Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca
Izvor: Wikipedija
| Ovaj članak ili dio članka nije pokriven izvorima (literatura, web stranice itd.). Pomozite Wikipediji navođenjem odgovarajućih izvora. |
|
|||||
 << 1918. - 1941. >>   << 1918. - 1941. >>   << 1918. - 1941. >>  |
|||||
|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||
| Razdoblje postojanja | 1. prosinca 1918. - 10. travnja 1941. | ||||
| Geslo: | Jedan narod, jedan kralj, jedna država | ||||
| Himna: | Bože pravde + Lijepa naša domovino + Naprej zastava slave (miješavina) | ||||
| Službeni jezik | Srpsko-hrvatsko-slovenski | ||||
| Glavni grad | Beograd | ||||
| Ustroj vlasti | Konstitucionalna monarhija | ||||
| Površina | 247.542 km² (1931..) | ||||
| Stanovništvo | 13.934.038 (1931..) | ||||
| Zadnji poglavar države | Kralj: - 1934.-1941. - Petar II. Karađorđević Premijer: - 1939.-1941. Dragiša Cvetković |
||||
| Valuta: | Austro-ugarska kruna (do 1920.) Jugoslavenski dinar (od 1920.) (100 para) |
||||
| Pozivni broj: | ? | ||||
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevina Jugoslavija), naziv je za državu koja je obuhvaćala područje sadašnje: Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine,Srbije, Crne Gore, i Makedonije, i nastala je 1. prosinca 1918 i nestala je sa svjetske pozornice 17. travnja 1941.
Sadržaj |
[uredi] Kronologija
Ugovorom između Jugoslavenskog odbora, koji je predstavljao južnoslavenske narode koje su se odvojili od Austro - Ugarske monarhije, i kralja Aleksandra Karađorđevića nastala je 1. prosinca 1918. prva Jugoslavija pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Tog datuma regent Aleksandar Karađorđević neočekivano je proglasio Kraljevinu SHS, iako su se i Hrvati i Slovenci ujedinili u Kraljevinu Srbiju bojeći se da će ih Italija anektirati. Nikola Pašić, dotadašnji srbijanski premijer, na svečanom skupu je pao u nesvjest zbog ovog čina regenta.
Iako su predstavnici Države SHS, na čelu sa Svetozarem Pribičevićem, prije upućivanja u Beograd od Narodnog vijeća Države SHS dobili dokument "Naputak" kojim se uvjetuje ujedinjenje Države SHS s Kraljevinom Srbijom. Dolaskom u Beograd, pod dojmom pristupa Crne Gore Srbiji te samovoljni izlazak prvo Dalmacije, a potom i Slavonije, Bačke, Banata i Baranje [nedostaje referenca] iz sastava Države SHS i priključenje Srbiji, bojeći se talijanske okupacije Istre te socijalnih nemira, biva odbačen "Naputak" i napisana "Adresa" dokument o bezuvjetnom ujedinjenju Države SHS s Kraljevinom Srbijom u Kraljevinu Srbiju.
Nakon atentata na Stjepana Radića i zastupnike HSS-a u Narodnoj Skupštini u Beogradu 20. lipnja 1928. g. Aleksandar Karađorđević je 6. siječnja 1929. uveo isključivo političku diktaturu (ostavivši slobode u ekonomiji, kulturi i nauci). 3. listopada 1929. promijenjeno je ime države u Kraljevina Jugoslavija, provodeći geslo "Jedan narod, jedan kralj, jedna država".
1931. Kralj Aleksandar donosi Oktroisani Ustav i Jugoslaviju proglava ustavnom i naslednom monarhijom.
Nakon atentata na Aleksandra Karađorđevića u Marselju 1934. na čelo države dolazi trojno namjesništvo sa Knezom Pavlom kao predsjednikom namjesništva. Približavanjem drugog svjetskog rata, pod pritiskom Francuske i Engleske, počinje se rješavati hrvatsko pitanje.
- 26. kolovoza 1939. proglašena je Banovina Hrvatska. Plašeći se separacije Hrvata, Srbi na kraju pristaju na proglašavanje Banovine, te ta teritorijalna postoaje gotovo država u državi.
Pod primamljivim obećanjima, Kraljevina Jugoslavija je pristupila Trojnom paktu, ali je nakon puča (organiziranog od Engleske) nekoliko dana poslije, došlo do smjene vlasti i razvrgavanja tog pristupa.
Navedeni događaji su razbjesnili nacističke vođe, i pripremili su napad na Kraljevinu Jugoslaviju.
U kratkotrajnom travanjskom ratu 6. - 17. travnja 1941. Kraljevina Jugoslavija je nestala pod maljevima fašističke Italije i Trećeg Reicha.
[uredi] Zemljopis
[uredi] Ekonomija
[uredi] Stanovništvo
[uredi] Vanjska politika
[uredi] Unutrašnja politika
| Politički vođe Kraljevine Jugoslavije | |
| Osoba | Funkcija |
|---|---|
 Petar I. Karađorđević |
Kralj Jugoslavije 1918. - 1921. |
 Aleksandar I. Karađorđević |
Kralj Jugoslavije 1921. - 1934. |
 Petar II. Karađorđević |
Kralj Jugoslavije 1934. - 1941. |
 Nikola Pašić |
Premijer Jugoslavije 1891 (premijer Srbije). - 1926. (vladao uz prekide) |
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca bila višenacionalna, priznati status naroda imali su samo Srbi, Hrvati i Slovenci s tvrdnjom da su to "tri plemena istog naroda".
Premda je deklarativno Kraljevina SHS bila ustavna monarhija, Vidovdanski ustav od 28. lipnja 1921. ozakonio je velikosrpski hegemonizam, unitarizam i centralizam. Sustav je obilježio i žandarmerijski teror nad političkim protivnicima, komunistima i pro-ljevičarskim strankama, republikanskim strankama te hrvatskom oporbom. Opseg tog terora se kretao od verbalnih prijetnja preko organizacija koje su bile produžena režimska ruka (ORJUNA i sl.), fizičkih ugroza sve do ubitstava.
[uredi] Premijeri
- Stojan Protić (1918-1919)
- Ljubomir Davidović (1919-1920)
- Stojan Protić (1920) - drugi mandat
- Milenko Vesnić (1920-1921)
- Nikola Pašić (1921-1924)
- Ljubomir Davidović (1924) - drugi mandat
- Nikola Pašić (1924-1926) - drugi mandat
- Nikola Uzunović (1926-1927)
- Velimir Vukićević (1927-1928)
- Anton Korošec (1928-1929)
- Petar Živković (1929-1932)
- Vojislav Marinković (1932)
- Milan Srškić (1932-1934)
- Nikola Uzunović (1934)
- Bogoljub Jevtić (1934-1935)
- Milan Stojadinović (1935-1939)
- Dragiša Cvetković (1939-1941)
[uredi] Premijeri u izbjeglištvu (Kairo/London)
- Dušan T. Simović (1941-1942)
- Slobodan Jovanović (1942-1943)
- Miloš Trifunović (1943)
- Božidar Purić (1943-1944)
- Ivan Šubašić (1944-45)
- Drago Marušić (1945)
[uredi] Administracija
[uredi] Oblasti
Nakon usvajanja Vidvodanskog ustava 1921., godine 1922. Kraljevina SHS dijeli se na 33 oblasti:
- Banja Luka
- Beograd
- Bihać
- Bitola
- Cetinje (Zeta)
- Čačak
- Ćuprija
- Dubrovnik
- Karlovac
- Kragujevac
- Kruševac
- Ljubljana
- Maribor
- Mostar
- Niš
- Novi Sad
- Osijek
- Požarevac
- Priština (Kosovo)
- Sarajevo
- Smederevo
- Split
- Skopje
- Šabac
- Štip
- Travnik
- Tuzla
- Užice
- Valjevo
- Vranje
- Vukovar
- Zagreb
- Zaječar
[uredi] Banovine
Glavni članak: Banovine Kraljevine Jugoslavije
Od 1929., nakon proglašenja Kraljevine Jugoslavije, administrativno se dijeli se na banovine:
- Dravska banovina, sjedište je Ljubljana (1929. - 1941.)
- Savska banovina, sjedište je Zagreb (1929. - 1939.)
- Primorska banovina, sjedište je Split (1929. - 1939.)
- Vrbaska banovina, sjedište je Banja Luka (1929. - 1941.)
- Drinska banovina, sjedište je Sarajevo (1929. - 1941.)
- Zetska banovina, sjedište je Cetinje (1929. - 1941.)
- Dunavska banovina, sjedište je Novi Sad (1929. - 1941.)
- Moravska banovina, sjedište je Niš (1929. - 1941.)
- Vardarska banovina, sjedište je Skopje (1929. - 1941.)
- Grad Beograd, sa Zemunom i Pančevom čine zasebnu administrativnu jedinicu koja se naziva Uprava grada Beograda.
Banovina Hrvatska (sjedište je Zagreb) nastaje 1939. spajanjem Primorske i Savske banovine, sa podjedinim dijelovoma Vrbaske i Zetske, Dunavske i Drinske banovine.
