Ανθρωπολογία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Με τον όρο ανθρωπολογία εννοείται η επιστήμη που μελετά τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Αντικείμενο έρευνας αποτελούν οι πηγές και η ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών, καθώς και οι διαφορές που παρουσιάζουν μεταξύ τους. Η λέξη ανθρωπολογία ετυμολογείται από τις ελληνικές λέξεις άνθρωπος και λόγος. Οι ανθρωπολόγοι επιχειρούν διερευνώντας το φάσμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και δραστηριότητας, να επιτύχουν την πλήρη περιγραφή των πολιτισμικών και κοινωνικών φαινομένων.

[Επεξεργασία] Τα πεδία της Ανθρωπολογίας

Η επιστήμη της ανθρωπολογίας διαιρείται σε δύο μείζονα γνωστικά πεδία, ανεξάρτητους κλάδους, τη φυσική ανθρωπολογίακαι την πολιτισμική ή κοινωνική ανθρωπολογία. Πρόκειται ουσιαστικά για δύο ανεξάρτητες επιστήμες, αν και οι ειδικοί του ενός κλάδου συχνά συμβουλεύονται και συνεργάζονται με ειδικούς του άλλου. Η φυσική ανθρωπολογία ταξινομείται γενικά στις φυσική επιστήμη, ενώ η κοινωνική ανθρωπολογία ως κοινωνική επιστήμη.

Η φυσική ανθρωπολογία ενδιαφέρεται για τις βιολογικές όψεις της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Προσπαθώντας να αποκτήσει γνώση για τις φυλετικές διαφορές, την ανθρώπινη προέλευση και την εξέλιξη, ο φυσικός ανθρωπολόγος μελετά απολιθώματα και παρατηρεί τη συμπεριφορά άλλων πρωτευόντων. Επιπρόσθετα, ο φυσικός ανθρωπολόγος μπορεί να ασχολείται με την γενετική σύσταση και εξέλιξη πρωτευόντων και του ανθρώπου, καθώς και με την εξέλιξη οικολογικών συστημάτων σε σχέση με την εξέλιξη του ανθρώπου.

Η κοινωνική ανθρωπολογία ασχολείται κυρίως με την ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Είναι μια σπουδή της ομαδικής συμπεριφοράς, της προέλευσης των θρησκειών, των κοινωνικών έθιμων και συνθηκών, της τεχνολογικής ανάπτυξης και συγγένειας.

Κλάδος της κοινωνικής ανθρωπολογίας είναι η γλωσσολογία, η σπουδή της ιστορίας και της δομής της γλώσσας. Η γλωσσολογία είναι πολύτιμο εργαλείο των ανθρωπολόγων, γιατί τους βοηθά να παρατηρήσουν τα συστήματα επικοινωνίας και να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι διαφορετικές ομάδες τον κόσμο. Τον βοηθά, επίσης, να συλλέγει τις προφορικές ιστορίες που δημιουργεί μια κοινότητα, την ποίηση, τα τραγούδια τους μύθους, τις παροιμίες και παραμύθια της.

Η φυσική και κοινωνική ανθρωπολογία συνδέονται με δύο άλλα γνωστικά πεδία: την αρχαιολογία και την εφηρμοσμένη ανθρωπολογία. Στις ανασκαφές οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν τα υπολείμματα αρχαίων κτηρίων, εργαλεία, κεραμεική και άλλα τέχνεργα με την βοήθεια των οποίων είναι δυνατόν να αναλυθούν οι διάφορες πτυχές της κοινωνικής ζωής της περιόδου.

Η εφηρμοσμένη ανθρωπολογία χρησιμοποιεί τα αποτελέσματα της έρευνας της φυσικής και κοινωνικής ανθρωπολογίας, προκειμένου να βοηθήσει κυβερνήσεις και άλλους οργανισμούς να εφαρμόσουν πολιτικές για ιδιαίτερες πληθυσμιακές ομάδες. Μπορεί, για παράδειγμα, να βοηθήσει κυβερνήσεις υπό ανάπτυξη χωρών να δείξουν σε ιδιαίτερες ομάδες ή άτομα τον τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ανταπεξέλθουν στις περιπλοκότητες του πολιτισμού του 21ου αιώνα. Τα αποτελέσματα τέτοιων ερευνών είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν από κυβερνήσεις για τη διαμόρφωση κοινωνικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών στρατηγιών για εθνικές μειονότητες. Το έργο της εφηρμοσμένης ανθρωπολογίας γίνεται συχνά από ειδικούς στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας και της ψυχολογίας.

Τα πεδία της ανθρωπολογίας, ωστόσο, περιγφράφονται με διαφορετικό στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Παρόλο που στις ΗΠΑ ο όρος ανθρωπολογία χρησιμοποιείται γενικώς για να περιγράψει το σύνολο της σπουδής, στην Ευρώπη χρησιμοποιείται συνήθως ο όρος εθνολογία, από την άποψη ότι η εθνολογία μελετά την πολυφυλετική διασπορά της ανθρωπότητας, την προέλευση των φυλών, τα χαρακτηριστικά και τις διαφορές τους. Επίσης, ό,τι αποκαλείται "πολιτισμική ανθρωπολογία" στις Ηνωμένες Πολιτείες ονομάζεται "εθνολογία" στις ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν εκπαίδευση και έρευνα στο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο. Ο όρος φυσική ανθρωπολογία χρησιμοποιείται τόσο στον Παλαιό όσο και στον Νέο κόσμο.

Οι κλάδοι της κοινωνικής ανθρωπολογίας στις ΗΠΑ είναι τρεις: ιστορική ανθρωπολογία ή εθνολογία, προϊστορία (ή προϊστορική αρχαιολογία) και γλωσσολογία (ή γλωσσολογική ανθρωπολογία). Στην Ευρώπη οι κλάδοι είναι: εθνολογία (με την στενή έννοιά της ως ιστορική περιγραφή και σύγκριση των φυλών), προϊστορία ή προϊστορική εθνολογία και γλωσσολογία ή γλωσσολογική εθνολογία.

[Επεξεργασία] Διεπιστημονικές προσεγγίσεις

Εξαιτίας του γεγονότος ότι περιλαμβάνει ως κλάδος ένα ευρύ φάσμα γνωστικών πεδίων, ερευνώντας σχεδόν όλες τις όψεις της ανθρώπινης κοινωνίας, η ανθρωπολογία χρησιμοποιεί τα συμπεράσματα ερευνών που προέρχονται από άλλες επιστήμες, προκειμένου να εξάγει τα συμπεράσματά της. Ανάμεσα στις επιστήμες που χρησιμοποιεί συγκαταλέγεται η ιστορία, η γεωγραφία, η γεωλογία, η βιολογία, η ανατομία, η γενετική, η οικονομία, η ψυχολογία και η κοινωνιολογία, μαζί με την αρχαιολογία και τη γλωσσολογία που ήδη αναφέρθηκαν.