Góry Suche (pasmo górskie)
Z Wikipedii
| Góry Suche | |
 Widok na Góry Suche od strony Czech |
|
| Megaregion | Pozaalpejska Europa Środkowa |
| Prowincja | Masyw Czeski |
| Podprowincja | Sudety z Przedgórzem Sudeckim |
| Makroregion | Sudety Środkowe |
| Mezoregion | Góry Kamienne |
| Mikroregion(y) | Góry Suche |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Polska: województwo dolnośląskie powiat kłodzki, powiat wałbrzyski Czechy: kraj kralovohradecki |
Góry Suche (czes. Javoří hory) – pasmo górskie w Sudetach Środkowych w południowo wschodniej części Gór Kamiennych.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Góry Suche (czes Javoří hory) – ostatni od wschodu człon Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych. Położone są w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim i w środkowo-północnych Czechach. Rozciągają się od Obniżenia Mieroszowskiego na południowym zachodzie do rzek: Ścinawki i Włodzicy na południowym-wschodzie. W kierunku północy Góry Suche przechodzą w zaliczaną do Gór Kamiennych Wyżynę Unisławską, która oddziela je od Gór Wałbrzyskich, a w rejonie przysiółka Rybnica Mała oddzielone są poprzez malowniczą Dolinę rzeki Rybnej (dopływ Bystrzycy). Na północnym-wschodzie pasmo schodzi ku Obniżeniu Górnej Bystrzycy, gdzie dolina rzeki Bystrzycy oddziela je od Gór Sowich, a od Wzgórz Włodzickich oddzielone są doliną Marcowskiego Potoku; od południowo zachodniej strony graniczą z Kotliną Broumovską.
[edytuj] Opis
Jest to najwyższe, największe i najbardziej zróżnicowane pasmo górskie, południowo–wschodniej części Gór Kamiennych ułożone w kształcie asymetrycznego rogala o długości do 35 km i szerokości - do ponad 8 km, z końcami opadającymi na południe. Najwyższym wzniesieniem jest Waligóra (934-936 m n.p.m.) wznosząca się ponad Przełęczą Trzech Dolin. Ku południowemu wschodowi Góry Suche stają się coraz niższe i węższe, ograniczając się w do jednego grzbietu, stopniowo opadają do doliny Włodzicy, gdzie mają zaledwie 3 km szerokości. Przez partie szczytowe gór przechodzi granica państwowa Polski i Czech, od której południowo-zachodnie stoki opadają na terytorium Czech. Góry Suche po stronie czeskiej nazywają się Javoří Hory, a najwyższym szczytem tej części gór, a także najwyższą górą w powiecie Náchod jest Ruprechtický Špičák (880 m n.p.m.). Na szczycie znajduje się wieża stalowa, z której podziwiać można piękno Doliny Broumovskiej. Na obszarze najwyższych partii Gór Suchych rozciąga się teren Parku Krajobrazowego Sudety Wałbrzyskie.
[edytuj] Budowa
Góry Suche leżą w niecce śródsudeckiej. W budowie geologicznej Gór Suchych dominują skały wulkaniczne wieku permskiego. Zbudowane są ze skał magmowych - melafirów i porfiru (charakterystycznie czerwonego), których miąższość przekracza 1500 m. Są to skały o dużej odporności wypreparowane przez denudację spod mniej odpornych skał osadowych - piaskowców, zlepieńców i łupków ilastych.
[edytuj] Krajobraz
Krajobraz niskich gór z niezwykle różnorodną rzeźbą terenu. Występują tu wąskie doliny wzdłuż górskich potoków, wdzierające się w zbocza. Szczyty stożkowe z wyraźnym podkreśleniem stromych zboczy. Większość obszaru zajmują lasy. Wzniesienia porośnięte są aż po szczyty sztucznie zasadzonym świerkiem. Ze zboczy roztaczają się panoramy na okoliczne miejscowości i oddalone pasma górskie. Krajobraz częściowo przeobrażony. Pierwotny charakter krajobrazu w większości został zachowany.
[edytuj] Rzeźba
Rzeźbę Gór Suchych kształtują wypiętrzone, stożkowe szczyty. Góry mimo niewielkich wysokości posiadają strome zbocza i niespokojną, poszarpaną linię grzbietową. Masyw poprzecinany jest stosunkowo głęboko wciętymi przełęczami i wąskimi, suchymi dolinami oraz dolinami górskich potoków. Najwyższym szczytem jest Waligóra (936 m n.p.m.).
[edytuj] Klimat
umiarkowany środkowo europejski górski. Zachmurzenie: średnie występuje w okresie jesienno–zimowym, najmniejsze w lecie. Opadom często towarzyszą gwałtowne burze z wyładowaniami.
- maksimum termiczne: lipiec-wrzesień, średnia temperatura ok. 20 °C
- minimum termiczne: styczeń-luty, średnia temperatura powietrza ok. -7 °C
- średnia temperatura roczna oscyluje w granicach 7°C
- czas trwania zimy: 15-18 tyg.
- okres wegetacyjny:
- rozpoczyna się w trzeciej dekadzie kwietnia i trwa ok. 170 dni.
- lato termiczne:
- ok. 8 tyg.
- opady roczne:
- w granicach 500-600 mm
- maksimum opadowe: lipiec
- minimum opadowe: luty,
- zaleganie śniegu:
- około 100 dni
- dominujące wiatry: południowo - zachodnie
[edytuj] Szczyty
- Po polskiej stronie
Jatki (663 m m.p.m.), Stożek Wieli (841 m m.p.m.), Stożek Mały (750 m m.p.m.), Bukowiec (886 m m.p.m.), Krzywucha (791 m m.p.m.), Garbatka (797 m m.p.m.), Miłosz (701 m m.p.m.), Graniczna (846 m m.p.m.), Klin (886 m m.p.m.), Gomulnik (826 m m.p.m.), Gomulnik Mały (807 m m.p.m.), Waligóra (936 m m.p.m.), Średniak (782 m m.p.m.), Kozina (796 m m.p.m.), Garniec (763 m m.p.m.), Kopica (803 m m.p.m.), Granicznik (801 m m.p.m.), Kresko (721 m m.p.m.), Warzęcha (793 m m.p.m.), Kostrzyna (906 m m.p.m.), Włostowa (903 m m.p.m.),Suchawa (928 m n.p.m.) Turzyna (895 m m.p.m.), Rogowiec (870 m m.p.m.), Jeleniec (902 m m.p.m.), Słodna (790 m m.p.m.), Ostoja (753 m m.p.m.), Źródlana (682 m m.p.m.), Czarnoch (733 m m.p.m.), Leszczyniec (736 m m.p.m.), Słoneczna Kopa (713 m m.p.m.), Czarna (723 m m.p.m.), Głowy (743 m m.p.m.), Wysoka (749 m m.p.m.), Włodarz (668 m m.p.m.), Młynarz (540 m m.p.m.), Ptasi Szczyt (535 m m.p.m.), Gaj (503 m m.p.m.).
- Szczyty na granicy
Średniak czes. Obírka (789 m m.p.m.), Płoniec czes. Hraniční Vrch (771 m m.p.m.), Słodna czes. Čertův Vrch (790 m m.p.m.), Bukowa Góra czes. Jedlový Vrch (733 m m.p.m.), Wysoka czes. Vysoká (749 m m.p.m.).
- Po czeskiej stronie
Homole (649 m m.p.m.), Liščí Vrch (610 m m.p.m.), Rudný Vrch (654 m m.p.m.), Bobří Vrch (740 m m.p.m.), Jelení Vrch (751 m m.p.m.), Holý Vrch (546 m m.p.m.), Ruprechtický Špičák (880 m m.p.m.), Široký Vrch (839 m m.p.m.), Březový Vrch (743 m m.p.m.), Malý Vrch (726 m m.p.m.), Světlina (796 m m.p.m.).
[edytuj] Przełęcze
Przełęcz Pod Czarnochem (660 m m.p.m.), Przełęcz Trzy Koguty (680 m m.p.m.), Przełęcz Pod Granicznikiem (780 m m.p.m.), Przełęcz Trzech Dolin (810 m m.p.m.), Przełęcz pod Turzyną (835 m m.p.m.), Przełęcz pod Jeleńcem (837 m m.p.m.).
[edytuj] Roślinność i zwierzęta
Niskie opady, umiarkowane średnie temperatury roczne, specyficzne położenie oraz wysokość względna terenu tworzą dogodne warunki dla flory i fauny
- Fauna
Gór Suchych nie różni się w sposób szczególny od występującej w innych częściach Sudetów Środkowych. Z dużych ssaków występują jedynie: jelenie szlachetne, sarny, dziki, lisy i zające.
Z drobnych ssaków spotkać można: wiewiórkę, kreta, ryjówkę górską i mysz polną.
Bogata ilościowo jest awifauna z takimi przedstawicielami jak: sikory, pluszcz, zięba, kowalik, dzięcioły, myszołów zwyczajny. W stosunkowo nielicznych, ale czystych potokach górskich występują pstrągi.
- Flora
W zespołach leśnych 87% stanowią lasy świerkowe, 8% stanowią bukowe, a tylko 5% przypada na drzewostan mieszany. Wśród lasów bukowych wyróżnia się żyzną buczynę sudecką. Tworzy ona ładne, małe zespoły starodrzewu w dolinie Złotej Wody z bogatym runem. W facji "kwaśnej" buczyny górskiej dominuje buk zwyczajny z udziałem jarzębiny, grabu i jaworu o słabo rozwiniętym runie. Płaty lasów mieszanych jaworowo-świerkowych występują na północnym stoku Suchawy na osuwiskowym rumowisku skalnym.
W runie tych lasów wyróżniają się liczne paprocie, z zasługującym na uwagę paprotnikiem kolczystym, a także chronioną śnieżycą wiosenną i gwiazdnicą gajową. Znajdujące się w dolinach górskich łąki i pastwiska mają skład gatunkowy roślin silnie zmieniony wskutek nawożenia i wykaszania traw. Na malowniczo położonej łące na Hali pod Klinem (obok schroniska "Andrzejówka") rośnie kilka gatunków roślin subalpejskich, jak: bylina modrzyk górski, ostrożeń dwubarwny i ostrożeń warzywny, wiązówka błotna, niezapominajka błotna.
W rejonie Mieroszowa licznie rośnie zimowit jesienny, a na stokach Jeleńca znajduje się wielkie zgrupowanie lilii złotogłów, liczące kilka tysięcy egzemplarzy.
[edytuj] Obszary chronione
Najwyższe partie Gór Suchych, od przełomu Ścinawki na zachodzie, aż po przełęcz Trzy Koguty na wschodzie, położone są w granicach Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich. Ponad 88% powierzchni parku krajobrazowego pokrywają lasy będące w większości monokulturami.
[edytuj] Wody
Góry Suche nalezą do zlewiska Morza Bałtyckiego wody z północnych stoków zbiera Bystrzyca i Marcowski Potok, a z południowych i zachodnich Ścinawka czes. Stěnava. Główną rzeką jest Ścinawka czes. Stěnava, która dwa razy przepływa przez granicę polsko-czeską.
[edytuj] Rzeki i potoki
- Po polskiej stronie
Czartowiec, Sokołowiec, Złota Woda, Rybna, Otłuczyna, Marcowski Potok, Włodzica.
- Po czeskiej stronie
Benešovský potok, Kravský potok, Uhlířský potok, Svinský potok, Dobrohošťský potok, Černý potok, Šonovský potok.
[edytuj] Komunikacja
[edytuj] Sieć drogowa
drogi krajowe
drogi wojewódzkie
- nr 385 – do przejścia granicznego Tłumaczów
- nr 381 – Wałbrzych – Kłodzko
- nr 380 – Unisław Śląski – Głuszyca
drogi lokalne
[edytuj] Szlaki kolejowe
[edytuj] Przejścia graniczne
Góry Suche graniczą z Czechami granica państwowa przechodzi szczytową partią gór w związku z uwarunkowaniami naturalnymi obok głównych przejść granicznych z Czechami są też przejścia:
- osobowe: Tłumaczów, Golińsk,
- turystyczne: Głuszyca Górna - Janovičky
- turystyczne Łomnica - Ruprechtický Špičák
- kolejowe: Mieroszów.
[edytuj] Miejscowości
- Po polskiej stronie
Bartnica, Dworki, Głuszyca, Głuszyca Górna, Grzmiąca, Kolce, Kowalowa, Krajanów, Łomnica, Mieroszów, Nowe Siodło, Rybnica Leśna, Sokolica, Sokołowsko, Świerki, Tłumaczów.
- Po czeskiej stronie
Hejtmánkovice, Heřmánkovice, Hynčice, Janovičky, Meziměstí, Rožmitál, Ruprechtice, Starostín.
[edytuj] Zabytki
- Kościół parafialny św. Michała w Mieroszowie, wzniesiony około 1427 roku,
- Rynek w Mieroszowie, ze znajdującymi się przy nim kamienicami
- Drewniany kościółek św. Jadwigi w Rybnicy Leśnej z 1608 roku,
- Ruiny średniowiecznego zamku Radosno, wzniesionego przez Bolka I
- Ruiny średniowiecznego zamku Rogowiec, wzniesionego przez Bolka I,
- Dawne sanatorium „Grunwald” w Sokołowsku wybudowane w latach 1860-1861, obecnie w ruinie
- Trójpański Kamień
- Niewielki, zapomniany cmentarzyk znajdujący się między szczytami Granicznik i Płoniec, przy leśnej drodze z Łomnicy i Radosnej w kierunku Przełęczy pod Ruprechtickim Špičákiem.
[edytuj] Ciekawe miejsca
- Najwyższy szczyt Gór Suchych, Waligóra (936 m n.p.m.)
- Czerwone Skałki na północnym zboczu Suchawy (928 m n.p.m.)
- Góry Suche otaczające Sokołowsko
- Małpia Skałka północnym zboczu Kostrzyny (906 m n.p.m.)
- Hala pod Klinem i schronisko PTTK "Andrzejówka"
- Ruprechtický Špičak z punktem widokowym na wieży.
[edytuj] Turystyka
W pobliżu Gór Suchych położony jest Wałbrzych, a pod Przełęczą Trzech Dolin (805 m n.p.m.) na Hali pod Klinem, mieści się znane schronisko Andrzejówka, dzięki czemu góry są częstym obiektem wypadów weekendowych mieszkańców Wałbrzycha.
Przez góry Suche przechodzą szlaki turystyczne:
czerwony - (fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza) z Głuszycy przez Przełęcz Pod Wawrzyniakiem, Rogowiec na Lesistą Wielką,
niebieski - fragment szlaku prowadzi z Wałbrzycha przez Rogowiec, Przełęcz pod Turzyną, zachodnie zbocze Waligóry, Suchawę do Mieroszowa,
zielony - fragment szlaku prowadzi od Tłumaczowa do Mieroszowa przez szczytową partię wzdłuż granicy, przez całe pasmo Gór Suchych,
żółty - fragment szlaku prowadzi z Głuszycy do turystycznego przejścia granicznego na Przełęczy Pod Czarnochem,- żółty - drugi fragment szlaku z Głuszycy wzdłuż doliny potoku Złota Woda, przez Przełęcz Pod Granicznikiem, wschodnim zboczem Waligóry prowadzi do schroniska Andrzejówka,
czarny - prowadzi od schroniska Andrzejówka do granicy.
[edytuj] Ciekawostki
- Nazwa gór związana jest z budową geologiczną oraz nieprzepuszczalnością podłoża, co ma wpływ
na występowanie suchych dolinek, które cechuje ubóstwo w wodę,
- Najgłębszą doliną Gór Suchych jest przełom Ścinawki, oddzielający Góry Suche od Masywu Dzikowca i Lesistej Wielkiej,
- Góry Suche mimo niewielkich wysokości są trudne i męczące dla niewprawnego turysty.
