Vliegtuigramp Tenerife

Van Wikipedia

**Vliegtuigramp Tenerife**
Overzicht
Datum	27 maart 1977
Type ramp	Botsing op startbaan
Locatie	Tenerife, Canarische Eilanden
Doden	583
Gewonden	61
Vliegtuig
Vliegtuig type	Boeing 747-121
Maatschappij	Pan American World Airways
Vliegtuignummer	N736PA
Passagiers	382
Bemanning	14
Overlevenden	61
Vliegtuig 2
Vliegtuig 2 type	Boeing 747-206B
Maatschappij 2	KLM
Vliegtuignummer 2	PH-BUF
Passagiers 2	234
Bemanning 2	14
Overlevenden 2	0

De Vliegtuigramp Tenerife vond plaats op 27 maart 1977, toen op het Canarische eiland Tenerife twee vliegtuigen van het type Boeing 747 op elkaar botsten. Hierbij kwamen 583 mensen om. De vliegramp is anno 2007 nog steeds de grootste ramp uit de luchtvaartgeschiedenis, als de aanslagen op 11 september 2001 niet worden meegerekend.

Op 27 maart 1977 was de Pan Am-vlucht 1736 anderhalf uur te laat uit Los Angeles vertrokken naar de Canarische Eilanden, met een tussenlanding in New York waar nog eens 103 passagiers aan boord gingen. Aan boord waren in totaal 364 Amerikaanse passagiers voor een cruise op de Middellandse Zee. Toen de Pan Am-Boeing Clipper Victor de eindbestemming Las Palmas de Gran Canaria naderde, kreeg gezagvoerder Victor Grubbs te horen dat de luchthaven tijdelijk was gesloten in verband met een bomaanslag door een door Antonio Cubillo geleide afscheidingsbeweging en telefonische dreiging met een tweede aanslag. Grubbs wilde blijven rondcirkelen tot de luchthaven weer open ging, maar dit werd geweigerd en de vlucht werd omgeleid naar de luchthaven Los Rodeos op het 110 kilometer naar het noordwesten gelegen eiland Tenerife, niet ver van de hoofdstad Santa Cruz de Tenerife. Daar kwam het toestel aan rond 14:00 plaatselijke tijd. Het moest wachten tot er verder gereisd kon worden naar Las Palmas.

KLM-vlucht 4805, een chartervlucht vol met vakantiegangers van Holland International, voornamelijk Nederlanders, was dezelfde ochtend vanuit Amsterdam vertrokken richting Las Palmas. Ook dit toestel, de KLM-Boeing De Rijn, moest uitwijken naar Tenerife. Het was daar circa 25 minuten voor de Pan Am-Boeing aangekomen.

Rond 15:00 werd Las Palmas weer vrijgegeven. Er waren geen andere bommen gevonden. Probleem was nu dat een deel van de taxibaan op Los Rodeos volstond met toestellen die waren uitgeweken van Las Palmas. Daarom zou gedeeltelijk de startbaan moeten worden gebruikt als taxibaan.

Het KLM-toestel stond om 16:50 op het punt om door te reizen naar Las Palmas. De gezagvoerder had het toestel laten voltanken, waarschijnlijk om verder oponthoud in Las Palmas voor de terugreis naar Amsterdam te voorkomen. Tijdens het tanken blokkeerde het KLM-toestel de doorgang van het Pan Am-toestel. Dit was allang klaar voor vertrek, maar moest wachten tot de KLM-Boeing was vertrokken; de Pan Am-Boeing zou direct daarna vertrekken. De instructies van de verkeerstoren volgend, taxiede het KLM-toestel de hoofdlandingsbaan af, maakte aan het eind een draai van 180 graden en wachtte op toestemming voor vertrek. Het weer verslechterde; de mist werd steeds dichter.

[bewerk] Fatale gebeurtenissen

Kaartje vliegramp Tenerife; de locatie van de botsing is met een rode ster gemarkeerd

De vliegtuigen staan geparkeerd aan het einde van de taxibaan. De KLM staat voor de Pan Am.
De KLM is aangekomen bij het begin van baan 30 en staat klaar voor vertrek.
De Pan Am is de eerste afslag gepasseerd.
De Pan Am is de tweede afslag gepasseerd.
De Pan Am heeft de derde afslag gemist. De KLM is begonnen aan de start.
De Pan Am probeert de baan te verlaten, maar wordt geraakt door de KLM.

Terwijl het toestel van de KLM naar het begin van de startbaan taxiede, kreeg de Pan Am-Boeing instructies om over dezelfde baan te taxiën tot aan de derde afslag, om vervolgens naar het vertrekpunt te gaan via de parallelle taxibaan. De afslagen waren echter niet genummerd. Omdat afslag 3 na een scherpe bocht van 135 graden terug naar het volgeparkeerde terminalgebied zou leiden, nam de bemanning aan dat de verkeersleiding deze wel niet zou hebben bedoeld. Men besloot door te taxiën tot afslag C4, die in de goede richting liep, dit is althans een theorie. Er is echter ook een theorie dat door de hevige mist de bemanning van de Pan Am-Boeing de derde afslag totaal miste en daarom doorreed over de startbaan.

Intussen gaf de luchtverkeersleiding het KLM-vliegtuig een klaring voor de route die genomen moest worden na vertrek. Aangezien er dichte mist was, met een zicht van ongeveer 300 meter, konden de KLM-piloten de voor hen op de startbaan taxiënde Pan Am-Boeing niet zien. Bovendien konden geen van beide vliegtuigen worden gezien vanaf de verkeerstoren, die niet was uitgerust met grondradar voor de banen.

Co-piloot Klaas Meurs was nog bezig de klaring van de verkeerstoren voor de vlucht te herhalen, toen gezagvoerder Jacob Veldhuyzen van Zanten zonder toestemming aan de start begon. Meurs restte niet anders dan de toren te melden: "We are at take-off." of "We are uh-taking-off." Omdat toestemming daarvoor nog niet was verleend, zag de toren dit als een bevestiging dat het KLM-toestel gereed stond voor vertrek. De Pan Am-bemanning meldde de toren dat men nog steeds op de startbaan aan het taxiën was. Door storing in de communicatie werd dit niet gehoord door de KLM-Boeing. Wel ving boordwerktuigkundige Willem Schreuder van het KLM-toestel op dat de verkeersleiding aan het Pan Am-toestel vroeg zich te melden zodra het de startbaan had verlaten. Hij vroeg daarop zijn gezagvoerder of het Pan Am-toestel wel van de startbaan was. Dit was niet het geval, maar Veldhuyzen van Zanten antwoordde bevestigend.

Zodra de bemanning van de taxiënde Pan Am-Boeing de lichten van het aanstormende KLM-toestel zag, probeerde Grubbs zijn toestel scherp naar links van de startbaan weg te draaien, maar het was te laat. Ook een poging van Veldhuyzen van Zanten om door snel opstijgen nog over het PanAm-toestel heen te wippen mocht niet baten. Hij trok zo abrupt op dat de staart van zijn toestel een groef van 22 meter in de startbaan maakte. Het toestel kwam niet over de Pan Am Boeing heen omdat het vantevoren heel veel getankt had. De neus van de KLM miste de Pan Am, maar de motoren boorden zich in het dak van het Amerikaanse vliegtuig. Het KLM-toestel, dat net los van de grond was, raakte om 17:06:50 plaatselijke tijd het Pan Am-toestel in de rechterflank. Een deel van de romp van de Pan Am-Boeing werd uit elkaar gescheurd. De KLM-Boeing vloog nog 150 meter door en crashte op de baan. Beide toestellen vlogen in brand. In het KLM-toestel kwamen 234 passagiers en de 14 bemanningsleden om. Van het Pan Am-toestel overleefden 70 inzittenden de ramp, van wie later nog 9 in het ziekenhuis overleden. Zo kwamen uiteindelijk 335 van de 396 inzittenden om, onder wie 9 van de 16 bemanningsleden. De Pan Am-gezagvoerder was een van de overlevenden.

Uit de Nederlandse groep die zich met het bergen en identificeren van de slachtoffers bezig hield, is later het Rampen Identificatie Team (RIT) ontstaan, dat onder meer bij de Bijlmerramp werd ingezet.

[bewerk] Slachtoffers KLM-toestel

De meeste van de 248 slachtoffers uit de KLM Boeing 747 PH-BUF zijn in een massagraf op Uitvaartpark Westgaarde in Amsterdam begraven.

Bemanning vlucht KL 4805

J. L. Veldhuyzen van Zanten, Sassenheim, 50 jaar, gezagvoerder
K. Meurs, Amstelveen, 42 jaar, eerste officier
W. Schreuder, Voorburg, 48 jaar, boordwerktuigkundige
C.W. Sonneveld, Haarlem, 46 jaar, purser
A.Th.A. van Straaten, Schijndel, 42 jaar, assistent-purser
Mevr. H. W. Fleur-Toby, Amstelveen, 27 jaar,
Mevr. A. C. Bouvy, Noordwijk aan Zee, 24 jaar
Mevr. B.M. Joosse-Wildschut, Castricum, 24 jaar
Mevr. W.M. Keulen, Amsterdam, 30 jaar
Mevr. J. M. L. van Staveren-Maréchal, Alkmaar, 32 jaar
Mevr. J.H.M. Schuurmans-Timmermans, Amersfoort, 30 jaar
Mevr. M. Mey-Lefeber, Amsterdam, 32 jaar
Mevr. M.E. Viergever-Drent, Broek in Waterland, 29 jaar
Mevr. M.M. Tom-Karseboom, Sassenheim, 35 jaar

Passagierslijst vlucht KL 4805

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

[bewerk] A

M. Agsteribbe, Amsterdam, 66 jaar
Mevr. C. Agsteribbe-Van Furth, Amsterdam, 64 jaar
E. Arends, Arnhem, 25 jaar

[bewerk] B

L. Bartels, Diemen, 44 jaar
Mevr. E.C.M. Bartels-van Lingen, Diemen, 34 jaar;
J.C.M. Beeris, Zeist, 50 jaar
Mevr. J. Beeris-Van Essen, Zeist, 45 jaar
J. Beeris, Zeist, 7 jaar (j.)
W.H. Beke, Haren, 56 jaar
Mevr. E.M. Beke-De Jong, Haren, 50 jaar
C.G. Bekker, Bodegraven, 31 jaar
Mevr. M. Bekker-Groenewoud, Bodegraven, 33 jaar
C.H. Bekker, Bodegraven, 7 jaar (j.)
G. Bekker, Bodegraven, 12 jaar (j.)
K. Bereiter, Vogelenzang, 45 jaar
Mevr. L. Bereiter-Van Lingen, Vogelenzang, 36 jaar
H. van der Berg, Vinkei (gem. Nuland), 51 jaar
Mevr. R. van der Berg-Van der Heijden, Vinkei, 52 jaar
T.G.J.J. Blekemolen, Purmerend, 27 jaar
Mevr. S. Blekemolen-Broertjes, Purmerend, 22 jaar
D. van de Bogert, Schore, 64 jaar
C.J. Boon, Heerhugowaard, 35 jaar
Mevr. L. Boon-Goossens, Heerhugowaard, 39 jaar
R. Boon, Heerhugowaard, 7 jaar (j.)
Mevr. Y.L. Bosma, Amsterdam, 22 jaar
C.M. Bouman, Santpoort, 22 jaar
F. Bril, Reeuwijk, 36 jaar
Mevr. C.S. Bril-Bolkenbaas, Reeuwijk, 32 jaar
F, Bril, Reeuwijk, 6 jaar (j.)
M. Bril, Reeuwijk, 3 jaar (j.)
Mevr. C.J.M. Broek-Op 't Hoog, Hoogeloon, 29 jaar
Mevr. S. Bujalla, Essen (Duitsland), 30 jaar
A. Bul, Mijdrecht, 46 jaar
Mevr. O.A. Bul-De Boer, Mijdrecht, 45 jaar
H.A. Bul, Mijdrecht, 15 jaar (m.)
A. Bul, Mijdrecht, 13 jaar (m.)
TJ. Burger, Kolhorn, 50 jaar
Mevr. B. Burger-Bakker, Kolhorn, 50 jaar
C.J. Buys, Oud Loosdrecht, 48 jaar
Mevr. J.P.H. Buys-Spruijt, Oud Loosdrecht, 46 jaar

[bewerk] C

W.P.C, van Campfort, Eindhoven, 33 jaar
Mevr. A.H.F, van Campfort-van Beek, Eindhoven, 34 jaar
W.L. de Cock Buning, Voorburg, 73 jaar
Mevr. J. de Cock Buning-Kuiper, Voorburg, 76 jaar
M. Corbee, Sneek, 36 jaar
Mevr. H.T.Corbee-Van der Werf, Sneek, 32 jaar
D. Corbee, Sneek, 12 jaar (j.)
J. Corbee, Sneek, 10 jaar (m.)
M. Corbee, Sneek, 8 jaar (m.)
C. Crouwel, Capelle aan den IJssel, 41 jaar
Mevr. I. Crouwel-Steketee, Capelle aan den IJssel, 37 jaar
I.P.V. Crouwel, Capelle aan den IJssel, 8 jaar (m.)
E.RA. Crouwel, Capelle aan den IJssel, 7 jaar (j.)

[bewerk] D

Mevr. H. van Delden, Den Haag, 36 jaar
Mevr. R.T.M. Diepraam-Bosma, Amsterdam, 31 jaar
M. Diepraam, Amsterdam, 5 jaar (j.)
J.A. Diepraam, Amsterdam, 1 jaar (j.)
Mevr. C.W. van Dongen, Amsterdam, 37 jaar
W. van Driel, De Bilt, 28 jaar
Mevr. J.H. Droogleever-De Rave, Rotterdam, 46 jaar
M. Droogleever, Rotterdam, 14 jaar (j.)
P. Droogleever, Rotterdam, 9 jaar (j.)
J.B. van Druten, Amsterdam, 42 jaar

[bewerk] E

J.C. Eekhout, Den Bosch, 30 jaar
Mevr. M.C.P.F. Eekhout-Van der Steen, Den Bosch, 30 jaar
S. Eekhout, Den Bosch, 2 jaar (m.)
M. Eekhout, Den Bosch, i jaar (j.)
W.A.C, van Eeten, Eindhoven, 27 jaar
S.G. Eichhorn, Arnhem, 30 jaar
Mevr. A. Eichhorn-Klop, 28 jaar
Mevr. C.L. van de Elshout, Den Haag, 55 jaar

[bewerk] F

J.H.N. Faassen, Den Haag, 31 jaar
Mevr. E.C.M. Faassen-Van Vliet, 24 jaar
G.W. Feuth, Zoeterwoude, 49 jaar

[bewerk] G

F. Gantschnigg, St. Johann (Oostenrijk), 30 jaar
B. Gantschnigg, St. Johann (Oostenrijk), 4 jaar (m.)
Mevr. MJ. Geurts, Eindhoven, 21 jaar
D.R.E. Gillis, Geysteren (Amerikaan), 49 jaar
Mevr. J.E. Gillis, Geysteren (Amerikaanse), 47 jaar
J. Goudstikker, Bergen op Zoom, 56 jaar
Mevr. M.V. Goudstikker-Mion, Bergen op Zoom, 55 jaar
CJ. van der Graaf, Utrecht, 53 jaar
Mevr. W.N.A. van der Graaf-Huissen, Utrecht, 52 jaar
E. Groen, Hoofddorp, 35 jaar
Mevr. A.N. Groen-Kant, Hoofddorp, 32 jaar
G. Groenewoud, Badhoevedorp, 60 jaar
Mevr. M. Groenewoud-Jansen, Badhoevedorp, 58 jaar
T. Groenewoud, Badhoevedorp, 16 jaar (m.)
W.C. Groot, Zwolle, 39 jaar
Mevr. G. Groot-Battavee, Rotterdam, 36 jaar
Mevr. E. Groot-Smith, Zwolle, 41 jaar

[bewerk] H

G.J.A. Haarman, Weerselo, 34 jaar
Mevr. W.P.F. Haarman-Siemerink, Weerselo, 33 jaar
A. Haeck, Akersloot, 37 jaar
Mevr. W.M. Haeck-Ottevanger, Akersloot, 32 jaar
H.J. van Hamburg, Rotterdam, 44 jaar
A.M. van Hamburg-Corpeleyn, Rotterdam, 42 jaar
J. van Hamburg, Rotterdam, 9 jaar (j.)
J.C. den Hartog, Hoorn, 34 jaar
Mevr. M.J.C. Heisterkamp, Amsterdam, 31 jaar
K. Heisterkamp, Amsterdam, 6 jaar (m.)
Mevr. G. W. Helmink-Hendriks, Varsseveld, 54 jaar
Mevr. E. van de Heuvel-Timofeef, Den Haag, 31 jaar
Mevr. IJ. van de Heuvel-Van Schaik, Den Haag, 53 jaar
Mevr. M. J. D'Hondt-Pieterson, Hilversum, 57 jaar
Mevr. E.M.T. Op 't Hoog-Van Doormaal, Moergestel, 63 jaar
Mevr. M.C.C. Op 't Hoog-Van Doormaal, Moergestel, 25 jaar
Mevr. J.C.M, van den Hout-Op 't Hoog, Oisterwijk, 28 jaar

[bewerk] I

P.L. Ittmann, Arnhem, 28 jaar
Mevr. M.C.J. Ittman-Uyting, Arnhem, 24 jaar

[bewerk] J

Mevr. E. Jelgerhuis Swildens-Crans, Den Helder, 35 jaar
Mevr. J.G. de Jong-Van Brussel, Rotterdam, 62 jaar

[bewerk] K

F.H. Klappe, Schiedam, 45 jaar
Mevr. C.H. Klappe-Van Buuren, Schiedam, 44 jaar
Mevr. H.A. de Kleijn, Schore, 39 jaar
Mevr. E.H. Klimmert-Van Waard, Enschede, 63 jaar
J. Klingers, Westzaan, 48 jaar
Mevr. A. Klingers-Spoelders, Westzaan, 41 jaar
N. Kloet, Reeuwijk, 21 jaar
Mevr. J.E.M. Kolenberg, Andijk, 27 jaar
Mevr. B. Krawinkler, St. Johann (Oostenrijk), 30 jaar

[bewerk] L

Mevr. A.R. van der Louw, Amsterdam, 20 jaar

[bewerk] M

H.K.P Manders, Den Haag, 65 jaar
Mevr. J.E. Manders-Hartgring, Den Haag, 67 jaar
R.J. Massaar, Schipluiden, 41 jaar
Mevr. G.E. Massaar-Honders, Schipluiden, 35 jaar
Mevr. EJ. van Meteren-De Boer, Amsterdam, 36 jaar
R. van Meteren, Amsterdam, 11 jaar (j.)
G. de Meyer, Rotterdam, 44 jaar
R. van Moock, Amsterdam, 30 jaar
Mevr. W.C. van Moock-Van Dijk, Amsterdam, 34 jaar
Mevr. J.H. Mosterd, Zwolle, 22 jaar

[bewerk] N

G.F. Nadort, Amsterdam, 51 jaar
Mevr. P. Nadort-Van de Oudeweetering, Amsterdam, 55 jaar
Mevr. EJ. Navis-Ter Horst, Varsseveld, 56 jaar
Mevr. M. Negenman, Hem (N-H.), 32 jaar
J .A. Niemeyer, Eindhoven, 23 jaar
J.H.G. Nijssen, Essen (Duitsland), 44 jaar

[bewerk] O

P. Oosterom, Krimpen aan de Lek, 37 jaar
Mevr. G. Oosterom-De Koning, Krimpen aan de Lek, 35 jaar
P. Oosterom, Krimpen aan de Lek, ? jaar (j.)
J. Oosterom, Krimpen aan de Lek, 8 jaar (j.)
K. Oosterom, Krimpen aan de Lek, 7 jaar (j.)

[bewerk] P

Mevr. I I. Pabon, Arnhem, 25 jaar
J.J. Paul, Nieuwerkerk aan de IJssel, 34 jaar
Mevr. B.M. Paul-Dinkelaar, Nieuwerkerk aan de IJssel, 31 jaar
M.R. Paul, Nieuwerkerk aan de IJssel, 9 jaar
J.C.M. Peerdeman, Zwaag, 29 jaar
D.E. Penate, Rhoon, 15 jaar (m.)
G. van Piggelen, Driebergen, 52 jaar
Mevr. J.C. van Piggelen-Peterson, Driebergen, 53 jaar
Mevr. A.J. Plaat-Meijer, Amsterdam, 46 jaar
Mevr. M.A. Poelman-Schouten, Loon op Zand, 35 jaar
J. Pol, Amersfoort, 54 jaar
Mevr. J. Pol-Vos, Amersfoort, 49 jaar
Mevr. L.A. Post, Santpoort, 22 jaar
A.J. Provoost, Middelburg, 45 jaar
Mevr. M. Provoost-Geldof, Middelburg, 40 jaar
N.M. Provoost, Middelburg, 14 jaar (m.)
A.M. Provoost, Middelburg, 12 jaar (m.)
H.J. Pruijsers, Sprang-Capelle, 38 jaar
Mevr. A.J. Pruijsers-Treffers, Sprang-Capelle, 37 jaar

[bewerk] R

H.J. van Reems, Soest, 45 jaar
Mevr. D. van Reems-Kok, Soest, 43 jaar
A. Rodriguez, Amsterdam, 42 jaar
Mevr. T. Rodriguez-Freysz, 56 jaar
W.J. de la Roy, Venray, 39 jaar
J.M. de la Roy-Van de Akkers, Venray, 37 jaar
G.J. Runshoff, Buren, 28 jaar
Mevr. AJ.M. Runshoff-Hey, Buren, 27 jaar
AJ.M. Runshoff, Buren, 5 jaar (m.)

[bewerk] S

Mevr. M.C. Salgado, Amsterdam, 45 jaar
Mevr. C.L. Sesink, Brummen, 24 jaar
M.J. Simons, Eindhoven, 59 jaar
Mevr. C.A. Simons-Franssen, 56 jaar
Mevr. J.L. Smit, Amsterdam, 32 jaar
V.E.B. Smit, Amsterdam, 5 jaar
J.E. Smits, Brummen, 26 jaar
H. Spruitenberg, Gouda, 43 jaar
Mevr. M.A.M. Spruitenberg-Meeuwsen, Gouda (leeftijd onbekend)
Mevr. G.A. Steendam, Deventer, 15 jaar (m.)
J.H. Stolle, Apeldoorn, 38 jaar
Mevr. A.W.J. Stolle-Van de Hel, Apeldoorn, 37 jaar

[bewerk] T

R.C. Tiebie, Bergen (N-H.), 27 jaar
R. Timmerman, De Wijk, 39 jaar
Mevr. K. Timmerman-Steenbergen, De Wijk, 36 jaar
L.J. Timmerman, De Wijk, 9 jaar (m.)
R.J. Timmerman, De Wijk, 6 jaar (j.)
C.R. Timmerman, De Wijk, 1 jaar (m.)
Mevr. T. I. Twist, Rochester/New York (Amerikaanse), 22 jaar
M. Twist, Rochester/New York (Amerikaanse), 1 jaar (m.)

[bewerk] V

Mevr. A. A. Valkenburg-Karpes, Hillegom, 42 jaar
P.J. Valkenburg, Hillegom, 16 jaar (m.)
J.P. Valkenburg, Hillegom, 14 jaar (m.)
Mevr. B.J. van der Veen-Whiting, Bennekom, 39 jaar é
M.A.M. van de Ven, Utrecht, 32 jaar
Mevr. I. van de Ven-Bals, Utrecht, 26 jaar
P van de Ven, Utrecht, 1 jaar (j.)
Mevr. J.H. van de Ven-d'Hondt, Roosendaal, 36 jaar
G.J.M, van de Ven, Roosendaal, 12 jaar (j.)
DJ. van de Ven, Roosendaal, 10 jaar (m.)
Mevr. M.G.J. Verhagen, Eindhoven, 22 jaar
Mevr. D.W.M. Verhoeven-Van Mourik, Loon op Zand, 36 jaar
J.P. van Vliet, Monster, 65 jaar
Mevr. M.C. van Vliet-De Kok, 57 jaar
C. Vos, Kolhorn, 57 jaar
Mevr. A. Vos-Wardenaar, Kolhorn, 55 jaar

[bewerk] W

R.K. Wachert, Amsterdam (Oostenrijker/Duitser?) 37 Jaar
I. Weeda, Wassenaar, 53 jaar
Mevr. E. Weeda-Moret, Wassenaar, 47 jaar
J. W. Wekker, Laren (N-H.), 51 jaar
Mevr. J.R.M. Wekker-Robbers, Laren (N-H.), 51 jaar
Mevr. J. S. Wekker, Laren (N-H.), 18 jaar
RJ. Wekker, Laren (N-H.), 14 jaar (j.)
H. Welter, Amsterdam, 31 jaar
B .A. Werst, Amsterdam, 30 jaar
Mevr. Y.M. Wessels, Leiderdorp, 24 jaar
K. Westerkamp, Essen (Duitser), 35 jaar
Mevr. K.E. Westerkamp-Vogt, Essen (Duitse), 32 jaar
L.S. ten Wolde, Apeldoorn, 39 jaar
Mevr. J. ten Wolde-Beekman, Apeldoorn, 39 jaar
K.J. ten Wolde, Apeldoorn, 13 jaar (j.)
H. ten Wolde, Apeldoorn, 9 jaar (m.)

[bewerk] Z

N. Zandvliet, Leiden, 52 jaar
Mevr. J.M.E.J. Zandvliet-Hoogeveen, Leiden, 49 jaar
J.J.N.C. Zandvliet, Leiden, 18 jaar (j.)
M.C.JJ. Zandvliet, Leiden, 15 jaar (m.)
N.G.JJ. Zandvliet, Leiden, 9 jaar (j.)
P. Zijp, Beverwijk, 29 jaar
Mevr. J.C. Zijp-Van Haarlem, Beverwijk, 28 jaar
R.RC. Zijp, Beverwijk, 1 jaar (j.)
J.M.H. Zijp, Alphen aan den Rijn, 31 jaar
Mevr. G.C.M. Zijp-Van Amelsvoort, Alphen aan den Rijn, 30 jaar
P.M.L. Zijp, Alphen aan den Rijn, 3 jaar (m.)

[bewerk] Onderzoek en maatregelen

Hoewel de ramp op Spaans grondgebied plaatsvond, gingen de Amerikanen en de Nederlanders niet akkoord met een louter Spaans onderzoek. Uiteindelijk werd de ramp zowel door Spaanse autoriteiten, als door Boeing, PanAM, KLM, de National Transport and Safety Board (NTSB) en de Rijksluchtvaartdienst (RLD) onderzocht.

Uit onderzoek van de cockpit voice recorders, de flight data recorders en de recorders in de verkeerstoren bleek dat de KLM-piloten enkele instructies van de verkeerstoren verkeerd hadden geïnterpreteerd. Dit was deels het gevolg van gebruik van dezelfde radiofrequentie (berichten van beide vliegtuigen naar de toren en vice versa stoorden elkaar waardoor er geheel niets van de boodschap hoorbaar was; een zogenaamde heterodyne), deels vanwege de niet-standaardzinnen die de KLM-bemanning en de verkeerstoren gebruikten en deels doordat Veldhuyzen van Zanten blijkbaar te snel conclusies trok. Dit laatste vonden de onderzoekers moeilijk voorstelbaar, aangezien de gezagvoerder bekend stond als een eersteklas piloot die andere KLM-vliegers had opgeleid. Toen zij de banden voor het eerst afluisterden begrepen zij aanvankelijk zelfs niet dat het toestel op het moment van het bevestigen van de vluchtroute aan de toren, de start reeds had ingezet.

Het bleek dat de radiotoren tegen het KLM toestel zei: "Ok, wacht op instructies om op te stijgen." Op het moment dat dit werd gezegd, ontstond ook een heterodyne, waardoor van Zanten hoorde: "Ok" en toen een storing. Van Zanten nam (kennelijk) aan dat dit de bevestiging was om op te stijgen.

Bij het ongeduld van Veldhuyzen van Zanten heeft wellicht meegespeeld dat de vlucht al uren vertraagd was. Uit overleg met het KLM-hoofdkantoor was hem bekend dat verdere vertraging ertoe zou kunnen leiden dat de KLM-bemanning tijdens de retourvlucht naar Amsterdam over het maximum aantal werkuren van die dag zou raken. De bemanning zou dan op Las Palmas haar verplichte rusttijd moeten nemen of moeten worden vervangen. Vervanging was echter niet mogelijk en daardoor zou verdere vertraging een verplichte overnachting van de passagiers betekenen met bijbehorende kosten.

Daarom ook had Veldhuyzen van Zanten de KLM Boeing op Tenerife vol laten tanken, zodat hij na landing op Gran Canaria geen verdere onnodige vertraging kon oplopen.

Veldhuyzen van Zanten had bovendien weliswaar veel ervaring met het trainen van co-piloten op een flightsimulator; bij dergelijke trainingen werd echter doorgaans nogal losjes met de toestemming voor vertrek omgesprongen omdat Veldhuyzen van Zanten dan tevens optrad als gesimuleerde verkeersleiding. Hij was bovendien pas recent weer zelf gaan vliegen. Co-piloot Meurs, door Veldhuyzen van Zanten opgeleid, had nog maar weinig vlieguren op de Boeing-747. Het verschijnsel dat hier mogelijk optrad, werd door het onderzoeksteam 'leraarsyndroom' genoemd. Mogelijk heeft bij Veldhuyzen van Zanten in zijn verschillende rollen als leraar en als Captain bij de start realiteit en fictie door elkaar gespeeld. Zijn gezag en ervaring lijken zich hier tegen hem gekeerd te hebben.

De ironie is helaas ook dat door het voltanken van de KLM Boeing, uit voorzorg om nog meer vertraging te voorkomen, deze waarschijnlijk net te zwaar was om snel(ler) op te stijgen. Mogelijk had het ongeluk niet plaatsgevonden als de KLM Boeing niet volgetankt was geweest.

Zowel Spaanse als Amerikaanse rapporten legden een groot deel van de schuld bij de KLM-bemanning. Het rapport van de Nederlandse Raad voor de Luchtvaart, deed dit in veel mindere mate. Hierin werd de menselijke factor, die bij dit ongeluk een grote rol had gespeeld, zoveel mogelijk weggemoffeld. KLM nam uiteindelijk 70 procent van de schuld op zich; PanAm 30 procent.

Als gevolg van de ramp werden radicale veranderingen doorgevoerd in de internationale luchtvaartregels en aan vliegtuigen. Het werd wereldwijd regel dat verkeerstorens en piloten Engelse standaardzinnen gebruiken. Vliegtuigfabrikanten begonnen apparatuur toe te voegen waarmee men door mist kon kijken. Ook cockpitprocedures werden gewijzigd: de hiërarchische verhoudingen werden verminderd en er werd meer aandacht besteed aan het nemen van besluiten na wederzijdse instemming. In de luchtvaartindustrie staat dit bekend als crew resource management, tegenwoordig onderdeel van de standaardtraining bij alle grote luchtvaartmaatschappijen.

Omdat het rond de luchthaven Los Rodeos dikwijls mistig is, werd in het zuiden van Tenerife een tweede luchthaven aangelegd: Luchthaven Reina Sofia. Deze luchthaven wordt tegenwoordig voor internationale vluchten gebruikt; Los Rodeos is hoofdzakelijk nog in gebruik voor vluchten tussen de Canarische Eilanden en beschikt tegenwoordig over een grondradar.

[bewerk] Monumenten, herdenking

Op de Amsterdamse begraafplaats Westgaarde bevindt zich het veld waar het merendeel van de Nederlandse slachtoffers is begraven, met een monument voor de slachtoffers van de ramp. Voor de nabestaanden is de Stichting Nabestaanden Slachtoffers Tenerife opgericht.

Op 27 maart 2007, 30 jaar na de ramp, werd in het Auditorio van Santa Cruz de Tenerife een herdenkingsdienst voor de slachtoffers gehouden. Diezelfde dag werd op de Mesa Mota het International Tenerife Memorial onthuld. Dit 18 meter hoge monument in de vorm van een wenteltrap is gemaakt door de kunstenaar Rudi van de Wint.

[bewerk] Trivia

De bij de ramp betrokken Boeing-747 van PanAm voerde op 21 januari 1970 de allereerste Boeing-747-vlucht uit, van New York naar Londen.
Veldhuyzen van Zanten, de piloot van het KLM toestel, werd enkele jaren ervoor afgebeeld op reclame posters van de KLM. In de luchtvaartbranche was Veldhuyzen van Zanten een gerespecteerd piloot.
Toen de KLM-directie van de ramp hoorde, was de eerste reactie: "Waar zit Veldhuyzen van Zanten? Stuur hem onmiddellijk naar Tenerife om de zaak te onderzoeken!"

[bewerk] Externe links

Categorieën: Tenerife | 1977 | Vliegramp