Anialwch

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Ardal heb llawer o law yw anialwch (diffeithwch). Ceir anialwch iâ a thwndra mewn ardaloedd oer, ac anialwch sych mewn ardaloedd poeth. Ceir anialwch sych mewn nifer o ardaloedd: mewn ardaloedd isdrofannol (e.e. Sahara, Gobi a Kalahari), mewn ardaloedd arfordirol (e.e. Atacama a Namib), mewn basnau mawr yn y mynyddoedd (e.e. y Great Basin), neu y tu hwnt i fynyddoedd. Mewn llawer ohonynt does dim ond tywod, cerrig neu halen.

[golygu] Byw yn yr anialwch

Ychydig iawn o drigfannau a geir yn yr anialwch. Yn draddodiadol mae nifer o'i drigolion yn byw bywyd nomadaidd neu led-nomadaidd. Ond lle ceir dŵr ceir gwerddonau ffrwythlon ac mae'r enghreifftiau mwyaf ohonynt yn cynnal trefi a phentrefi pur sylweddol, yn arbennig yn y Sahara ac Anialwch Arabia.

[golygu] Anialeiddio

Erbyn hyn mae analeiddio (desertification) yn broblem byd-eang. Oherwydd erydiad ac amaethyddiaeth gor-ddyfal, mae anialwch yn ehangu pob blwyddyn, yn bennaf yng ngogledd Affrica (y Sahel), ond hefyd yn ardaloedd eraill yn Affrica, canolbarth a de Asia, Awstralia, gogledd a de America a de Ewrop.

[golygu] Deg anialwch ehangaf y byd

1. 8,700,000 km² - Sahara (Affrica)
2. 1,560,000 km² - Anialwch Awstralia
3. 1,300,000 km² - Anialwch Arabia (Asia)
4. 1,040,000 km² - Gobi (Asia)
5.   715,000 km² - Kalahari (Affrica)
6.   676,000 km² - Patagonia (De America)
7.   330,000 km² - Takla Makan (Asia)
8.   312,000 km² - Sonora (Gogledd America)
9.   273,000 km² - Karakum (Asia)
10.   273,000 km² - Tharr a Cholistan (Asia)