Schansspringen

Van Wikipedia

De huidige wereldkampioen op de kleine schans, Adam Małysz, tijdens een wedstrijd in 2007 in Zakopane, Polen

Schansspringen is een wintersport waarbij op ski's van een helling (de 'schans') gesprongen wordt. Het doel daarbij is om zowel zo ver mogelijk als zo mooi mogelijk te springen. Al vanaf allereerste Olympische Winterspelen in 1924 staat het schansspringen op het programma. De internationale organisatie die de schansspringsport vertegenwoordigt is de FIS.

Schansspringen wordt hoofdzakelijk individueel beoefend. Daarnaast zijn er landenwedstrijden waarbij vier springers per land aan de start komen.

De noordse combinatie is een vorm van skisport waarbij de twee onderdelen van het noords skiën, schansspringen en langlaufen, gecombineerd worden.

Schansspringen is hoofdzakelijk een mannensport. Wel worden er steeds meer wedstrijden voor vrouwen georganiseerd, maar het vrouwenspringen heeft nog geen Olympische status.

Skivliegen is een extreme vorm van schansspringen waarbij vanaf erg grote schansen meer dan 200 m gesprongen kan worden.

Schansspringen is hoofdzakelijk een wintersport, maar wordt ook in de zomer beoefend op een kunstmatige ondergrond

De sport is populair in Scandinavië, de Alpenlanden, Polen, Rusland, Tsjechië en Japan.

[bewerk] Geschiedenis

schansspringen in 1905

schansspringen in 1936

schansspringen in 1943

de V-stijl sinds de jaren '90

Schansspringen bestaat al sinds het begin van de 19e eeuw, toen werd in de Noorse provincie Telemark al over stapels hout en daken heen gesprongen. De eerste gemeten sprong werd in 1808 gesprongen door Olaf Rye. Hij sprong 9,5 meter. De eerste echte wedstrijd werd in 1862 in Trysil (Noorwegen) gehouden. In 1879 werd in Oslo de allereerste grotere schans gebouwd. Vanaf toen werd daar voor het eerst een jaarlijks terugkerend evenement gehouden; de Husebyrennene. In 1892 werd deze wedstrijd verplaatst naar de schans Holmenkollen; de winnende sprong was 21,5 meter. Sindsdien is de Holmenkollen het Mekka van de schansspringsport. Vanuit Noorwegen breidde de sport zich uit naar Zweden en Finland. Vervolgens via Oostenrijk en Zwitserland naar de overige Alpenlanden.

[bewerk] De sprong

De schanssprong is onderverdeeld in vijf stappen:

De voorbereiding: de springer zit op een balk bovenaan de schans. Deze balk kan door de jury hoger of lager op de schans worden geplaatst afhankelijk van de omstandigheden. Tijdens een wedstrijd springt iedereen van dezelfde hoogte.
De aanloop: de springer maakt snelheid op de schans door zijn aërodynamische houding. De snelheden lopen op tot 80-100 km/uur)
De afzet: de knieën en lichaam worden gestrekt in een snelle beweging.
De vlucht: de ski's staan gespreid in de V-vorm. Met de armen worden kleine koerscorrecties uitgevoerd.
De landing: de ski's gaan in telemarkpositie of parallel

[bewerk] Technieken

De techniek van het schansspringen is in de loop van vorige eeuw flink geëvolueerd. In de beginjaren hielden de springers hun ski's naast elkaar en maakten een roterende beweging met hun armen. Waarschijnlijk om de beweging van vogels te immiteren. Later hield men de armen stijf langs het lichaam. Een grote sprong voorwaarts werd gemaakt door de introductie van de 'V-stijl' begin jaren '90 door de Zweed Jan Boklöv. Bij die stijl worden de ski's in een V-vorm gebracht en wordt het lichaam zover mogelijk, tussen de twee ski's gebracht. Hierdoor vang je meer wind en wordt je verder gedragen. In de beginjaren kende de jury voor deze, in hun ogen lelijke, stijl minder punten toe, maar dit werd ruim gecompenseerd door de extra verre sprongen. Toen iedereen massaal overstapte op deze techniek, heeft de jury haar oordeel aangepast.

Een zogenaamde 'Telemark-landing' scoort beter bij de jury dan een gewone landing met twee parallele ski's. Bij de 'Telemark' (genoemd naar de Noorse provincie) buigt de springer direct na de landing extra ver door één been (als ware het een aanzoek aan de jury). Deze manier van landen is moeilijk en hiermee laat de springer zien dat hij de landing goed onder controle heeft. Bij zeer verre sprongen wordt uit veiligheidsoverwegingen vaak de parallele landing uitgevoerd, maar dat wordt dan door de jury slechter beoordeeld.

[bewerk] De schansen

de Holmenkollbakken in Noorwegen

De wedstrijdschansen zijn er in verschillende afmetingen^[1]. Bij de indeling van schansen wordt gebruik gemaakt van het K-punt. Dit is de afstand die onder normale omstandigheden door goede schansspringers veilig kan worden gesprongen. De meeste wedstrijdschansen zijn K90- of K120-schansen.

Een gebruikelijke indeling is die in:

kleine schansen: K-waarde 75-100 m
grote schansen: K-waarde 100-130 m
skivliegschansen: K-waarde 145-185 m (slechts 5 goedgekeurde schansen ter wereld)

Tegenwoordig wordt de grootte van een schans steeds vaker in HS (hillsize) uitgedrukt. Over het algemeen is de HS-waarde groter dan de K-waarde.

[bewerk] Puntentelling

De springer kan een wedstrijd winnen door de meeste punten te behalen. Je haalt punten voor de afstand en de stijl van de sprong. Als een springer precies op het K-punt landt (dus met beide ski's de grond heeft geraakt), heeft die springer 60 punten (120 bij skivliegen). Elke meter meer betekent 1,8 punt erbij en elke meter minder betekent 1,8 punt eraf. Dan krijgt de springer nog punten voor de stijl. Bij elke wedstrijd zijn er 5 juryleden aanwezig. Die hebben de taak de sprong te beoordelen. Na de sprong moeten ze een score doorgeven die tussen de 0 en de 20 punten ligt. Als elk jurylid dat heeft gedaan, gaan de hoogste en de laagste score eraf. Dan worden de resterende scores bij elkaar opgeteld en samen met de punten voor de sprong komt de springer dan tot een eindscore.

[bewerk] Wedstrijdverloop

Een individuele wedstrijd verloopt als volgt:

1) Kwalificatie:

de beste 15 springers volgens de actuele stand om de wereldbeker zijn automatisch geplaatst voor de wedstrijd. Zij mogen deelnemen aan de kwalificatie, maar kunnen dus niet worden uitgeschakeld.
alle overige deelnemers maken één sprong. Van deze deelnemers plaatsten de vijfendertig springers met de meeste punten zich voor de wedstrijd.

2) Wedstrijd, eerste ronde

standaard

De vijftig geplaatste springers maken één sprong, in omgekeerde volgorde van de actuele stand om de wereldbeker. De dertig springers met de meeste punten plaatsen zich voor de finale.

KO-systeem (vierschansentoernooi)

De vijftig geplaatste springers springen paarsgewijs tegen elkaar (de eerste tegen de 50e, de tweede tegen de 49e enz.), en per duel plaatst degene met de meeste punten zich de finale. De vijf beste verliezers mogen als "lucky losers" ook naar de finale.

3) Wedstrijd, finale

De dertig geplaatste deelnemers springen in omgekeerde volgorde (dus de beste uit de eerste ronde als laatste). De behaalde punten worden opgeteld bij de punten uit de eerste ronde. De springer met de meeste punten wint.

Een landenwedstrijd verloopt als volgt:

1) Wedstrijd, eerste ronde

De ronde bestaat uit vier blokken. Elk team mag zelf bepalen welke springer in welk blok zit. In elk blok springt van elk land één verschillende deelnemer. Er wordt gesprongen in aflopende volgorde van het actuele landenklassement. De behaalde punten per land worden opgeteld. De acht landen met de hoogste score gaan door naar de finaleronde.

2) Wedstrijd, tweede ronde

De eerste drie blokken uit de eerste ronde springen in dezelfde volgorde en met dezelfde deelnemers. De punten worden opgeteld met de punten uit de eerste ronde. In het laatste blok hangt de startvolgorde af van de tussenstand; er wordt gesprongen in aflopende volgorde, waarbij het beste land als laatste start. Het totaal van alle acht sprongen bepaalt de winnaar.

[bewerk] Wedstrijden

Naast de Olympische Spelen is het vierschansentoernooi de meest prestigeuze wedstrijd. Vooral het nieuwjaarsspringen in Garmisch-Partenkirchen springt in het oog. Dit is ook de enige wedstrijd die jaarlijks live op de Nederlandse televisie wordt uitgezonden.

De Zweed Axel-Herman Nilsson tijdens de Olympische Winterspelen 1928 in St. Moritz

[bewerk] Olympische Spelen

Vanaf de allereerste Olympische Spelen staat schansspringen (vanaf de kleine schans) op het programma. Sinds 1964 is daar de grote schans aan toegevoegd. De landenwedstrijd heeft plaats sinds 1988. De allereerste Olympisch kampioen was de Noor Jacob Tullin Thams. De huidige kampioenen zijn de Noor Lars Bystøl (kleine schans), Thomas Morgenstern (grote schans) en het Oostenrijkse team.

Overigens is het schansspringen samen met de noordse combinatie de enige olympische discipline waar geen vrouwenwedstrijd wordt georganiseerd.

[bewerk] Vierschansentoernooi

Het vierschansentoernooi vindt jaarlijks plaats tussen Kerst en 6 januari. In die 2 weken worden er 4 schansen aangedaan: Oberstdorf, Garmisch-Partenkirchen (beide in Duitsland), Innsbruck en tot slot Bischofshofen (beide in Oostenrijk). De springer die over deze 4 wedstrijden de meeste punten haalt is de winnaar. De Duitser Sven Hannawald is de enige schansspringer tot nu toe die alle vier wedstrijden in één seizoen op zijn naam geschreven heeft. Dat gebeurde in 2002.

Het toernooi staat op de kalender sinds het seizoen 1952/1953. De laatste winnaar is de Noor Anders Jacobsen.

[bewerk] Wereldkampioenschap schansspringen

Het wereldkampioenschap schansspringen bestaat al sinds 1925 (kleine schans). Vanaf 1962 wordt ook op de grote schans gesprongen terwijl de landenteams vanaf 1982 meedoen. Om de twee jaar (oneven jaren) wordt het kampioenschap gehouden. Regerend kampioenen zijn de Pool Adam Małysz (kleine schans), de Zwitser Simon Ammann en het Oostenrijkse team.

[bewerk] Wereldkampioenschap skivliegen

Het wereldkampioenschap skivliegen staat elke twee jaar op het programma (even jaren) en wordt gehouden sinds 1972. Het kampioenschap rouleert tussen de vijf geschikte schansen. Regerend kampioenen zijn de Noor Roar Ljøkelsøy en het Noorse team.

[bewerk] Wereldbeker

Vanaf 1979 wordt de wereldbeker schansspringen georganiseerd. Dit is een regelmatigheidsklassement. Tijdens een dertigtal wedstrijden, zowel schansspringen als skivliegen, wordt via een puntensysteem bepaald wie de beste schansspringer van het seizoen is. De winnaar van een wedstrijd krijgt 100 punten, de tweede 80, de derde 60, de dertigste plaats is nog goed voor 1 punt. De Pool Adam Małysz en het Oostenrijkse team zijn de recentste winnaars.

[bewerk] Nordic Tournament

Sinds 1997 wordt het Nordic Tournament georganiseerd. Het is de scandinavische tegenhanger van het vierschansentoernooi, met twee wedstrijden in Finland en twee in Noorwegen. De springer die over deze 4 wedstrijden de meeste punten haalt is de winnaar. Voor het laatst lukte dat de Pool Adam Małysz.

[bewerk] Wereldrecord, ontwikkeling

Door de jaren heen is vaak het wereldrecord aangescherpt. Een aantal interessante momenten staat hieronder:

23 m - 1879 - het eerste officiële wereldrecord
72 m - 1927 - voor het eerst een niet Noorse recordhouder (de Zwitser Bruno Trojani)
101 m - 1936 - voor het eerst over de 100 m (de Oostenrijker Sepp Bradl )
150 m - 1967 - voor het eerst over de 150 m (de Noor Lars Grini)
200 m - 1994 - voor het eerst over de 200 m (de Fin Toni Nieminen)
239 m - 2005 - het huidige wereldrecord, in handen van de Noor Bjørn Einar Romøren

Het wereldrecord bij de vrouwen staat met 200 meter op naam van de Oostenrijkse Daniela Iraschko, gesprongen op 29 januari 2003 in Bad Mitterndorf.

De verste sprongen worden gemaakt op de Letalnica-schans te Planica (Slovenië).

[bewerk] Materiaal

Bij schansspringen worden in vergelijking met het alpineskiën bredere en langere ski's (240 tot 270 cm) toegevoegd. De pakken zijn van een soort schuimrubber.

Er gelden strenge materiaalvoorschriften, zowel voor de ski's als voor de pakken. Wat wel en niet mag hangt af van het gewicht en de lengte van de springer.

[bewerk] Veiligheid

Schansspringen is een gevaarlijke sport. Om veilig te kunnen springen is een goede techniek en zijn goede weersomstandigheden nodig. Een plotselinge zijwind of een sterke rugwind kan bijvoorbeeld tot zware ongelukken leiden. Tijdens de wedstrijd wordt de windkracht en -richting continu bepaald. Pas als de jury aangeeft dat deze binnen de toegestane marge is, krijgt de springer letterlijk groen licht voor de sprong.

Tijdens de wereldbekerwedstrijd in Zakopane (Polen) in 2007 raakte de Tsjech Jan Mazoch zwaar ten val als gevolg van de slechte weersomstandigheden. Hij raakte hierbij zwaar gewond aan het hoofd en lag een week in coma. Hij is herstellende.

[bewerk] Vrouwen

De FIS organiseert sinds 1998 wedstrijden voor vrouwen. Vanaf 2005 ging de FIS Continental Cup (Ladies) van start. In het seizoen 2006/2007 worden 16 individuele en 1 landenwedstrijd georganiseerd. In 2009 is bij het Nordic World Ski Championship in Liberec, Tsjechië voor het eerst een individuele wedstrijd gepland. Wij het wereldkampioenschap in 2011 zal ook een teamwedstrijd op het programma staan.

De FIS heeft tevergeefs bij het Internationaal Olympisch Comité voorgesteld om tijdens de Olympische spelen 2010 in Vancouver een wedstrijd voor vrouwen te houden^[2]. Het Executive Board van het IOC heeft het verzoek afgewezen op grond van een te beperkte hoeveelheid atleten en deelnemende landen^[3].

[bewerk] Nederlanders

Op dit moment zijn geen Nederlanderse heren actief in het wereldbeker circuit of op het niveau daaronder. Dit gebeurde wel in het verleden, maar de resultaten waren niet goed. Sinds kort is de Nederlandse Wendy Vuik actief op het hoogste niveau bij de vrouwen. Ze debuteerde in de Continental Cup met een 41e plaats.

De Nederlandse Skivereniging probeert het Nederlandse schansspringen op een hoger niveau te tillen en ze heeft daartoe een 'talentontwikkelingsgroep' opgestart met negen jonge talentvolle schansspringers.^[4]

In de onderstaande lijst staat een overzicht van de personen die onder een Nederlandse licentie bij de FIS zijn ingeschreven. Hier staan ook oud-springers bij.

Status	FIS code	Deelnemer	Geboortedatum	Activiteit op het hoogste niveau
	5476	Oldrik van der Aalst	01-12-1995
	3356	Boy van Baarle	18-12-1983	1x wb-wedstrijd individueel, 2x team
Actief	5477	Rowan Beukema	10-11-1994
Actief	5317	Domingo Boland	11-04-1990
	1960	Melinda Boland	21-05-1988
	2135	Marcin Golab	02-03-1984
	2909	Niels de Groot	01-05-1981	1x wk-deelname springen, 3x wb-wedstrijd individueel, 2x team
	2955	Peter van Hal		2x deelname wk
	3980	Gerrit Konijnenberg	1963	5x wb-wedstrijd individueel
	4635	Christoph Kreuzer	09-09-1982	1x wk-deelname vliegen, 1x wk-deelname springen, 7x wb-wedstrijd individueel, 1x team
	4190	Ingemar Mayr	30-11-1975	3x wk-deelname springen, 46x wb-wedstrijd individueel, 2x team
	2942	Jeroen Nikkel	14-12-1980	1x wk-deelname springen, 2x wb-wedstrijd individueel, 1x team
Actief	5474	Jermo Ribbers	04-04-1993
	2140	Leslie Swan	01-05-1981
Actief	5473	Lara Thomae	29-04-1993
Actief	5475	Michel Tuitel	08-10-1992
Actief	5015	Wendy Vuik	01-01-1988	2x deelname Continental Cup
Actief	5316	Thomas de Wit	12-08-1991

Gegevens FIS op 10-03-2007^[5]

Gerrit-Jan Konijnenberg was de eerste Nederlander die sinds de jaren dertig aan schansspringen deed. Hij zette het Nederlands record op 97 meter. Hij wilde deelnemen aan de Olympische Winterspelen 1992, maar de kwalificatie-eisen waren te zwaar. Het NOC*NSF wilde voor hem geen uitzondering maken.

Tussen 1992 en 2002 is er elk jaar een open Nederlands kampioenschap georganiseerd.

[bewerk] Schansspringen in de zomer

Sinds enkele jaren wordt er ook in de zomer gesprongen. Het spoor op de schans is dan van porselein of metaal en op de landingszone ligt kunststof. De FIS organiseert jaarlijks van augustus tot oktober de Grand Prix (vergelijkbaar met de wereldbeker), maar dit wordt toch vooral gezien als voorbereiding op het winterseizoen.

[bewerk] Voetnoten

[bewerk] Zie ook

{{{afb_links}}}	Zie ook:	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Portaal Sport · Categorie:Sport · Sport van A tot Z · In het nieuws - Sport · Sport · Skiën			{{{afb_groot}}}