Evoluismo
El Vikipedio
Biologio > Evoluismo
Evoluismo (aŭ evolucio) estas la biologia teorio de Alfred Russel Wallace kaj Charles Darwin kiu klarigas la evoluon de specioj per natura selektado: "la pluvivado de la plej taŭgaj". Evoluismo diras, ke specioj evoluas ĉar nur la plej bonaj specianoj povas venki en la lukto por nutraĵo kaj vivo por generi la sekvontan generacion.
Evoluismo antaŭsupozas la originon de vivo kaj la transdonon de trajtoj inter generacioj.
Ankaŭ Alfred Russel Wallace eltrovis kaj proponis evoluismon. Wallace, kiel Darwin, eltrovis evoluismon post vojaĝo cirkaŭ la mondo kiel biologo, vojaĝo kiel iris tra insularon. Tio montris al ili la variecon de vivo, sed ne la kielon. La ideon por la kielo ili trovis en la libro Population de Malthus.
Darwin eltrovis evoluismon dum ĉirkaŭmonda vojaĝo de la ŝipo HMS Beagle en la 1830-aj jaroj, sed klarigis la teorion nur en 1859 en la libro Origin of Species ("Origino de Specioj"), post kiam li ricevis leteron de Wallace, kiu proponis la saman teorion. Laŭ Wallace evoluismo ne povas klarigi la menson de homo. Darwin disputis tion kaj verkis Descent of Man ("Deveno de Homo") en 1871. Polemiko estas pri tiu ĉi temo. La konceptoj defenditaj de Wallace pri specioj estas pli modernaj ol la de Darwin. Ankaŭ Wallace malakceptis terio de Lamark pri heredaĵo de trajtoj. Darwim mem diris ke neniu resumis tiel trafe la teorion de origino de specioj, tiel ke la nomoj de la ĉapitroj de la sia libro Origino de la Specioj venis el letero el Wallace al Darwin. Wallace, je siaj lastaj jaroj, iĝis spiritualisto kaj pro tio li malfamiĝis en 19a scienc-medio.
Evoluismo klarigas pri la historio de vivo, sed ne pri la origino de vivo, kiu estas ankoraŭ nekonata, kvankam pluraj teorioj jam ekzista pri tio; pri tio vidu Origino de vivo.
Laŭ evoluismo, ĉia vivo sur la tero estas unu familio: ĉiu vivaĵo estas kuzo de ĉiuj aliaj, ĉar ili ĉiuj devenas de la sama pravivaĵo.
Evoluismo ne parolas pri progreso de vivo, sed simple pri ĝia varieco. Fakte, laŭ evoluismo, skarabo aŭ eĉ bakterio estas iel multe pli sukcesa ol homo.
