Wikang Serbyo
Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.
| Serbyo (српски) | |
|---|---|
| Sinasalita sa: | Serbya at Montenegro, BiH, Croatia, at kung saan pa |
| Rehyon: | Balkans |
| Pangkalahatang bilang ng tagapagsalita: | 10 milyon (25 milyon) |
| Pagkahanay: | Ika-75 (44) |
| Henetikong Klasipikasyon: |
Indoeuropeo Slavonic |
| Opisyal na status | |
| Opisyal na wika ng: |
Serbya at Montenegro |
| Nire-regulate ng: | Matica Srpska at SANU |
| Mga kodigo pangwika | |
| ISO 639-1 | sr |
| ISO 639-2(B) | scc |
| ISO 639-2(T) | srp |
| SIL | SRC |
Ang Serbyo ang isa sa mga pamantayang bersyon ng dyasistemang Central-South Slavic, na dating (at malimit pa ring) tinatawag na Hrvatskosrpski (Serbo-Croatian). Pangunahing ginagamit ang Serbyo sa Serbya at Montenegro, Republika Srpska, at ng mga Serbyo sa kung-saan.
Base sa dyalektong Štokavski ang Serbyo, may anyo itong Kanluran at Silangan, at pareho itong nasusulat sa Alpabetong Romano at Alpabetong Siriliko. Naiiba rin ang bersyong Serbyo sa ponetikong pagtranskribi nito ng mga pangalang banyaga.
Nagsimulang lumitaw ang literaturang Serbyo noong Middle Ages, kung kailan nalikha ang ilang mga akda tulad ng Miroslavljevo jevandjelje (Ang Ebanghelyo ni Miroslav) na isinulat noong 1192 at ang Dušanov zakonik (Ang Kodigo ni Dušan). Habang kaunti lang ang napreserbang sekular na akda, akma naman sa panahon ang mga yon na napreserba. Halimbawa ang Serbian Alexandride, isang akda tungkol kay Dakilang Alejandro, at isang salin sa Serbyo ng Tristán at Isolda.
Sa kahulihang dulo ng ika-14 dantaon, nalupig ng Imperyong Otomano ang Serbya at nawalan ng oportunidad ang paglikha ng sekular na literatura. Gayunman likha ng panahong ito ang ilan sa mga pinakadakilang akdang panliteratura sa Serbyo at ito ay nasa anyo ng literaturang oral, pinakatanyag ang poesiyang epikong Serbyo. Isang katotohanan na inaral ni Goethe ang wikang Serbyo upang makapagbasa ng poesiyang epikong Serbyo sa orihinal. Nalikha lamang ang literatura sa anyong nakasulat sa mga monasteryo at simbahan para sa gamit pangrelihyon, at nasa Old Church Slavonic ang mga ito. Pagkarating ng kahulihang dulo ng ika-18 dantaon alyenado na ang literaturang nakasulat mula sa wikang sinasalita. Noong simula ng ika-19 dantaon sinundan ni Vuk Karadžić ang mga naunang gawa ni Sava Mrkalj ukol sa pagrereporma ng alpabetong Siriliko gamit ang prinsipyong ponetiko, at ginawa niya ring isulong ang paggamit ng wikang sinasalita bilang pamantayang panliteratura.
1494 nang unang mailathala sa Cetinje ang unang libro sa Serbyo, 40 taon lang ang nakalipas nang maimbento ni Gutenberg ang movable type.
Statistiks ng mga tagapagsalita alinsunod sa bansa:
- Serbya at Montenegro: 7 170 000
- Serbya: 6 770 000
- Montenegro: 401 382 (2003)
- BiH: 1 500 000
- Croatia: 44 629 (2001)
- Masedonya: 33 315 (2001)
- Romanya: 20 377 (2001)
- Awstralya: 50 000 (2001)
[baguhin] Lingks palabas
- Standard language as an instrument of culture and the product of national history artikulong sinulat ng tanyag na linggwistang si Pavle Ivić
- Diksyonaryong Serbyo-Inggles at Inggles-Serbyo sa SlavicNet
- Diksyonaryong Serbyo-Aleman-Inggles sa Krstanica
- Serbian School (kursong online sa wikang Serbyo sa Inggles)
- Serbian Language and Culture Workshop Learn Serbian
