Pir Sultan Abdal

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu maddenin tarafsızlığı konusunda şüpheler var.
Maddede taraflı olarak övme ya da yerme amacını taşıyan ve doğruluğu kanıtlanamayan kısımlar olduğu iddia edilmektedir! Ayrıntılar için tartışma sayfasına bakınız.

Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün referansları veya kaynakları belirtilmemiştir.
Uygun şekilde referanslarını veya kaynaklarını belirterek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda yaşamış halk şairi, ozan. Asıl adı Haydar'dır. Yaşamının büyük bölümü Sivas’ın Yıldızeli ilçesinin Çırçır Bucağına bağlı Banaz köyünde geçti. 16. yüzyılın ikinci yarısında Sivas çevresinde boy gösteren Alevi-Bektaşi Safevi-Türkmen kökenli yani Şah İsmail yanlısı Caferi mezhebi olaylarına karıştı. Sivas Beylerbeyi Deli Hızır Paşa, Pir Sultan'ı astırdı. Ölümünün, 1547-1551 ya da 1587-1590 arasındaki bir tarih olduğu sanılıyor.

Konu başlıkları

1 6 Ayrı Kimlik
2 Yetişme Koşulları
3 Hakkında Araştırma ve Çalışmalar Yapanlar
4 Dış Bağlantılar

[değiştir] 6 Ayrı Kimlik

Çeşitli araştırmalarda 6 ayrı Pir Sultan kimliğine değinilir. Sırasıyla,

Çorum yöresinden olup bir süre Ankara’da Hasan Dede tekkesinde kalan Pir Sultan'ım Haydar,
Aruzla şiirler yazan Pir Sultan,
Divriği yöresinde yetişen ve asıl adı Halil İbrahim olan Pir Sultan Abdal,
18. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyılın başında yaşamış olan Abdal Pir Sultan,
16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl başında yaşayan ve Pir Sultan'ın asılmasıyla ilgili deyişleri söyleyen Pir Sultan Abdal.
Son olarak menkıbeleşmiş yaşamıyla tanınan, Hızır Paşa'nın astığı kabul edilen 16'ncı yüzyıl şairi Banazlı Pir Sultan Abdal. Halk edebiyatı araştırmacıları, günümüzde tanınan Pir Sultan Abdal olarak Banazlıyı kabul eder.

Pir Sultan Abdal Safevi yanlısı değildir.^{[kaynak belirtilmeli]} Yazdığı deyişlerin hepsi Şah'a yazılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Alevilikte Şah ile Hakk yani Allah anlatılmak istenir.^{[kaynak belirtilmeli]} Şah Hz. Ali ile de özdeşleştirilir, çünkü Alevilikte Hz. Ali Şah-ı Merdan olarak adlandırılır ve Hakk-Muhammed-Ali bir bütün olarak tanımlanır. Pir Sultan Abdal bu anlamda Şah'a gidelim derken doğru ve temiz yol olan Hakk yolu (Hakk-Muhammed-Ali yolu), aklın ve bilimin yolu olan Allah'ın yoluna davet etmiştir.

[değiştir] Yetişme Koşulları

Pir Sultan Abdal, halk arasında Yedi Ulular olarak bilinen Yedi Ulu Ozan'dan biridir. Alevi gelenekleri ile dergâhta tarikat ortamında Türk dilini kullanarak yetişti. Şiirlerinde duru ve yalın bir Türkçe kullandı. Ana konuları, Deyişler, Nefesler, Hakk sevgisi, Ehl-i Beyt sevgisi, duazimam, ilahi aşk, tasavvuf ve sosyal uyarı niteliğindedir. Bazıları her ne kadar Pir Sultan'ı başkaldıran asi biri olarak gösterse de gerçekte Pir Sultan Abdal'ın yaşadığı Sivas bölgesinde o tarihte hiçbir halk ayaklanmasına rastlanmamaktadır. Dolayısıyla bir derviş olarak toplumu irşat (İlimiyle ve aklıyla toplumu bilgilendirmiştir) etmiştir. Tekke ve tasavvufun kalıplarını aşıp geniş bir halk kesimine seslenebildi. Medrese öğrenimini Erdebil'de görmesine rağmen, diğer bazı halk şairlerinin tersine, Divan Edebiyatı'ndan hiç etkilenmedi. Alevi olan Pir Sultan Abdal Türk diline sahip çıkmıştır.

[değiştir] Hakkında Araştırma ve Çalışmalar Yapanlar

Sadeddin Nüzhet Ergun, Abdülbaki Gölpınarlı, Pertev Naili Boratav, Cevdet Kudret, Cahit Öztelli, Asım Bezirci, Sabahattin Eyüboğlu, Mehmet Fuat, Orhan Ural, Mehmet Bayrak, Ali Haydar Avcı, Erol Toy ve Battal Pehlivan'ın Pir Sultan Abdal ile ilgili araştırma kitapları vardır. Özellikle Ali Haydar Avcı'nın "Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal" adlı çalısması konuyla ilgili çok hacimli bir çalışmadır.

Ayrıca Opera Sanatçısı ve Halk Müziği Araştırmacısı ve icracısı Ruhi Su, Pir Sultan'ın eserlerinden bazılarını bir albümde toplayarak yorumlamıştır.