Mat '46

Van Wikipedia

Mat '46 (Materieel '46) was een serie elektrische treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen, aangeduid naar het jaar van bestelling. Officieel werd dit materieel aangeduid als Plan A, AB, B en C. Officieus werd ook de benaming "Muizeneus" gebruikt.

Bij deze serie werd voortgebouwd op eerdere typen stroomlijnmaterieel, zoals vanaf 1936 in Nederland in gebruik genomen. Deze series stonden bekend als Mat '36 en Mat '40. Doordat in de Tweede Wereldoorlog veel van het Nederlandse spoorwegmaterieel verloren was gegaan, bestond na de Bevrijding een grote schaarste aan materieel. Om dit tekort op te lossen en om over materieel voor de verdergaande elektrificatie van het spoorwegnet te kunnen beschikken werden nieuwe treinstellen aangeschaft.

Tussen 1948 en 1952 werden 64 vierwagenstellen (serie 600) en 79 tweewagenstellen (serie 200) in dienst gesteld. De vierwagenstellen bestonden technisch gezien uit twee vast gekoppelde tweewagenstellen, waarbij uiteraard slechts aan één zijde een stuurstand was aangebracht. De stuurstand was naar hedendaagse maatstaven niet bijster comfortabel: de cabine was dusdanig krap bemeten dat de machist zijn (op een fietszadel gelijkende) stoel eerst moest opklappen alvorens hij zijn plaats kon verlaten.

De gestroomlijnde kopvorm was geënt op die van de eerdere materieelseries, die op hun beurt weer veel weg hadden van de Duitse "Fliegender Hamburger" en vergelijkbare (diesel)treinstellen uit de jaren '30. De kop was voorzien van verstevigingsribben die de machinst bij aanrijdingen een betere bescherming moesten bieden.

Elk tweewagenstel had een jacobsdraaistel, een gemeenschappelijk middendraaistel. De vierwagenstellen hadden twee jacobsdraaistellen. Hoewel dit een gewichtsbesparing opleverde, had dit tevens een tamelijk onrustige loop tot gevolg. Een tweewagenstel woog 89 ton, een vierwagenstel 169 ton. Het vermogen bedroeg 796 kW respectievelijk 1592 kW. Hoewel snelheden tot 140 km/u toegelaten waren, werd in de normale dienstregeling niet harder gereden dan 125 km/u.

Oorspronkelijk waren de treinstellen olijfgroen met rode biezen, doch vanaf de jaren '60 grasgroen met een gele "snor" op de neus. Vier tweewagenstellen werden vanaf circa 1970 in de nieuwe NS-huisstijl geel geschilderd. Zowel de groene als de gele stellen zijn vanaf circa 1970 voorzien geweest van de blauwe reclamebanen. In die tijd werd dit materieel steeds meer gebruikt voor spitstreinen, zodat het overdags meestal op een emplacement stilstond. De animo van opdrachtgevers om op deze treinen reclame te laten aanbrengen was navenant gering, zodat een treinstel Mat '46 met reclame een zeldzaamheid was.

Vanaf het midden van de jaren '70 werd dit materieel steeds minder gebruikt, vanwege de mindere rijkwaliteiten, de lagere topsnelheid en ook omdat machinisten uit oogpunt van veiligheid en comfort de voorkeur gaven aan ander materieel. In 1983 werden de laatste exemplaren van deze serie buiten dienst gesteld. De laatste treindienst van Mat 46 was Amsterdam CS - Haarlem -IJmuiden Hoofdstation ook wel IJmondlijn genoemd. Op 24 september 1983 betekende einde voor deze treinstellen als mede het definitieve einde van de IJmondlijn.

Van de gehele serie is één treinstel (273) bewaard gebleven in de collectie van het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht, dit treinstel is gerestaureerd en wordt thans voor bijzondere ritten gebruikt.

{{{afb_links}}}	Nederlandse Treinstellen	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Diesel: Mat '34 (dieseldrie) · Dieselvijf · Plan X (Blauwe Engel) · DE4 (Nederlands-Zwitserse TEE) · Plan U · DH (Wadloper) · DM '90 (Buffel) · LINT 41 · GTW (Spurt) Elektrisch: ZHESM-materieel · Mat '24 (Blokkendoos) · Mat '35 (Stroomlijnmaterieel) · Mat '36 · Mat '40 · Mat '46 · Mat '54 (Hondekop) · Mat '64 (Plan T / V) · SGM (Sprinter) · ICM (Koploper) · SM '90 (Railhopper) · DD-AR · (V)IRM · Thalys PBA · ICE 3M · Protos · GTW (Spurt)