Dwight D. Eisenhower

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Dwight D. Eisenhower ur. 1890 zm. 1969

prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres urzędowania	od 20 stycznia 1953 do 20 stycznia 1961
Partia polityczna	Partia Republikańska
Poprzednik	Harry S. Truman
Następca	John F. Kennedy

Dwight David Eisenhower (ur. 14 października 1890 w Denison, zm. 28 marca 1969 w Waszyngtonie), generał armii amerykańskiej, 34. prezydent USA, przydomek "Ike".

Dwight D. Eisenhower z drugiej wojny światowej wyłonił się jako bohater. Nie był wcale geniuszem dowodzenia ani wybitnym strategiem, jednak nie przeszkodziło mu to sprawnie przeprowadzić wiele operacji - choćby lądowanie w Normandii w 1944 roku. Po wojnie "Ike" wydał wiele pamiętników ("At Ease", "Mandate For Change" i inne), ale przede wszystkim był pierwszym prezydentem od czasów Herberta Clarka Hoovera, który zdobył najwyższe stanowisko w kraju jako republikanin (w latach 1933-1953 rządzili demokraci, czyli Franklin Delano Roosevelt oraz Harry S. Truman). Jego prezydentura spotkała się z różnymi opiniami, od pozytywnych do negatywnych.

David Dwight urodził się 14 października 1890 roku w Dennison w stanie Teksas. Mimo, że został nazwany David Dwight, to odwrócił on później kolejność imion na Dwight David. Jego rodzice byli pochodzenia szwajcarsko-niemieckiego. Dwight wychowywał się w małej miejscowości w Kansas. Niewiele wiadomo o jego dzieciństwie. Wiadomo natomiast, że rodzice jego nie byli zamożni. Matka była bardzo religijną osobą i należała do zgromadzenia Świadków Jehowy. Jest to o tyle ciekawe, że świadkowie są przeciwko służbie wojskowej - a z takiego środowiska wyrósł najważniejszy amerykański dowódca wojskowy w czasie drugiej wojny światowej. Sam Eisenhower był jednak prezbiterianinem.

[edytuj] Kariera wojskowa

Z żoną w San Antonio, 1916

W 1911 roku wstąpił do Akademii Wojskowej w West Point (podobnie jak Ulysses Grant, 18 prezydent USA). Był bardzo przeciętnym studentem, uczelnię skończył na 61 miejscu na 164 absolwentów. Po skończeniu West Point jako podporucznik dostał przydział do jednostki w San Antonio. Tam poznał Mary Doud, z którą wziął ślub w 1916 roku. Mieli dwóch synów - David Dwight zmarł niestety w wieku lat czterech, ale drugi syn, John Sheldon Doud, poszedł w ślady ojca i zdobył stopień generała.

W czasie I wojny światowej Eisenhower nie został wysłany na front - w tym czasie był dowódcą ośrodka szkoleniowego czołgistów w Camp Colt. W latach 1922-1924 został przydzielony do generała Fox'a Connora w strefie Kanału Panamskiego. Generał Connor wywarł duży wpływ na Dwighta - zachęcał go do pogłębiania swej wiedzy, w szczególności w kwestiach strategii.

W latach 1925-1926 był studentem w Akademii Sztabu Generalnego w Fort Leavenworth. Osiągnął fantastyczny wynik - wśród 275 absolwentów został sklasyfikowany na pierwszym miejscu. Już wtedy zwrócił na siebie uwagę Departamentu Wojny - drzwi do spektakularnej kariery stanęły wówczas otworem. Nikt pewnie wtedy nie przypuszczał, że Ike osiągnie wielki sukces jako wojskowy, a później jako prezydent. Warto wspomnieć, że w latach 1929-1933 Dwight był zastępcą pomocnika sekretarza wojny. W latach 1935-1939 był majorem, a w 1941 przeprowadzał manewry na terenie stanu Luizjana. Nauczył się nawet pilotować samolot; przede wszyskim jednak został awansowany na generała brygady.

Tuż przed lądowaniem w Normandii

Po przystąpieniu USA do II wojny światowej, Eisenhower, jako naczelny dowódca wojsk amerykańskich w Europie dowodził w Afryce Północnej, kierował inwazją na Sycylię (Operacja Husky) i Włochy, a przede wszystkim - jako Naczelny Dowódca Alianckich Sił Ekspedycyjnych w Wielkiej Brytanii kierował przygotowaniami i dowodził lądowaniem w Normandii; po zwycięstwie w Europie dowódca amerykańskich sił okupacyjnych w Niemczech.

Dzięki tym sukcesom zdobył szacunek narodu; zaczęto zastanawiać się nad potencjalnym mianowaniem go kandydatem na prezydenta. Został amerykańskim przedstawicielem w Międzysojuszniczej Radzie Kontroli. Był znany, poważany i niekontrowersyjny, ale nie był jeszcze wtedy zainteresowany polityką. Jego kariera wojskowego trwała nadal. Ostatecznie wystąpił z wojska w czerwcu 1952 roku. Przedtem opracował m.in. raport o broni atomowej. Jego niektóre wnioski odznaczały się trafnością i niewątpliwie dalekowzrocznością. W 1950 roku przebywał w Paryżu i wspomagał tworzenie struktur NATO w kwestii organizacji wojskowej. Był znaną osobistością, wykonywał różne ważne zadania, przemawiał publicznie.

Zarówno Partia Demokratyczna, jak i Partia Republikańska chciały pozyskać Ike'a i delegować go do wyborów prezydenckich w 1952 roku. W tej batalii zwyciężyli republikanie, na co wpływ miała dość konserwatywna postawa Eisenhowera na problemy wewnętrzne kraju. Do uzyskania nominacji republikańskiej przymierzał się wtedy Robert Taft. Jego ojcem był 27. prezydent USA, William Taft. Robert Taft był jednak nieciekawą osobistością, dlatego też Dwight D. Eisenhower otrzymał bez problemu nominację już w pierwszym głosowaniu (jego hasłem wyborczym był prosty slogan "I like Ike"). Warto wspomnieć, że kandydatem na wiceprezydenta został Richard Nixon, który kilkanaście lat później miał zasiąść w fotelu prezydenckim.

[edytuj] Prezydent

Oficjalna fotografia

Ike w wyborach pokonał swego rywala z Partii Demokratycznej, Adlaia Stevensona, w których uzyskał 55,4% poparcia. Jako prezydent-elekt nie spoczął jednak na laurach, jako że w tym czasie pojechał do Korei, w której toczyła się wojna, by zapoznać się z sytuacją. Wiadomo, że myślał wtedy o użyciu bomby atomowej, gdyby sytuacja wymknęła się spod kontroli. Na szczęście się tak nie stało.

Eisenhower został zaprzysiężony 20 stycznia 1953 jako 34. prezydent USA. Był jednym z wielu prezydentów-generałów (George Washington, Ulysses Grant, Andrew Jackson, William Henry Harrison i inni). Był też jednym z najstarszych prezydentów w chwili wyboru - urząd ten objął w wieku prawie 63 lat.

Z sekretarzem stanu Dullesem

Jako prezydent musiał rozdzielić tzw. łupy polityczne, efektem czego był fakt, że na niektórych stanowiskach zasiedli nie do końca kompetentni ludzie. Sekretarzem Stanu został John Foster Dulles, znany ze zdecydowanych antykomunistycznych poglądów. To właśnie Dulles w dużej mierze kształtował politykę zagraniczną, w czym oczywiście zawierała się rezerwa do ZSRR. Eisenhower za swojej prezydentury uważał, że komunistyczny Związkiem Radziecki jest dużym zagrożeniem dla świata. W związku z tym całkowicie opowiedział się za zbrojeniami. Wyścig zbrojeń pochłonął olbrzymie pieniądze, przez co cierpiała polityka wewnętrzna, ale Eisenhower swój cel osiągnął, gdy obejmował urząd prezydenta w 1953 roku, Stany Zjednoczone posiadały 1000 głowic nuklearnych. Gdy odchodził na zasłużoną "emeryturę" w 1961 roku, arsenał ten wynosił aż 18000 głowic nuklearnych.

W lipcu 1953 roku został zawarty rozejm w Korei. Eisenhower dotrzymał obietnicę i zakończył tę wojnę, zgodnie ze sloganami wyborczymi z 1952 roku. Przypomina to sytuację z 1968 roku, gdy Richard Nixon w czasie kampanii wyborczej przekonywał wszystkich, że zakończy wojnę wietnamską. Nie przyszło mu to jednak tak łatwo i w konsekwencji, mimo że również dotrzymał obietnicy, został zdyskredytowany w oczach społeczeństwa. Na pewno Nixon pragnął takiej popularności, jaką cieszył się Dwight Eisenhower. Ike był postacią lubianą przez wszystkich. Nawet jego przeciwnicy polityczni mieli spore problemy (a być może zwyczajnie nie potrafili!) przylepić mu jakiejś specjalnie obraźliwej etykiety. Stąd też 34. prezydent miał spore pole do manewru, mając za sobą społeczeństwo amerykańskie wpatrzone w niego jak w obrazek. Kto wówczas odważyłby się na krytykę popularnego generała?

Gdy DDE był prezydentem, przyspieszono proces remilitaryzacji RFN. Eisenhower uważał, że kluczem do pokoju na świecie jest ciągłe wzmacnianie paktów wojennych. Stąd też pomysł, by uczynić RFN równym sojusznikiem wyposażonym w nowoczesną broń. Na konferencji prasowej w 1953 roku dziennikarze pytali prezydenta, czy jest gotów przekazać Niemcom broń atomową. Eisenhower odpowiadał wymijająco, ale w końcu pod presją przyznał: "Nie widzę powodów, dla których nie mielibyśmy tak postąpić, gdyby to leżało w interesie Stanów Zjednoczonych". Niemcy były bowiem świetną lokacją na uplasowanie rakiet z głowicami nuklearnymi. Świetną, bo blisko ZSRR.

Przy okazji mówienia o ZSRR, nie sposób nie wspomnieć o wystrzeleniu pierwszego sputnika w 1957 roku. Tak więc w odpowiedzi na to, w 1958 roku utworzono NASA i postanowiono stworzyć program umożliwiający podbój kosmosu, a także przeznaczono środki na rozwój szkolnictwa, stypendia dla studentów; utworzono także Departament Zdrowia, Oświaty i Świadczeń Socjalnych. To można bez wątpienia zaliczyć jako sukces Eisenhowera w sprawach wewnętrznych kraju.

W 1956 roku Ike został wybrany ponownie na prezydenta, pokonując Stevensona różnicą 10 milionów głosów. Eisenhower złożył przysięgę dwukrotnie, 20 i 21 stycznia. Został zaprzysiężony na kadencję trwającą do 20 stycznia 1961. W tym czasie przyjęto 2 stany: Alaskę i Hawaje, co ostatecznie ukształtowało terytorium Stanów Zjednoczonych. Uchwalono ustawę o prawach obywatelskich. Eisenhower nie uczynił jednak nic, by chronić środowisko naturalne. Ustawę poruszającą ten problem zawetował.

Z prezydentem-elektem Kennedym

Do istotnych wydarzeń należy zaliczyć tzw. doktrynę Eisenhowera (doktrynę E), która regulowała stosunek do państw Bliskiego Wschodu. Chodziło w niej o pomoc dla tych państw, również militarną. W praktyce chodziło o zabezpieczenie się przed ewentualną agresją komunistyczną. W 1958 roku do Libanu wysłano około 15 tysięcy żołnierzy, rzekomo po to, by chronić 2500 obywateli amerykańskich.

Przez 8 lat prezydentury Eisenhower często chorował - doznał ataków serca, wylewów. W tym czasie ograniczone obowiązki prezydenta pełnił Richard Nixon - ówczesny wiceprezydent. Ike jednak poradził sobie z dolegliwościami i nadal pełnił funkcję prezydenta. Regularnie organizował konferencje prasowe, miał dobre stosunki z dziennikarzami. W końcowym okresie prezydentury Dwight stał się bardziej opanowany, dużo bardziej ważył słowa, i starał się nawiązać lepsze stosunki z innymi krajami (na co wpłynęło odejście "apostoła zimnej wojny", jakim niewątpliwie był sekretarz stanu John Foster Dulles). Polepszyły się również stosunki z Polską.

Za czasów prezydenta Eisenhowera, CIA przygotowało obalenie rządu w Iranie i w Gwatemali, a także akcję mającą na celu wyeliminowanie Fidela Castro. Sama akcja została przeprowadzona już za Kennedy'ego i zakończyła się fiaskiem. Doszło też do incydentu międzynarodowego związanego z zestrzeleniem nad ZSRR samolotu szpiegowskiego pilotowanego przez Francisa Gary Powersa.

Eisenhower do końca swej prezydentury popierał zbrojenia, choć w swym pożegnalnym przemówieniu ostrzegał przed zgubnym wpływem militaryzacji. Jak się zatem okazuje, nadmiernie rozwinięta technika wojskowa może, być wbrew pozorom czynnikiem negatywnym. Eisenhower z kolei myślał głównie o pozytywnym czynniku, jakim niewątpliwie jest względny spokój i bezpieczeństwo kraju wysoko rozwiniętego militarnie. Obraz tego problemu pokazuje, jak trudno ocenić prezydenturę Eisenhowera. Jego decyzje miały różnorakie konsekwencje, stąd też nie brak krytyki pod adresem jego działań w czasie 8-letniej kadencji prezydenta. Zarzuca się mu brak zdecydowania, nadmierną chęć zbrojeń, niepoświęcenie wystarczającej uwagi problemom wewnętrznym, brak konstruktywnego dialogu z ZSRR.

[edytuj] Emerytura

Po opuszczeniu Białego Domu, Ike powrócił na swą farmę w Kansas. Odpoczywał, publikował swe pamiętniki. Służył również radą swym następcom - Kennedy'emu, Johnsonowi i krótko Nixonowi. Zmarł 29 marca 1969 roku w wieku 78 lat. Był barwną postacią, dobrym, choć nie wybitnym generałem i również dobrym prezydentem, dzięki czemu na trwałe zapisał się w historii Stanów Zjednoczonych. Dwukrotnie - w latach 1944 i 1959 zdobył tytuł Człowieka Roku według magazynu Time