Kabinet-Schimmelpenninck

Van Wikipedia

Kabinet-Schimmelpenninck
Politieke Kleur Premier	Conservatief G. Schimmelpenninck
Van Demissionair Tot	25 maart 1848 17 mei 1848 17 mei 1848
Voorganger Opvolger	Koning Willem II De Kempenaer/Donker Curtius
Nederlands kabinet

Het Kabinet-Schimmelpenninck was het eerste Nederlandse kabinet. Het treedt op als tijdelijk kabinet, nadat de conservatieve ministers van Willem II zijn opgestapt. De belangrijkste taak is het tot stand brengen van een herziening van de Grondwet. Tot formateur van het kabinet benoemt de koning niet Thorbecke, maar Gerrit graaf Schimmelpenninck, een zoon van de vroegere raadpensionaris Rutger Jan. Schimmelpenninck wil echter een veel behoudender Grondwet met een parlementair stelsel naar Brits model.

De meerderheid van de ministers wijst zo'n Grondwet echter af, en kiest voor uitwerking van de voorstellen van de commissie-Thorbecke. Schimmelpenninck en de minister van Oorlog, Nepveu, treden daarop af. Donker Curtius loodst als minister van Justitie de Grondwetsherziening hierna door de beide (nog in meerderheid conservatieve) kamers. Na het tot stand komen van de Grondwetsherziening dienen de ministers hun ontslag in.

Inhoud 1 Bijzonderheden 2 Ministers 3 Na het aftreden van Schimmelpenninck en Nepveu 4 Bronnen en referenties

[bewerk] Bijzonderheden

In Limburg ontstaat begin 1848 onder invloed van een revolutie in Duitsland een beweging voor afscheiding van die provincie van Nederland. Die beweging vindt veel aanhang onder de bevolking. Nadat ambtenaren zich bedreigd voelen en de bevolking weigert belasting te betalen, wordt minister Lightenvelt als regeringscommissaris naar Limburg gestuurd. Ook verschijnen er militairen. Op 7 augustus is het Nederlandse gezag hersteld. Limburg blijft bij Nederland.

Op 11 april heeft de Grondwetscommissie-Thorbecke haar ontwerp gereed. Het kabinet moet die voorstellen vervolgens in de vorm van wetsvoorstellen aan de Staten-Generaal voorleggen.

Vier ministers, Schimmelpenninck, Nepveu, Rijk en Lightenvelt zijn tegen het ontwerp van Thorbecke. Zij willen dat er een minister-president komt en dat de koning een belangrijke rol blijft spelen. De katholieke Lightenvelt gaat onder druk van zijn geloofsgenoten om, terwijl de koning druk uitoefent op Rijk. Daardoor komen Schimmelpenninck en Nepveu in de minderheid, en zij treden af.

Bij de behandeling van de Grondwet speelt de koning een belangrijke rol. Hij weet, nadat de stemmen hebben gestaakt, een Eerste Kamerlid alsnog over te halen vóór te stemmen, waardoor het voorstel in eerste lezing wordt aangenomen. Ook de vervanging van enkele conservatieve Eerste-Kamerleden door meer liberale helpt mee om in de conservatieve Eerste Kamer genoeg steun voor de Grondwetsherziening te krijgen.

De belangrijkste concessie die wordt gedaan, betreft de Eerste Kamer. De Grondwetscommissie wilde dat die rechtstreeks zou worden gekozen. Uiteindelijk komt er een getrapte verkiezing (door Provinciale Staten).

De herziene Grondwet wordt op 3 november 1848 afgekondigd.

[bewerk] Ministers

Minister van Buitenlandse Zaken	G. graaf Schimmelpenninck	conservatief
Minister van Justitie	Mr. D. Donker Curtius	liberaal
Minister van Binnenlandse Zaken	Mr. L.C. Luzac	liberaal	tot 13 mei 1848
	Mr. J.M. de Kempenaer	cons. lib.	vanaf 13 mei 1848
Minister van Financiën	G. graaf Schimmelpenninck	conservatief
Minister van Oorlog	Ch. Nepveu	conservatief
Minister van Marine	J.C. Rijk	conservatief
Minister van Koloniën	J.C. Rijk	conservatief
Minister van Zaken der rooms-katholieke Eredienst	Mr. L.A. Lightenvelt	cons. kath
Minister van Zaken van de Hervormde en andere Erediensten, behalve die der r-k	Mr. L.C. Luzac	liberaal

[bewerk] Na het aftreden van Schimmelpenninck en Nepveu

Minister van Buitenlandse Zaken	Mr. A.A. baron Bentinck van Nijenhuis	geen pol. stroming
Minister van Justitie	Mr. D. Donker Curtius	liberaal
Minister van Binnenlandse Zaken	Mr. J.M. de Kempenaer	cons. lib.
Minister van Financiën	P.A. Ossewaarde	geen pol. stroming	a.i., van 17 mei 1848 tot 3 juni 1848
	Mr. P.Ph. van Bosse	liberaal	vanaf 3 juni 1848
Minister van Oorlog	J.H. Voet	geen pol. stroming	vanaf 22 mei 1848
Minister van Marine	J.C. Rijk	conservatief
Minister van Koloniën	J.C. Rijk	conservatief
Minister van Zaken der rooms-katholieke Eredienst	Mr. L.A. Lightenvelt	cons. kath
Minister van Zaken van de Hervormde en andere Erediensten, behalve die der r-k	Mr. L.C. Luzac	liberaal	van 17 mei 1848 tot 30 juni 1848
	Mr. S. baron van Heemstra	liberaal	a.i., vanaf 30 juni 1848

Bronnen en referenties:

De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van www.parlement.com. Overname is toegestaan met bronvermelding.