Sogdianië
Van Wikipedia
Sogdianië ("Sug`ud","Sug`diyona" - Uzbeeks: Sughd - Tajiks: Sugdiane, Oud-Perzisch: Sughuda, Perzisch:سغد, Chinees: Sute 粟特) was een oude beschaving van Iraanse volkeren en later een provincie van het Achaemenische rijk. Sogdianië omvatte, in verschillende tijdspannes, de gebieden rondom Samarkand, Boechara en Kesh (shahrisabz) in het huidige Oezbekistan.
De Sogdiaanse staten lagen rond de belangrijkste stad Samarkand. Het lag ten noorden van Bactrië tussen de rivieren Oxus (Amoe Darya) en de Jaxartes (Syr Darya) en omsloot de vruchtbare vallei van het Zarafshan (in oudheid: Polytimetus). Tijdens de Middeleeuwen werd het gebied uitgebreid naar het noorden door een beleid van koloniale nederzettingen op naar het Meer Ysyk Köl.
De Sogdianiërs bevonden zich op een kruispunt van de oude Zijderoute en speelden een belangrijke rol in het vergemakkelijken van de handel tussen China, Centraal-Azië en het Midden-Oosten, de zogenaamde Euraziatische uitwisseling.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De Sogdiaanse Rots of de Rots van Ariamazes, een fort in Sogdianië, werd in 327 v. Chr. ingenomen door de strijdmacht van Alexander de Grote, die Sogdianië met Bactrië in één satrapie verenigde. Vervolgens vormde het een deel van het Greco-Bactrische koninkrijk, gesticht door Diodotus, tot de Scythiërs het bezette in het midden van de 3e eeuw v. Chr. Daarna volgende nog de Witte Hunnen, die ook hun beurt door het Kök-Turkse rijk (551-572 v. Chr.) werden vervangen.
De Soghdianen begonnen contacten met China te onderhouden, nadat de ambassade van de Chinese verkenner Zhang Qian tijdens het bewind van Keizer Wudi van de Han-dynastie (141-87 v. Chr.). Hij schreef een rapport van zijn bezoek aan Centraal-Azië. Ze zouden zelfs een tribuutrelatie aangaan met de Tang-dynastie en verwierven zelfs het Chinese burgerrecht.
Na de zending en het rapport van Qian Zhang, floreerde de Chinese commerciële relaties met Centraal-Azië en Sogdianië, daar vele Chinese zendingen in de 1e eeuw v. Chr. werden gestuurd: "Het grootste van deze ambassades naar buitenlandse staten telde enkele honderd personen, terwijl zelfs de kleinere gezelschappen meer dan 100 leden omvatten... In de loop van één jaar zouden overal gaande van vijf à zes tot meer dan tien partijen worden uitgestuurd." (Shiji, trad. Burton Watson). De Sogdiaanse handelaars waren toen echter nog steeds minder belangrijk in de Zijderoute dan hun zuidelijke buren, de Indiërs en Bactriërs. Zij domineerden de Oost-West-handel van de 4e eeuw tot de 8e eeuw.
[bewerk] Cultuur
De Sogdianiërs stonden bekend om hun verdraagzaamheid tegenover verschillende godsdiensten. Boeddhisme, Manicheïsme, Nestoriaans christendom en Zoroastrisme hadden allen volgelingen. Zelf hingen de meeste Sogdianiërs dit laatste geloof aan. Ze hielpen bovendien de Byzantijnen in 568 om een noordelijke Zijderoute te openen langs de Kaukasus om zo het Sassanidenrijk te vermijden. De Sogdianiërs speelden een belangrijke rol in de verspreiding van het boeddhisme langs de Zijderoute, tot de periode van de islamitische veroveringen in de 8e eeuw. Veel van onze kennis van de Sogdiërs en hun taal komt van de talrijke godsdienstige teksten die zij ons hebben achtergelaten.
De Sogdianiërs spraken een Iraanse taal die Sogdisch werd genoemd -- nauw verwant met het Bactrisch, nog een belangrijke taal in het gebied in de oudheid. Het Sogdiaans werd in een variatie van scripturen geschreven, allen afgeleid van het Aramese alfabet.
De vallei van Zarafshan in de buurt van Samarkand behield zelfs in de Middeleeuwen de naam van de Soghd O Samarkand. Arabische geografen beschouwden het als een van de vier rechtvaardigste districten in de wereld.
De grote meerderheid van de Sogdianiërs vermengde zich geleidelijk met andere plaatselijke groepen zoals de Bactriërs, Chorasmiërs, Turken en Perzen van het Achaemenidenrijk en gingen Perzisch (huidige Tajiks) of (na de Turkse verovering van Centraal-Azië) Turks-Oezbeeks spreken en zijn de voorouders van de huidige Tajikistanen en Uzbeki.
De historici Calum Macleod en Bradley Mayhew zeggen in hun boek “Uzbekistan.Golden Road to Samarkand” dat “visitors come for a Sogdian culture that predates political boundaries and lies at the ethnic of both the Tajik and Uzbek peoples” (p.182). Talrijke Sogdiaanse woorden kunnen in het hudige Perzisch en Oezbeeks worden teruggevonden omwille van deze vermenging.
[bewerk] Zie ook
- Tocharen
- Iraanse talen
- Oud-Iraanse volkeren
- Sughd
- Euraziatische uitwisseling
- Kangju
[bewerk] Referenties
 |
Voor deze tekst over Sogdianië is (o.a.) als bron gebruikt de 1911 Encyclopædia Britannica (en.wikisource), 11de editie 1911, die zich vanwege zijn ouderdom in het publiek domein bevindt. |
- C. MacLeod - B. Mayhew, Uzbekistan. Golden Road to Samarkand, Oxford, .
- Archaeological Researches in Uzbekistan (2001).
- E. de la Vaissière, Sogdian Traders. A History, Leiden, 2005.
- E. de la Vaissière, Histoire des marchands sogdiens, Parijs, 2004.
- B. Ghafurov, Tajiks, s.l., s.a.
