Seppuku
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Seppuku (tiếng Nhật: 切腹, Hán Việt: thiết phúc, có nghĩa là "mổ bụng") hay Harakiri là một nghi thức xưa của người Nhật. Theo nghi thức này, một võ sĩ sẽ tự mổ bụng tuẫn tiết khi bị thất thủ hoặc khi chủ bị chết để tránh bị rơi vào tay quân thù và bị làm nhục. Việc tự mổ bụng khi chủ bị chết tiếng Nhật gọi là oibara (追腹 hay 追い腹) hay junshi (殉死) (tuẫn tử). Việc tự mổ bụng được tiến hành trong phòng với trình tự nghi lễ trang trọng.
Mục lục |
[sửa] Tổng quan
Seppuku là một phần chính của võ sĩ đạo (bushido) - luật của các chiến binh samurai; tự mổ bụng là cách các chiến binh tránh bị rơi vào tay quân thù và để giảm sỉ nhục. Samurai còn có thể được các chúa đất daimyo (Đại Danh) ra lệnh phải tự mổ bụng. Sau này, các chiến binh bị ô nhục được phép tự mổ bụng thay vì bị hành quyết theo cách thông thường. Do mục đích chính của nghi lễ này là bảo vệ danh dự của chiến binh, những ai khong thuộc về giới samurai sẽ không bao giờ thực hiện hay bị ra lệnh thực hiện nghi lễ này. Những samurai nữ chỉ thực hiện tự mổ bụng với sự cho phép.
[sửa] Nghi lễ
Thời đấy, tự mổ bụng được thực hiện theo trình tự nghi thức. Một Samurai được tắm rửa, mặc áo dài trắng, ăn thức ăn khoái khẩu và khi xong thì dụgn cụ thực hiện nghi thức mổ bụng được đặt trên một cái dĩa của ông ta. Ông ta ăn mặc theo lễ nghi với cây kiếm đặt trước mặt và thường ngồi trên những tấm vải đặc biệt, vị chiến binh này sẽ chuẩn bị cho cái chết của mình bằng cách viết một bài thơ từ thế cú. Với một người (kaishakunin, hay giới tá nhân - người sẽ chém đầu vị chiến binh đã mổ bụng sau khi ông ta đã thực hiện xong nghi lễ sepukku) đứng cạnh bên, ông ta sẽ cởi áo kimono, lấy thanh kiếm ngắn wakizashi hay con dao (tantō) và đâm vào bụng, cắt theo một đường từ trái sang phải. Vị kaishakunin sẽ thực hiện daki-kubi, đó là một nhát chém gần như đứt hẳn đầu của người Samurai(Vẫn còn 1 dải thịt mỏng gắn đầu với thân thể). Do đây là một kĩ thuật đòi hỏi sự chính xác cao, nên người làm việc này thường là 1 kiếm sĩ lão luyện. Thường 1 nhát chém hoàn hảo theo đúng nghi thức sẽ được thực hiện ngay sau khi thanh dao vừa ngập vào ổ bụng của người Samurai.
Sau khi nghi lễ phức tạp này ngừng lại thì Seppuku trở thành bài thực hành trong chiến tranh hoặc một hình phạt của Luật pháp (Xem phần dưới).
Người làm công việc chém đầu vị Samurai không phải luôn luôn nhưng thường là một người bạn. Nếu một người chến binh bại trận được một ai đó tôn sùng, người đó sẽ tình nguyện trở thành Kaishakunin cho người Samurai với mong muốn được thể hiện niềm kính trọng của mình.
Trong cuốn Hagakure, Yamamoto Tsunetomo đã viết:
Một thời gian dài trong lịch sử, việc 1 Samurai được yêu cầu trở thành kaishaku là một điềm báo không tốt đẹp . Nguyên nhân là họ chẳng có được một sự kính trọng nào từ việc này. Còn nếu như chẳng may có 1 lỗi nào đó trong việc này thì hậu quả sẽ là sự thất sủng của chủ tướng.
Trong thực tế, khi cái đầu rơi xuống, sẽ tốt nhất khi để lại 1 chút da thịt mỏng sao cho cái đầu vẫn nằm trên cổ. Tuy nhiện, hiện tại, thường nó sẽ được cắt lìa hẳn.
Một số Samurai lựa chọn cách chết đau đớn hơn trong nghi lễ này gọi làjūmonji-giri (十文字切り, nghĩa là "Cắt hình chữ thập"), khi đó, trong nghi lễ sẽ không có Kaishakunin để kết thúc nhanh chóng nỗi đau của người Samurai. Trong cách tự tử này, sau vết cắt đầu tiên, Samurai sẽ cắt vết thứ 2, đau đớn hơn nhiều, cắt dọc theo dạ dày. Một Samurai chấp nhận trở thành jumonji-giri sẽ phải chịu đựng một cái chết trong sự yên lặng bằng việc bị mất máu dần dần, đôi bàn tay ông ta sẽ che lấy khuôn mặt và ra đi một cách từ từ.
[sửa] Hình phạt Seppuku
Trong khi Seppuku trong tự nguyện được nhiều người biết đến và ngưỡng mộ như một hành động của danh dự, nhưng thực tế, dạng Seppuku phổ biến nhất là Seppuku cưỡng bức, sử dụng như một hình phạt luật pháp dành cho những Samurai bị ô nhục, đặc biệt là đối với những ai đã gây ra những vụ việc nghiêm trọng như giết người vô cớ, trộm cắp, tham nhũng, hoặc mưu phản. Người Samurai sẽ gần như bị buộc tội và sẽ phải thực hiện Seppuku như 1 hình phạt, thường anh ta sẽ phải làm việc này vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn. nếu người bị kết tội không thực hiện hình phạt, thì cuộc hành quyết sẽ được thực hiêm bằng hình thức chém đầu là chuyện không phải chưa từng xảy ra, khi đó, thanh wakizashi sẽ được thay bằng 1 chiếc quạt. Nhờ đó, 1 cuộc hành quyết như vậy vẫn mang hình thức là một cuộc Seppuku. Không giống như Seppuku tự nguyện, gia đình của Samurai phải thực hiện Seppuku như một bản án sẽ phải chịu sự liên lụy. Tùy thuộc vào mức đô nghiêm trọng của vụ việc mà một nửa hoặc toàn bộ gia sản sẽ bị tịch thu, gia đình người đó sẽ rơi vào tình trạng kiệt quệ.
[sửa] Seppuku thời hiện đại
Seppuku được thực hiện như 1 hình phạt luật pháp đã được bãi bỏ từ năm 1873, ngay sau cuộc Cải cách Meiji, nhứng Seppuku tự nguyện thì chưa chấm dứt hẳn. Vẫn còn rất nhiều người sau đó được biết đến là đã thực hiện Seppuku, như cuộc Seppuku của những sĩ quan vào năm 1895 để phản đối lại việc điều động quân đội quay trở lại Trung Quốc[cần chú thích]; hay General Nogi và vợ sau cái chết của Hoàng Đế Meiji vào 1912; và của rất nhiều chiến binh và thường dân đã lựa chọn được chết để không phải đầu hàng vào cuối Chiến tranh Thế giới II.
Vào năm 1970, nhà văn nổi tiếng Yukio Mishima cùng một người học trò đã thực hiện Seppuku công khai tại tổng hành dinh của Lực lượng phòng vệ Nhật Bản sau 1 nỗ lực bất thành trong việc xúi giục lực lượng vũ trang tổ chức coup d'état (nổi dậy). Mishima đã thực hiện Seppuku ngay trong văn phòng của tướng Kanetoshi Mashita. Kaishakunin của ông, một thanh niên 25 tuổi tên là Masakatsu Morita,đã cố gắng cắt đầu ông theo như nghi thức nhưng không thành. Cuối cùng, người làm công việc này là Hiroyasu Koga. Morita sau đó đã cố gắng thực hiện Seppuku cho anh ta. Mặc dù vết cắt của anh ta chưa đủ sâu để có thể lập tức lấy mạng, nhưng cuối cùng anh ta vẫn được cắt đầu bởi Koga.
Năm 1999, Masaharu Nonaka, Một công nhân 58 tuổi của công ty Bridgestone Japan, đã cắt ngang bụng ông ta bằng con dao sashimi (dao làm bếp) để phản đối quyết định buộc ông phải nghỉ việc của ban lãnh đạo. Ông ta đã chết sau đó tại bệnh viện. Vụ tự tử này, đã trở nên nổi tiếng và được biết đến dưới cái tên 'risutora seppuku', là hậu quả của thời kì khó khăn theo sau sự sụp đổ của một nền kinh tể bong bóng ở Nhật Bản.
[sửa] Những người nổi tiếng đã từng thực hiện Seppuku
- Saigō Takamori
- Minamoto no Yorimasa
- Minamoto no Yoshitsune
- Azai Nagamasa
- Oda Nobunaga
- Shibata Katsuie
- Yamanami Keisuke
- Hojo Ujimasa
- Sen no Rikyu
- Maresuke Nogi
- Anami Korechika
- Yukio Mishima
[sửa] Đọc thêm
- Kamikaze
- Japanese funeral
- Nakano Seigo
- Jigai
[sửa] Nghiên cứu chuyên sâu
- Yamamoto Tsunetomo, Hagakure: The Book of the Samurai. Translated by William Scott Wilson. (Charles E. Tuttle, 1979)
- Jack Seward, Hara-Kiri: Japanese Ritual Suicide (Charles E. Tuttle, 1968)
- Christopher Ross, Mishima's Sword: Travels in Search of a Samurai Legend (Fourth Estate, 2006; Da Capo Press 2006)
- Seppuku - A Practical Guide (tongue-in-cheek)
- [1] Japanese Society and Culture in Perspective, 6. Suicide, the Dark Shadow
- An Account of the Hara-Kiri from Mitford's "Tales of Old Japan" provides a detailed description: http://www.blackmask.com/thatway/books162c/taja.htm
- The samurai way of death --a chapter from "Samurai: The World of the Warrior" by Dr. Stephen Turnbull
- The Fine Art of Seppuku
- Zuihoden - The mausoleum of Date Masamune -- When he died, twenty of his followers killed themselves to serve him in the next life. They lay in state at Zuihoden
- Seppuku and "cruel punishments" at the end of Tokugawa Shogunate [2]
- Tokugawa Shogunate edict banning Junshi (Following one's lord in death) From the Buke Sho Hatto (1663 AD) --
- "That the custom of following a master in death is wrong and unprofitable is a caution which has been at times given of old; but, owing to the fact that it has not actually been prohibited, the number of those who cut their belly to follow their lord on his decease has become very great. For the future, to those retainers who may be animated by such an idea, their respective lords should intimate, constantly and in very strong terms, their disapproval of the custom. If, notwithstanding this warning, any instance of the practice should occur, it will be deemed that the deceased lord was to blame for unreadiness. Henceforward, moreover, his son and successor will be held to be blameworthy for incompetence, as not having prevented the suicides."
- SengokuDaimyo.com The website of Samurai Author and Historian Anthony J. Bryant
