Proton
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
- Xem các nghĩa khác tại proton (định hướng)
Proton (p hay H+) là một loại hạt tổ hợp, một thành phần cấu tạo hạt nhân nguyên tử. Bản thân proton được tạo thành từ 3 hạt quark (2 quark lên và 1 quark xuống), vì vậy proton mang điện tích +1e .
Trong nguyên tử trung hòa về điện tích, số proton đúng bằng số electron.
Số proton trong nguyên tử của một nguyên tố đúng bằng điện tích hạt nhân của nguyên tố đó, và được chọn làm cơ sở để xây dựng bảng tuần hoàn .
Proton và neutron được gọi là nucleon. Đồng vị phổ biến nhất của nguyên tử hydrô là một proton riêng lẻ (không có neutron nào). Hạt nhân của các nguyên tử khác nhau tạo thành từ số các proton và neutron khác nhau. Số proton trong hạt nhân xác định tính chất hóa học của nguyên tử và xác định nên nguyên tố hóa học.
Mục lục |
[sửa] Sự ổn định
Proton là một loại hạt ổn định. Tuy nhiên chúng có thể biến đổi thành neutron thông qua quá trình bắt giữ electron. Quá trình này không xảy ra một cách tự nhiên mà cần có năng lượng.
Quá trình này có thể đảo ngược: các neutron có thể chuyển thành proton qua phân rã bêta.
Theo lý thuyết thống nhất lớn, phân rã proton phải xảy ra, tuy nhiên đến nay các thí nghiệm cho thấy thời gian sống của proton ít nhất là 1035 năm.
[sửa] Trong hóa học
Trong hóa học và hóa sinh, proton được xem là ion hydrô, kí hiệu là H+. Một chất cho proton là axít và nhận proton là bazơ.
[sửa] Lịch sử
Ernest Rutherford được xem là người đầu tiên khám phá ra proton. Năm 1918 Rutherford nhận thấy rằng khi các hạt alpha bắn vào hơi ni tơ, máy đo sự nhấp nháy chỉ ra dấu hiệu của hạt nhân hydro. Rutherford tin rằng hạt nhân hydro này chỉ có thể đến từ ni tơ, và vì vậy ni tơ phải chứa hạt nhân hydro. Từ đó ông cho rằng hạt nhân hydro, có số nguyên tử 1, là một hạt cơ bản.
-
Xem thêm: William Prout và Giả thiết của Prout
Trước Rutherford, Eugene Goldstein đã quan sát tia a nốt, tia được tạo thành từ các ion mang điện dương. Sau khi J.J. Thomson khám phá ra electron, Goldstein cho rằng vì nguyên tử trung hòa về điện nên phải cố hạt mang điện dương trong nguyên tử và đã cố tìm ra nó.
He used the "canal rays" observed to be moving against the electron flow in cathode ray tubes. After the electron had been removed from particles inside the cathode ray tube they became positively charged and moved towards the cathode. Most of the charged particles passed through the cathode, it being perforated, and produced a glow on the glass. At this point, Goldstein believed that he had discovered the proton.[cần chú thích] When he calculated the ratio of charge to mass of this new particle (which in case of the electron was found to be the same for every gas that was used in the cathode ray tube) was found to be different when the gases used were changed. The reason was simple. What Goldstein assumed to be a proton was actually an ion. He gave up his work there. But promised that "he would return." However, he was widely ignored.
[sửa] Phản proton
Phản hạt của proton được gọi là phản proton. Những hạt này được phát hiện vào năm 1955 bởi Emilio Segrè bởi Owen Chamberlain và họ đã nhận giải Nobel vật lý năm 1959 nhờ công trình này.
