిళ్ళ పాటలు || సుమ్మీ పాటలు || బొడ్డేమ్మ పాటలు || వానదేవుని పాటలు || తుమ్మెద పాటలు || సిరిసిరి మువ్వ పాటలు || గొల్ల పాటలు || జాజఱ పాటలు || కోలాటపు పాటలు || భ్రమర గీతాలు || నాట్ల పాటలు || కలుపు పాటలు || కోతల పాటలు || చెక్కభజన పాటలు || జట్టిజాం పాటలు || వీధిగాయకుల పాటలు || పెళ్ళి పాటలు || గ్రామదేవతల పాటలు || తత్త్వాలు || భిక్షుకుల పదాలు || ఇంకా వర్గీకరింపబడని గీతాలు
