Reza Pahlavi
Van Wikipedia
Reza Sjah Pahlavi (16 maart 1878 - Johannesburg, 26 juli 1944) was de sjah van Iran (Perzië) van 1925 tot 1941. Hij werd geboren als Reza Chan.
[bewerk] Jeugd en opleiding
Hij volgde een militaire opleiding en werd officier van de door de Russen opgerichte Perzische Kozakken Brigade. In 1920 onderdrukte hij een pro-communistische opstand in Enzeli. Hij werd daarna commandant van de Kozakken Brigade en in 1921 bevelhebber en brigade-generaal. Uit zijn huwelijk met Taj al-Moloek (1896-1980), werd de latere sjah Mohammed Reza Pahlavi geboren. In 1923 scheidde Reza Chan zich van haar.
[bewerk] Sjah van Iran
Op 22 februari 1921 pleegde generaal Reza Chan samen met de pro-Britse journalist Zia al-Din Tabataba'i een coup. Tabataba'i werd minister-president, terwijl Reza Chan minister van Defensie, veldmaarschalk en opperbevelhebber werd. Reza nam tevens de titel Janab-i-Ashraf (doorluchtige hoogheid) aan. Reeds spoedig raakten Reza en Tabataba'i met elkaar in conflict en in juni 1921 werd Tabataba'i als premier ontslagen.
In 1923 trouwde Reza Chan voor de derde keer, nu met Qamar ul-Mulk. Op 28 oktober 1923 werd Reza Chan minister-president. In februari 1925 verkreeg hij dictatoriale bevoegdheden en in oktober 1925, na het vertrek van de laatste Kadjaren (Qajar)-vorst, Soltan Ahmad Qajar, werd Reza Chan staatshoofd. Op 12 december 1925 werd hij door het parlement (Majlis) tot Sjah-an-Sjah ('koning der koningen', keizer) Mirza Reza Sjah van Iran gekozen. In april 1926 werd hij gekroond en nam de dynastieke pre-islamitische naam Pahlavi (Pahlawi, Pehlavi) aan.
Reza Sjah regeerde als een absoluut vorst. Hij raakte geïnspireerd door president Atatürk van Turkije en koning Amanoellah Sjah van Afghanistan. Hij raakte met zijn hervormingsbeleid vaak in conflict met de geestelijkheid. Reza Sjah onderhield nauwe betrekkingen met Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie (vriendschapsverdrag), met Turkije, Afghanistan en met Duitsland. Nazi-Duitsland was in de jaren dertig de belangrijkste handelspartner van Iran. Zijn handelspact met Duitsland en zijn pro-Nazi opstelling, leidde in 1941 - tijdens de Tweede Wereldoorlog - tot de bezetting van Noord-Iran door de Sovjetrussen en Zuid-Iran door de Britten. Reza Sjah werd naar Mauritius verbannen (later naar Johannesburg, Zuid-Afrika) en zijn zoon, kroonprins Mohammed Reza Pahlavi van Iran volgde hem als sjah op. Reza Sjah overleed op 26 juli 1944 in Johannesburg.
