Informateur
Van Wikipedia
Een informateur is iemand die in het kader van de kabinetsformatie na de Tweede Kamerverkiezingen in opdracht van de Koning der Nederlanden, sinds 1980 Koningin Beatrix, de mogelijkheden onderzoekt voor de vorming van een kabinet.
De informateurs (ofwel verkenners) zijn meestal afkomstig van de politieke partijen die de kern van het vermoedelijke nieuwe kabinet vormen of van de partij die het grootste is geworden of de meeste winst heeft behaald bij de verkiezingen.
Vaak zijn het relatieve buitenstaanders, die tijdelijk in de schijnwerpers komen te staan. Hun aanstelling wordt vaak als eervol ervaren. Hoewel ervaring, deskundigheid en keuze een belangrijke rol kunnen spelen in het hele traject.
Het (in)formatie-proces wordt ook wel als een 'schaakspel' gezien, waarbij de Koning(in) eens echt aan zet is en zijn/haar macht c.q. invloed kan uitoefen op de samenstelling van haar regering.
Inhoud |
[bewerk] Consultatie
Nadat de uitslag van de verkiezingen bekend is geworden (of wanneer een Kabinet gevallen is), brengen de (nieuw) gekozen fractie-aanvoerders van de politieke partijen alsmede een aantal vaste adviseurs van de Koningin (bijvoorbeeld voorzitters Eerste en Tweede Kamer, vicevoorzitter Raad van State, eventueel de Ministers van Staat, een consultatie-bezoek aan Hare Majesteit om haar hun adviezen te geven over het te volgen (in)formatie-traject.
[bewerk] Informatie-opdracht
Als regel spreekt de informatie-opdracht van een kabinet "dat kan rekenen op een vruchtbare samenwerking met de Staten-Generaal". In de praktijk betekent dit dat de mogelijkheden van een meerderheidskabinet moeten worden onderzocht.
[bewerk] (Pré-)Informateur(s)
In sommige gevallen indien gewenst, worden er achtereenvolgens een of meerdere informateurs benoemd door de Koningin. Als de situatie daar aanleiding voor geeft, kan er een soort van voor-verkenning gewenst zijn. Dit wordt ook wel eens pré-informatie-ronde genoemd onder leiding van een pré-informateur.
[bewerk] Formateur
Was (waren) in vroegere jaren formateur(s) degene(n) die het hele proces tot de vorming van een nieuw kabinet begeleidde(n), inmiddels is gegroeid dat daaraan voorafgaand (pré-)informateurs worden aangesteld en is de formateur meer en meer verworden tot de beoogd nieuwe minister-president.
Als de informatiefase slaagt dan beveelt (bevelen) de informateur(s) een formateur aan. Vaak wordt dat dan de nieuwe minister-president.
[bewerk] Informatie-fase
De informateur doet het verkennende werk. Hij gaat na welke partijen met elkaar een nieuw kabinet kunnen en willen vormen en welke problemen er daarbij overwonnen moeten worden.
Hoe ver die opdracht reikt, hangt af van de verkiezingsuitslagen. Als twee partijen een duidelijke meerderheid hebben en het eens zijn, kan de informateur een beperkte opdracht krijgen.
De informateur krijgt alle aan de Koningin uitgebrachte adviezen. Vervolgens voert hij gesprekken met politici, deskundigen en natuurlijk met de fractievoorzitters van de partijen die wellicht samen een kabinet kunnen vormen.
[bewerk] Coalitie
De verkozen leden van de politieke partijen vormen in de Tweede Kamer fracties, waarbij de partijen die een kabinet steunen de coalitie genoemd worden en de overige fracties dus de oppositie vormen.
[bewerk] (In)Formatieverslag
In een verslag adviseert de informateur de Koningin welk nieuw kabinet een goede kans van slagen heeft. De Tweede Kamer kan de informateur verzoeken zijn advies in een debat toe te lichten.
[bewerk] Concept-regeerakkoord
De opdracht kan ook zo ruim zijn dat de informateur het regeerakkoord opstelt. Ook kan hiervoor een nieuwe informateur worden aangesteld. De informateur onderhandelt met de coalitiepartijen over de gezamenlijke doelstellingen en de hoofdlijnen van beleid van het toekomstige kabinet. Als ze het eens zijn, leggen ze de afspraken vast in een regeerakkoord. Het nieuwe kabinet is gebonden aan het regeerakkoord en moet de vastgelegde afspraken de komende jaren omzetten in beleid.
[bewerk] Gemeentelijk en provinciaal niveau
Zeker na de wet op dualisering in bestuur (dualisme) vanaf 2002, waarbij in gemeenten en provincie het dagelijks en algemeen bestuur uit elkaar zijn gehaald, heeft ook hier de (in)formateur zijn intrede gedaan.
Was het voordien gebruikelijk na Raads- of Provinciale Staten verkiezingen dat de grootste partij het voortouw nam in de besprekingen om te komen tot een nieuwe coalitie. Inmiddels wordt er vaak van buiten een informateur aangesteld door de betrokken partijen om hen zo als een meer neutraal 'voorzitter' te ondersteunen in het formatieproces voor een nieuw College van Burgemeester en Wethouders c.q. College van Gedeputeerde Staten en de coalitie-onderhandelingen.
In de toekomst zal -zeker bij invoering van de gekozen burgemeester- in Nederland deze een meer nadrukkelijker rol krijgen bij de vorming van een nieuw dagelijks bestuur op gemeentelijk niveau.
[bewerk] Lijst van (in-)formateurs (Nederland) sinds 1848
Sinds 1848 zijn onderstaande personen aangezocht als (in-)formateur in Nederland:
| Kabinet | Datum verkiezingen | Datum beëdiging | Informateur(s) | Formateur |
|---|---|---|---|---|
| Kabinet-Balkenende IV | 22-11-2006 | 25-11-2006 20-12-2006 09-02-2007 |
1. Rein Jan Hoekstra (CDA), 3 weken (?) 2. Herman Wijffels (CDA), ca. 6 weken |
Jan Peter Balkenende (CDA), 13 dagen |
| kabinet-Balkenende III | 30-06-2006 (val Balkenende II) |
05-07-2006 | Ruud Lubbers (CDA), 5 dagen | Jan Peter Balkenende (CDA), 3 dagen |
| kabinet-Balkenende II | 22-01-2003 | 27-05-2003 | 1. Piet Hein Donner (CDA) (pre-formatie, 11 dagen) 2. Piet Hein Donner (CDA) en Frans Leijnse (PvdA) (formatie CDA-PvdA mislukt na 77 dagen) 3. Rein Jan Hoekstra (CDA) en Frits Korthals Altes (VVD) (formatie CDA-VVD-D66 na 36 dagen) |
Jan Peter Balkenende (CDA), 8 dagen |
| kabinet-Balkenende I | 15-05-2002 | 22-07-2002 | Piet Hein Donner (CDA), 49 dagen | Jan Peter Balkenende (CDA), 19 dagen |
| kabinet-Kok II | 06-05-1998 | 03-08-2006 | 1. Klaas de Vries (PvdA) (pre-formatie, 6 dagen) 2. Wim Kok (PvdA), Gerrit Zalm (VVD) en Els Borst (D66) (formatie PvdA-VVD-D66 na 68 dagen) |
Wim Kok (PvdA), 15 dagen |
| kabinet-Kok I | 03-05-1994 | 22-08-1994 | 1. Herman Tjeenk Willink (PvdA), 8 dagen 2. Klaas de Vries (PvdA), Gijs van Aardenne (VVD) en J.J. Vis (D66) 45 dagen 3. Herman Tjeenk Willink (PvdA), 8 dagen 4. Wim Kok (PvdA), 24 dagen |
Wim Kok (PvdA), 25 dagen |
| Kabinet-Lubbers III | 06-09-1989 | 07-11-1989 | 1. Jan de Koning (CDA), 6 dagen 2. Ruud Lubbers (CDA), 45 dagen |
Ruud Lubbers (CDA), 12 dagen |
| Kabinet-Lubbers II | 21-05-1986 | 14-07-1986 | Jan de Koning (CDA), 50 dagen | Ruud Lubbers (CDA), 4 dagen |
| Kabinet-Lubbers I | 08-09-1982 | 04-11-1982 | 1. Jos van Kemenade (PvdA), 21 dagen 2. Willem Scholten (CDA), 30 dagen |
Ruud Lubbers (CDA), 6 dagen |
| Kabinet-Van Agt III | 13-05-1982 (val Van Agt II) |
29-05-1982 | Piet Steenkamp (CDA), 12 dagen | Dries van Agt (CDA), 5 dagen |
| Kabinet-Van Agt II | 26-05-1981 | 11-09-1981 | 1. Ruud Lubbers (CDA) en Jan de Koning (CDA), 42 dagen 2. Ruud Lubbers (CDA), Jan de Koning (CDA) en Ed van Thijn (PvdA), 25 dagen formatie 1 3. Bas de Gaay Fortman (CDA), 13 dagen |
1. Sjeng Kremers (CDA) en Ed van Thijn (PvdA), 16 dagen informatie 3 2. Dries van Agt (CDA), 10 dagen |
| Kabinet-Van Agt I | 25-05-1977 | 19-12-1977 | 1. Joop den Uyl (PvdA), 45 dagen 2. Wil Albeda (ARP/CDA), 7 dagen 3. Joop den Uyl(PvdA), 30 dagen 4. Gerard Veringa (KVP/CDA), 7 dagen 5. Joop den Uyl (PvdA) en Gerard Veringa (KVP/CDA), 35 dagen 6. Pieter Verdam ( ARP/CDA) en Maarten Vrolijk (PvdA), 15 dagen formatie 1 7. Wim van der Grinten (KVP/CDA), 29 dagen |
1. Joop den Uyl (PvdA), 10 dagen informatie 7 2. Dries van Agt ( KVP/CDA), 12 dagen |
| Kabinet-Den Uyl | 29-11-1972 | 11-05-1973 | 1. Marinus Ruppert (ARP), 59 dagen formatie 1 2. Dries van Agt (KVP) en Wil Albeda (ARP), 14 dagen |
1. Jaap Burger (PvdA), 64 dagen informatie 2 2. Jaap Burger (PvdA) en Marinus Ruppert (ARP), 19 dagen |
| Kabinet-Biesheuvel | 28-04-1971 | 20-07-1971 | Piet Steenkamp (KVP), 39 dagen | Barend Biesheuvel (ARP), 15 dagen |
| Kabinet-De Jong | 15-02-1967 | 15-04-1967 | 1. Jelle Zijlstra (ARP), 17 dagen 2. Louis Beel (KVP), 4 dagen |
1. Barend Biesheuvel (ARP), 12 dagen 2. Piet de Jong (KVP), 16 dagen |
| Kabinet-Zijlstra | 14-10-1966 (val Cals) |
22-11-1966 | formatie 1 Louis Beel (KVP), 13 dagen |
1. Norbert Schmelzer (KVP), 17 dagen Informatie 2. Jelle Zijlstra (ARP), 7 dagen |
| Kabinet-Cals | 28-04-1965 | 14-04-1965 | Norbert Schmelzer (KVP), 11 dagen | Jo Cals (KVP, 31 dagen |
| Kabinet-Marijnen | 15-05-1963 | 24-07-1963 | 1. Carl Romme (KVP), 16 dagen Formatie 1 2. Louis Beel (KVP), 8 dagen |
1. Wim de Kort (KVP), 21 dagen Informatie 2 2. Jan de Quay (KVP), 11 dagen 3. Victor Marijnen (KVP), 9 dagen |
| Kabinet-De Quay | 12-03-1959 | 19-05-1959 | 1. Louis Beel (KVP), 13 dagen formatie 1 2. Louis Beel (KVP), 13 dagen |
1. Jan de Quay (KVP), 31 dagen informatie 2 2. Jan de Quay (KVP), 6 dagen |
| Kabinet-Beel II | 12-12-1958 (val Drees III) |
22-12-1958 | Louis Beel (KVP), 6 dagen | Louis Beel (KVP), 3 dagen |
| Kabinet-Drees III | 13-06-1956 | 13-10-1956 | formatie 1 en 2 1. Piet Lieftinck (PvdA), 9 dagen 2. Piet Lieftinck (PvdA), 7 dagen 3. Wilhelm Friedrich de Gaay Fortman (ARP), 16 dagen 4. Wilhelm Friedrich de Gaay Fortman ( ARP), 8 dagen 5. Jaap Burger (PvdA), 20 dagen |
1. Willem Drees (PvdA), 39 dagen 2. Carl Romme (KVP), 9 dagen informatie 1 t/m 5 3. Willem Drees (PvdA) 5 dagen |
| Kabinet-Drees II | 25-07-1952 | 02-09-1952 | formatie 1 t/m 3 Cornelis Staf (CHU), 8 dagen |
1. Willem Drees (PvdA), 27 dagen 2. Louis Beel (KVP), 13 dagen 3. Leendert Antonie Donker (PvdA), 17 dagen informatie 4. Willem Drees (PvdA), 4 dagen |
| Kabinet-Drees I | 25-01-1951 (val Drees/ Van Schaik |
15-03-1951 | 1. Dirk Stikker (VVD), 5 dagen formatie 1 en 2 2. Carl Romme (KVP), 15 dagen |
1. Willem Drees (PvdA) en Josef van Schaik (KVP), 15 dagen 2. Max Steenberghe (KVP), 7 dagen informatie 2 3. Carl Romme (KVP), 3 dagen |
| Kabinet-Drees/Van Schaik | 07-07-1948 | 07-08-1948 | geen | 1. Louis Beel (KVP), 10 dagen 2. Louis Beel (KVP), 9 dagen 3. Josef van Schaik (KVP), 8 dagen |
