Częstocice (Ostrowiec Świętokrzyski)
Z Wikipedii
Częstocice – dzielnica Ostrowca Świętokrzyskiego, położona w jego południowo-zachodniej części. Włączona w granice miasta w 1954 roku. Wcześniej wieś i osada fabryczna, przy Cukrowni Częstocice - najstarszej cukrowni w dawnym Królestwie Polskim.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwsze wzmianki o wsi Częstocice pochodzą z 2 poł. XIV wieku. W 1418 r. wieś była lokowana na prawie magdeburskim. Z 1425 r. pochodzi wzmianka o moście na Modłej, przez który przebiegał szlak handlowy z Szewny w kierunku lasów znajdujących się na drugim brzegu rzeki Kamiennej. W 1462 r. Częstocice zostały przez braci Jana i Mikołaja podzielone na dwie części. W 1496 r. jedną z nich kupił Jakub Szydłowiecki. W 1511 r. wykupił także drugą część. W 1504 r. było tu 8,5 łana ziemi, 2 zagrodników i karczma. W 1510 r. zapłacono podatek od młyna o trzech kołach wodnych. W latach 1530-1531 w Czętocicach było 8 łanów, dwie karczmy oraz młyn o dwóch kołach wodnych. Poprzez małżeństwo Elżbiety Szydłowieckiej z Mikołajem Radziwiłłem Czarnym wieś przeszła na własność rodu Radziwiłłów. W 1578 r. wieś miała 14 kmieci na 7 łanach ziemi, 7 zagrodników z rolą, 4 komorników, rzemieślnika i piekarza. Znajdowały się tu karczmy, młyn z jednym kołem wodnym oraz stępa. W 1589 r. Częstocice stały się własnością Mikołaja Tworowskiego. W 1606 r. kupił je książę Janusz Ostrogski.
W 1618 r. było tu 12 kmieci, 20 zagrodników, kowal, tkacz oraz młyn o jednym kole. Znajdował się tu także folwark z drewnianym dworem. W 1723 r. w Częstocicach powstał browar. W 1787 r. Częstocice miały 348 mieszkańców, w tym 7 Żydów. W 1811 r. znajdowała się tu gorzelnia. W 1816 r. wzniesiono nowy murowany browar.
W XIX i na początku XX wieku miejscowość była siedzibą gminy. Poza Częstocicami w jej skład wchodziły wsi: Barańszczyzna, Chmielów, Ciepielnia, Denków, Staw Denkowski, Henryków, Jędrzejowiec, Kaplica, Klimkiewiczów, Kurzacze, Kuźnia, Leśnictwo, Karczma Miłkowska, Mirkowiec, Mnichów, Murc, Mychów, Ostrówek, Paulinów, Piaski, Podszkodzie, Płaskowizna, Romanów, Rzeczki, Sadłowizna, Szewna, Szwarszowice, Świrno, Użyce i Wodziradz.
W 1826 roku, hrabia Henryk Łubieński zbudował w Częstocicach cukrownię, pierwszą w Królestwie Polskim. W 1869 r. cukrownia zatrudniała 131 robotników, a wartość jej rocznej produkcji wyniosła 69 425 rubli. W 1827 r. wieś miała 56 domów i 382 mieszkańców.
10 marca 1864 r. w Częstocicach miały miejsce dwie potyczki oddziałów powstańczych. Oddział rosyjski pod dowództwem płk. Łaskarzewa zaatakował powstańcze oddziały por. Niewiarowskiego i por. Zarzyckiego. W dwóch powstańczych plutonach wchodzących w skład szwadronu opatowskiego było łącznie 50 ludzi. Powstańcy stracili czterech zabitych i jednego wziętego do niewoli. Tego samego dnia pluton konnej żandarmerii sandomierskiej dowodzony przez Węgra Szandora Szredera zaatakował w Częstocicach rosyjski oddział Assajewa. Powstańcy wycofali się, gdy w czasie walki zginął Szandor Szreder. Pięciu z nich zostało wziętych do niewoli i straconych w Wierzbniku.
W 1883 r. do Częstocic doprowadzono bocznicę kolejową. W połowie XIX w. przy cukrowni rozwinęła się osada fabryczna, której początkiem był dom dla robotników przy ulicy Osadowej. Pod koniec XIX w. powstały stawy cukrownicze. Woda do stawów doprowadzana była z rzeki Modły. W 1907 r. osada fabryczna składała się już z 18 domów, zamieszkiwanych przez 347 osób. W 1954 r. wieś została przyłączona do Ostrowca Świętokrzyskiego. W latach 1996 i 2001 przepływająca przez Częstocice rzeczka Modła wylała powodując w dzielnicy znaczne straty materialne.
[edytuj] Zabytki
- Pałac wybudowany w eklektycznym stylu, w latach 1887-1889 dla hrabiego Zygmunta Wielopolskiego; od 1966 siedziba Muzeum Regionalnego w Ostrowcu; w muzeum m.in. stałe ekspozycje poświęcone porcelanie ćmielowskiej oraz właścicielom miasta Ostrowca
- Zabudowania osiedla fabrycznego z przełomu XIX i XX wieku przy Cukrowni Częstocice
- Figura Matki Boskiej Różańcowej przy ulicy Szewieńskiej
[edytuj] Bibliografia
- Waldemar Brociek, 'Ostrowiec Świętokrzyski i okolice. Część I, Kielce 1997
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
