Σονάτα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η σονάτα είναι πολυμερής οργανική μορφή. Κατ' εξοχήν μορφή της είναι η σόλο σονάτα, για ένα σολιστικό όργανο, η σονάτα για δύο ή περισσότερα όργανα, η Συμφωνία, που είναι σονάτα για ορχήστρα και το Κοντσέρτο, σονάτα για σόλο όργανο και ορχήστρα.
Πρωτοεμφανίστηκε τον 16ο αι., χωρίς σταθερή μουσική μορφή. Ήταν όμως οργανωμένη σε τμήματα, κάτι που επέτρεψε τη μεταγενέστερη εξέλιξή της.
Στην περίοδο του Μπαρόκ υπήρχαν δύο βασικοί τύποι σονάτας για περισσότερα όργανα:
- η σονάτα δωματίου (sonata da camera), με Πρελούδιο και χορευτικά μέρη
- η εκκλησιαστική σονάτα (sonata da chiesa), με εναλλαγή αργό-γρήγορο-αργό-γρήγορο.
Από την εποχή του Μπαρόκ υπήρχε και η σόλο σονάτα, για ένα όργανο.
Η κλασική σονάτα έχει 3 ή 4 μέρη, με την εξής ακολουθία:
- 1ο μέρος γρήγορο, με δομή της "φόρμας σονάτας"
- 2ο μέρος αργό και λυρικό
- 3ο μέρος (συχνά παραλείπεται) Μενουέτο και Τρίο ή Σκέρτσο
- 4ο μέρος γρήγορο, στην κύρια τονικότητα, με μορφή Ρόντο ή φόρμα σονάτας.
Ήδη ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν πειραματίστηκε με αρκετές καινοτομίες στις σονάτες του, όπως οι σονάτες 13 και 14 "quasi una fantasia", η οι τελευταίες σονάτες, στις οποίες προσέθεσε φούγκες. Από την εποχή του ρομαντισμού η σονάτα διαφοροποιήθηκε αρκετά. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η ενιαία σονάτα για πιάνο του Φραντς Λιστ.
