Adam Schaff

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Prof. dr hab. Adam Schaff (ur. 10 marca 1913 r. we Lwowie, zm. 12 listopada 2006 r. w Warszawie) – polski filozof pochodzenia żydowskiego. Początkowo zaliczany do konserwatywnego nurtu filozofii marksistowskiej, specjalizujący się w epistemologii (teorii poznania); następnie ideolog eurokomunizmu, pod koniec życia prezentujący poglądy zbliżające się do współczesnych antyglobalistów.

[edytuj] Biografia

Studiował prawo i ekonomię w Paryżu oraz filozofię we Lwowie. Był członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. Od 1941 r. przebywał w Moskwie. W 1945 r. ukończył tam studia filozoficzne na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie również uzyskał doktorat i habilitację oraz asystował prof. Marii Spiridonowej. W latach 1944-1946 kierował polskim zespołem Radia Moskwa.

W 1948 r. powrócił do Warszawy. Rok później pod patronatem KC PZPR założył ideologiczny Instytut Kształcenia Kadr Naukowych, którym kierował do 1968 r. W latach 1952-1953 był kierownikiem Instytutu Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego.^[1] W latach 50. znany był także z publikacji prasowych bezkrytycznie opiewających Stalina. Wykładał również na Wieczorowym Uniwersytecie Marksizmu i Leninizmu, który w tamtych latach kończył m.in. Wojciech Jaruzelski. Uważany za głównego i oficjalnego ideologa PZPR. Był dyrektorem Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR w latach 1950-1957. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk (krajowy członek rzeczywisty) kierując w latach 1956-1968 Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. W 1969 r. został członkiem Klubu Rzymskiego.

Mimo konsekwentnej postawy marksistowskiej dał się poznać jako człowiek o szerokich horyzontach. W 1959 r. promował badania filozofii średniowiecznej prowadzone przez absolwentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.^[2] Był protektorem zakładanego przez Adama Michnika "Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności". W 1965 r. opublikował książkę Marksizm a jednostka ludzka, w której postawił ryzykowną wówczas tezę, że w społeczeństwie socjalistycznym alienacja jednostki może istnieć w dalszym ciągu. Zyskał przez to u ówczesnych władz opinię rewizjonisty. Na fali zmian 1968 r., wskutek nagonki prasowej, w dniach 6-7 lipca został usunięty z KC PZPR i odsunięty od wpływu na naukę filozofii w PRL. We wspomnieniach pisał, że miał podstawy by bać się wtedy o swoje życie.

W czasie trwania stanu wojennego był ostrym krytykiem Solidarności; znana była jego propozycja zgłoszenia kandydatury Wojciecha Jaruzelskiego do Pokojowej Nagrody Nobla.^[3] 27 czerwca 1984 r. został wydalony z PZPR mimo poparcia udzielonego gen. Jaruzelskiemu. Powodem było to, że swoje poglądy na temat ideologii i polityki PZPR ośmielił się prezentować poza oficjalnym forum partyjnym. Po przemianach społecznych w 1989 r. pozostał konsekwentny i nadal wierny swoim ideom, prezentując m.in. pogląd marksizmu demokratycznego jako recepty na kapitalizm, który według niego nie poradzi sobie z głodem i bezrobociem strukturalnym, że przyszłością ludzkości jest nadal socjalizm, choć ten przyszły ustrój nie musi się tak nazywać.

Otrzymał doktoraty honorowe uniwersytetów Michigan w Ann Arbor, Nancy oraz paryskiej Sorbony.

[edytuj] Publikacje

Był autorem ponad 30 książek naukowych pisanych głównie w j. francuskim i niemieckim. Jego najbardziej znane dzieła to:

Wstęp do teorii marksizmu. Zarys materializmu dialektycznego i historycznego, Spółdzielnia Wydawnicza "Książka", Warszawa 1948
Filozofia człowieka. Marksizm a egzystencjonalizm
Wstęp do semantyki (tłumaczona na kilkanaście języków)
Język i poznanie
Marksizm a jednostka ludzka
Entfremdung als soziales Phänomen
Komunistische Bewegung am Scheideweg
Alienacja jako zjawisko społeczne, Książka i Wiedza, Warszawa 1999, ISBN 83-05-13097-5 (wcześniejsze wydania w j. niemieckim, angielskim i japońskim)
Pora na spowiedź, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa 1993, ISBN 83-7066-513-6 (biograficzna)
Notatki kłopotnika, Warszawa 1995
Medytacje, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 1997, ISBN 8320312437
Próba podsumowania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999, ISBN 83-87367-58-2 (biograficzna)
Książka dla mojej żony, Wydawnictwo JJK, Warszawa 2001, ISBN 83-913643-2-1 (biograficzna)

[edytuj] Bibliografia i filmografia

Bohdan Chwedeńczuk Dialogi z Adamem Schaffem, Wydawnictwo "Iskry", Warszawa 2005, ISBN 83-207-1777-9
Nie ma innej drogi – film dokumentalny o Adamie Schaffie w realizacji Ewy Żmigrodzkiej i Krzysztofa Zwolińskiego, Telewizja Polska – Agencja Produkcji Audycji Telewizyjnych, Warszawa 2003