Thulium

In 1879 is thulium ontdekt door de Zweedse chemicus Per Teodor Cleve tijdens het bestuderen van onzuiverheden in lanthanideoxiden. Eén voor één verwijderde hij alle bekend bestanddelen uit erbiumoxide, waarbij uiteindelijk twee onbekende substanties overbleven. De ene was een bruinkleurig oxide van het gelijktijdig door Marc Delafontaine ontdekte holmium, het andere was een groen oxide van een toen nog niet eerder ontdekt element dat hij thulium noemde.

De naam thulium was afkomstig van Thule, de oude Romeinse naam voor een mythisch land in het verre noorden, vermoedelijk Scandinavië of mogelijk IJsland.

[bewerk] Toepassingen

Thulium kan worden gebruikt om lasers te maken, maar door de hoge kosten van dit metaal zijn de toepassingsmogelijkheden gering. Enkele andere zeldzame toepassingen zijn:

Na een bombardement met neutronen kan thulium worden gebruikt als bron van röntgenstraling.
Er zijn aanwijzingen dat thulium kan worden gebruikt in magnetische keramische materialen.

Het instabiele ¹⁷¹Tm kan in de toekomst mogelijk als beperkt inzetbare energiebron worden gebruikt.

[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen

Van alle lanthaniden komt thulium op aarde het minst voor. Het is een buigzaam en helder glanzend metaal, dat redelijk corrosiebestendig is tegen lucht.

[bewerk] Verschijning

In zeer lage concentraties (ongeveer 0,007%) wordt thulium aangetroffen in mineralen waarin ook veel andere lanthaniden voorkomen, zoals monaziet. Met behulp van ionenwisselaars kan thulium hieruit worden geïsoleerd. Een andere methode is door reductie met calcium.

[bewerk] Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso	RA (%)	Halveringstijd	VV	VE (MeV)	VP
¹⁶⁸Tm	syn	93,1 d	β	1,679	¹⁶⁸Yb
¹⁶⁹Tm	100	stabiel met 100 neutronen
¹⁷⁰Tm	syn	128,6 d	β	3,990	¹⁷⁰Yb
¹⁷¹Tm	syn	1,92 j	β	1,490	¹⁷¹Yb

In de natuur komt er één stabiele thulium isotoop voor. Er zijn 31 radioactieve thulium isotopen bekend, waarvan het meest stabiele isotoop ¹⁷¹Tm is met een halfwaardetijd van 1,92 jaar. De overige isotopen hebben halfwaardetijden van minder dan 64 uur.

[bewerk] Toxicologie en veiligheid

Over de toxische eigenschappen van thulium is weinig bekend, daarom moet het grote zorgvuldigheid worden behandeld. Van poedervormig thulium is bekend dat het brand- en explosiegevaar kan opleveren.