Pekka Sammallahti
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Pekka Lars Kalervo Sammallahti (f. 21. mai 1947) i Helsingfors er professor i samisk ved Giellagas-instituttet ved Universitetet i Uleåborg. Sammallahte er den mest sentrale nolevande utforskaren av samisk.
Innhaldsliste |
[endre] Sammallahti som leksikograf
Pekka Sammallahti har skrive eller vore med og skrive dei mest sentrale ordbøkene mellom nordsamisk og finsk og tysk, mellom skolte- og enaresamisk og finsk, og mellom nordsamisk og kildinsamisk. Leksikografisk har han lagt vekt på å lage symmetriske ordbøker, ordbøker som tar omsyn både til den samiskspråklege og (t.d.) den finskspråklege brukaren. Dei nordsamiske ordbøkene hans var dei første ordbøkene til og frå nordsamisk med den nye ortografien frå 1979, og ordbøkene mellom norsk og nordsamisk er omsetjingar av Sammallahti si ordbok frå 1989.
Sammallahti var den første samiskleksikografen i Finland som satsa på praktiske ordbøker basert på dei samiske skriftspråka, til skilnad frå tidlegare leksikografar (T.I. Itkonen, Erkki Itkonen som skreiv ordbøker til bruk i komparativ språkforsking, basert på det finskugriske fonetiske alfabetet.
[endre] Sammallahti som lingvist
I doktoravhandlinga si frå 1977 presenterer Sammallahti ei Chomskyinspirert analyse av dialekten i Enontekis. Seinare arbeidde han meir med leksikografi og språkhistorie.
Sammallahti har i lag med Juha Janhunen vidareutvikla Erkki Itkonen sitt arbeid med uralsk lydhistorie. Artikkelen hans frå 1988, "Historical Phonology of the Uralic languages" (i oversiktsverket Denis Sinor (ed.): The Uralic languages) er ein av dei sentrale og mest siterte artiklane innafor komparativ uralistikk. I 1993 arbeidde han ein periode med samisk språkteknologi, og la grunnlaget for arbeidet med automatisk morfologisk analyse for samisk. I 1998 publiserte Sammallahti ei innføring i samisk lingvistikk på engelsk, og opna dermed det tysk-, finsk-, skandinavisk- og russiskspråklege fagfeltet også for engelskspråklege lingvistar.
Dei siste åra har Sammallahti arbeidd med syntaktiske emne, og i 2005 publiserte han ein monografi, Láidehus sámegiela cealkkaoahpa dutkamii, der han utviklar ein semantisk basert dependensgrammatisk analyse av nordsamisk syntaks.
[endre] Arbeid med andre språk
Tidleg i karriera si skreiv Sammallahti publikasjonar om aleutisk språksosiologi. Han har også arbeidd med ortografien til finsk romani, og han skreiv ei tidleg skisse av skogsnenetsisk, i 1974.
[endre] Bibliografi (utdrag)
- Korhonen, Mikko, Jouni Mosnikoff, Pekka Sammallahti. 1973: Koltansaamen opas. Castrenianumin toimitteita ; 4. Helsinki : Suomalais-ugrilainen seura,
- Mosnikoff, Jouni & Pekka Sammallahti 1988: U'cc sääm-lää'dd sää'nnkeârjaz = Pieni koltansaame-suomi sanakirja [Utsjoki] : Jorgaleaddji, 1988.
- Sammallahti, Pekka 1974: Material from Forest Nenets. Castrenianumin toimitteita ; 2 Helsinki : [s.n.], 1974.
- Sammallahti, Pekka 1975: Sodankylän saamelaisten entistä elämää. Elsa-Marja Aikion kertomana. Castrenianumin toimitteita ; 14 Helsinki : [s.n.], 1975.
- Sammallahti, Pekka 1977: Norjansaamen Itä-Enontekiön murteen äänneoppi. Suomalais-ugrilaisen seuran toimituksia ; 160 Helsinki : Suomalais-ugrilainen seura.
- Sammallahti, Pekka 1980: Jietnadatoahppa : fonetihka vuođđoássit 1. Dieđut ; Nr.2-1980.Guovdageaidnu : Sámi instituhtta, 1980.
- Sammallahti, Pekka 1989: Sámi-suoma sátnegirji = Saamelais-suomalainen sanakirja. Ohcejohka : Jorgaleaddji.
- Sammallahti, Pekka 1993: Sámi-suoma-sámi sátnegirji = Saamelais-suomalais-saamelainen sanakirja. Ohcejohka : Girjegiisá
- Sammallahti, Pekka & Mosnikoff, Jouni 1991: Suomi-koltansaame sanakirja = Lää'dd-sää'm sää'nnke'rjj. Ohcejohka : Girjegiisá, 1991.
- Sammallahti, Pekka & Morottaja, Matti 1993: Säämi-suomâ sänikirje = Inarinsaamelais-suomalainen sanakirja. Ohcejohka : Girjegiisá, 1991.
- Sammallahti, Pekka 1998: The Saami languages : an introduction. Kárásjohka : Davvi girji.
- Sammallahti, Pekka 2002: North Saami resource dictionary. Publications of the Giellagas Institute ; vol. 1. Oulu : [Oulun Yliopisto], 2002.
- Sammallahti, Pekka 2005: Láidehus sámegiela cealkkaoahpa dutkamii. Kárásjohka : Davvi girji, 2005.
- Sámmallahti, Pekka & Klaus Peter Nickel 2006: Sámi-duiskka sátnegirji = Sáámisch-deutsches wörterbuch.. Karasjok : Davvi Girji, 2006.
