Sprengihreyfill
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Sprengihreyfill eða brunahreyfill er vél sem nýtir bruna eða sprengingu til að knýja áfram vinnu t.d. stimpils. Blöndu af súrefni og eldsneyti er þjappað saman í brunahólfi (strokk) og ýmist verður sjálfsíkveikja eða kveikjuhetta notuð til að kalla fram sprengingu í blöndunni. Við þetta þrýstist stimpillinn frá og knýr áfram sveifarás vélarinnar. Nikolaus August Otto fann upp sprengihreyfilinn árið 1862.
[breyta] Tegundir sprengihreyfla
- Tvígegnisvél hefur tvo takta
- Fjórgengisvél hefur fjóra takta
- Fimmgengisvél hefur fimm takta
- Sexgengisvél hefur sex takta (einnig kölluð Beare Head
- Bourke-vél
- Wankel-vél
[breyta] Eldsneyti
Eldsneyti sem notað er í sprengihreyfla eru meðal annara bensín, díselolía, jarðgas, vetni, flugvélabensín, gas úr úrgangi, lífdísel, lífbútanól, hnetuolía og fleiri plöntuolíur, lífetanól, lífmetanól (metýl eða tréspíri) og önnur lífeldsneyti.
Aðal krafan sem gerð er til eldsneytisins er að auðveldlega sé hægt að flytja það úr geymi til vélarinnar og að það geymi næga orku til að knýja áfram vélina.
Súrefnin er algengasti brunahvatinn og hefur þá kosti að ekki þarf að geyma það innan vélarinnar heldur getur hún tekið það úr umhverfinu jafn óðum og hún nýtir það. Þetta léttir vélina og eykur afl hennar á móti þyngd. Sumar bifreiðar nýta nítrógen (nítrað súrefni) sem hvata við brunanna. Þetta eykur afl t.d. í kappakstri en er dýrt til lengdar. Önnur efni s.s. klór eða flúor hafa verið notuð í tilraunaskyni.
Díselvélar eru gjarnan þyngri, háværari og aflmeiri en bensínvélar á lítill ferð. Þær nýta einnig eldsneytið betur og eru því nýttar í þungar bifreiðar (vörubíla, gröfur og beltatæki), einkabíla (verður algengara eftir því sem eldsneytisverð hækkar út af nýtninni), skip, lestar og léttar flugvélar. Bensínvélar eru notaðar í einkabíla og mótorhjól (skellinöðrur og vespur sem ganga ekki fyrir rafmagni). Einnig eru til vélar sem nota vetni, metanól, etanól og lífdísel - draga þær nafn sitt af þeirri tegund sem þær nýta.
