Berotze globala
Wikipedia(e)tik
Berotze globala lurrazaleko, aireko eta ozeanoetako batez besteko tenperaturaren igoera da, azken hamarkadetan eta bere aurreikusitako jarraipena.
Lurrazaletik hurbil batez besteko aireko tenperatura orokorra 0,74 ± 0,18 º C igo da azken mendean. Intergovernmental Panel on Climate Changeren (IPCC) arabera “antzemandako tenperaturaren gehienezko igoera XX. mende erdialdetik, gizakiak isuritako berotegi-gasetan oinarrituta bide dago”. Honek lurrazala eta behe atmosferaren beroketa eragiten du, berotegi-efektua handitzen.
1950. urtetik zenbait gertarik, efektu arinak eragin dituzte tenperatura igotzean, sumendiak eta eguzki-izpien noranzko aldaketak, alegia. Nahiz eta zenbait elkarte zientifiko eta zientzi akademia bat etorri ondorio honekin, zientzialari asko ez datoz bat behaturiko berotzearen arrazoi garrantzitsuenekin.
IPCC-ek aipaturiko modeloek tenperatura orokorrak 1990.etik 2100.era, 1,1etik 6,4ºC-tara igo daitekeela aurreikusten dute.
Balio-eremuek berotegi-gasen isuriak zein klimaren sentiberatasuna adierazten dituzte. Nahiz eta ikerketa gehienak 2100. urtea arte oinarrituta izan, berotze eta itsas mailaren igoera, milurteko batean baino luzeago jarraitzea espero da, berotegi-gas gehiagorik isuri ez arren. Hau karbono dioxidoaren bizitza luzean eguratsean isladatzen da.
Etorkizunerako klimaren benetazko aldaketa jakiteke dago, eta batez ere nola aldaketak leku batetik bestera izango diren. Debate politiko eta publiko behar da, - diru kontu erangikorrak aztertuz - berotzea gorantza joan ez dadin, edo behintzat ondorioekin bizitzen ikasteko. Nazioarteko gobernu gehienek, sinatu eta bat egin dute Kioto Protokoloarekin, non berotegiko gas isurketak murrizteko plangintza azaltzen den. (Ikusi: Kiotoko Prokolo sinatzaileak)
[aldatu] Izenaren inguruan
Berotze globalaren hitza, hozte globalarekin harremana dauka eta klima-aldaketaren eremuan kokatzen da. Berotze globala aro eta zergaitiei begira neutroa da, baina erabili arrunt eta zientifikoan, gizonek eraginda duela gutxiko berotzea adierazi nahi du. Horrela UNFCCC-ek erabiltzen du klima-aldaketa, berriz, gizakiek ez eragindako aldaketari, klima-aldakortasuna deitzen dio.
